Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындары

- ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындары; 
Қажет болған жағдайда жаңа құрылыс немесе қолданыстағы жалпы 
шаруашылық орталығын кеңейту үшін учаскелер белгіленеді. 
Әр түрлі өндірістік бөлімшелердің шаруашылық орталықтарын 
орналастыру үшін учаскелер таңдалады. Егістік алқаптарымен, ауыл 
шаруашылығы алқаптарымен және т. б. шаруашылық байланыстар жүзеге 
асырылатын негізгі далалық жолдардың жанында аумақтық жағдайда 
ыңғайлы орналасады. 
Жаңа құрылысқа арналған учаскелер аумақтың экологиялық 
ерекшеліктерін, қолданыстағы құрылыстарды, су және басқа да инженерлік 
құрылыстарды ескере отырып таңдалады. Құрылыс үшін қажетті жер 
көлемінің мөлшері есептеледі. 
Өндірістік орталықтың қолданыстағы орналасуын, оның даму 
перспективаларын, қонысішілік және қонысаралық байланыстарды 
зерделеу және талдау негізінде шаруашылықта мал фермалары мен басқа да 
құрылыстарды орналастырудың ықтимал нұсқалары белгіленеді және 
оларды экологиялық-экономикалық бағалау жүргізіледі. 
Белгіленген 
нұсқалар 
инженерлік-техникалық 
және 
әлеуметтік-
экономикалық көрсеткіштер бойынша бағаланады. 
Өндірістік орталықтарға арналған алаңды анықтағаннан кейін қосымша 
күрделі салымдар есептеледі: мал шаруашылығы фермаларын салуға, 
реконструкциялауға, жаңғыртуға, сондай-ақ артскважиналар салуға, кірме 
жолдарды салуға, сүт фермаларын көгалдандыруға және ферманың астында 
босатылған артық жерлерді игеруге. 
Ауылшаруашылық кәсіпорнындағы өндірістік құрылымдық бөлімшелер 
мен шаруашылық орталықтарының сипаттамасы көрсетілген 
кесте. ЗП13. 
2.5. Өндірістік бөлімшелер мен өндірістік орталықтардың жер 
массивтерін орналастыру 
 
Шаруашылықішілік жерге орналастыру жобасының осы құрамдас 
бөлігін негіздеу кезінде жобаның көрсеткіштері жерге орналастыру 
жылына арналған тиісті деректермен салыстырылады. Бұл ретте 
шаруашылықтың ұйымдық-өндірістік құрылымына сипаттама беріледі, 
өндірістік бөлімшелердің нысаны, мамандануы, саны мен мөлшері, 
жекелеген еңбек ұжымдарына бекітіліп берілетін елді мекендерді, 
өндірістік орталықтарды, жер массивтерін орналастыру негізделеді. 
Өндірісті ұйымдастыру және басқару шарттары да бағаланады, қажет 
болған жағдайда өндірістік құрылыс пен қоныстануға байланысты капитал 
салымдарын пайдалану тиімділігінің экономикалық көрсеткіштері 
есептеледі. 
25 

Жоба бойынша өндірістік бөлімшелердің жер массивтерін орналастыру 
кезінде: 
- 
салаларды 
аумақ 
бойынша 
орналастыруды 
және 
ұтымды 
шаруашылықішілік және салаішілік мамандандыру негізінде өндірістік 
бөлімшелерге жерді бекітуді көздеу; 
- еңбек пен қаражаттың ең аз шығыны кезінде экологиялық таза ауыл 
шаруашылығы өнімін алуды қамтамасыз ететін жер аумағы мен өндіріс 
көлемінің ұтымды арақатынасын құру; 
- шаруашылық орталықтарын, жер учаскелерін неғұрлым тиімді аумақтық 
орналастыруды айқындау арқылы көлік шығындарын үнемдеуге 
массивтер және т. б.; 
- өндірістің мамандануы мен орналасуын анықтау кезінде жер 
учаскелерінің сапалық және сандық құрамын ескеру; 
- еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуін және ауыл шаруашылығы 
жұмыстарын ең жақсы агротехникалық мерзімдерде орындау мүмкіндігін 
ескеру; 
- есепті кезеңге арналған нақты табиғи-экологиялық және әлеуметтік-
экономикалық жағдайлар негізінде бұрын пайдаланылмаған, бірақ мал 
шаруашылығы өнімдерін өндіру үшін реконструкциялау мен жаңғыртудан 
кейін жарамды мал шаруашылығы фермаларының, кешендерінің болуын 
нақтылау. 
Өндірістік бөлімшелер мен шаруашылық орталықтарды орналастыру 
жобасының негіздемесінің көрсеткіштері кестеде келтірілген. ZP14 (жұмыс 
кітабы). 
Ғимараттардың жекелеген топтарының бар орналасуы зерттеледі, 
талданады және бағаланады: 
• жалпы шаруашылық орталығы; 
• әртүрлі өндірістік бөлімшелердің шаруашылық аулалары; 
• мал фермалары; 
• ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындары. 
Қажет болған жағдайда жаңа құрылыс немесе қолданыстағы жалпы 
шаруашылық орталығын кеңейту үшін учаскелер белгіленеді. 
Ауыспалы егіс алқаптарымен, ауыл шаруашылығы алқаптарымен және 
т. б. шаруашылық байланыстар жүзеге асырылатын негізгі далалық 
жолдардың жанында аумақтық жағдайда ыңғайлы орналасқан әртүрлі 
өндірістік бөлімшелердің шаруашылық орталықтарын орналастыру үшін 
учаскелер таңдалады. 
Жаңа құрылысқа арналған учаскелер аумақтың экологиялық 
ерекшеліктерін, қолданыстағы құрылыстарды, су және басқа да инженерлік 
құрылыстарды ескере отырып таңдалады. Құрылыс үшін қажетті жер 
көлемінің мөлшері есептеледі. 
Өндірістік орталықтың қолданыстағы орналасуын, оның даму 
26 

перспективаларын, қонысішілік және қонысаралық байланыстарды 
зерделеу және талдау негізінде шаруашылықта мал фермалары мен басқа да 
құрылыстарды орналастырудың ықтимал нұсқалары белгіленеді және 
оларды экологиялық-экономикалық бағалау жүргізіледі. 
Белгіленген нұсқалар инженерлік-техникалық және әлеуметтік-
экономикалық көрсеткіштер бойынша бағаланады. 
Өндірістік орталықтарға арналған алаңды анықтағаннан кейін қосымша-
күрделі салымдарды есептеу жүргізіледі: мал шаруашылығы фермаларын 
салуға, реконструкциялауға, жаңғыртуға, сондай-ақ артскважиналарды 
баптауға, кірме жолдарды салуға, сүт фермаларын көгалдандыруға және 
ферманың астында босатылған артық жерлерді игеруге. 
27