«Қазақ әдебиеті» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары



бет2/2
Дата26.12.2023
өлшемі29,98 Kb.
#143538
1   2
Балл қою кестесі

Тапсырма

Жауап

Балл

1

А

1

2

С

1

3

А

1

4

С

1

5

Д

1

6

-«Үш қиян» өлеңін үш сөйлем арқылы тұжырымдайды;

1
1

- қорытынды жасайды;

1

-өз пікірін білдіреді;

1

-өлең жолдарымен дәлелдейді

1

7

-дастанның композициялық құрылымына талдау жасайды;

1
1

-Оқиғалардың жалғасын табады;

1
1

- оқиғаларды құрылымына сәйкес жүйелейді.

1

8

-«Жастарға» өлеңі бойынша берілген сөздердің мағынасын ашады;

1

- өз пікірлерін білдіреді.

1
1

-ойын тұжырымдайды

1

-шығармадан дәлелдер ұсынады

1

9

-шығарма мазмұнын біледі

1

-мәнін түсінеді

1

-құныдылығын анықтайды

1

-көзқарасын білдіреді

1

-ойын тұжырымдайды

1

-шығармадан дәлелдер ұсынады

1

-лексика-грамматикалық құрылымдарды орынды қолданады

1

-құрылымын сақтайды

1

-орфографиялық нормаға бағынады

1

Сөз санын сақтайды

1

Барлығы – 30 балл

Ықтимал жауаптар
8-сынып
1. «Үш қиян», «Сарыарқа» толғауларының авторы /1балл/
А) М.Мөңкеұлы
В) А.Құнанбайұлы
С) Ш.Құдайбердіұлы
Д) Шалкиіз жырау
2. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз: Біз көштік ... бермен асып, Көлденең ... бенен ... басып. /1балл/
А) Аягөзден, Сағыз бенен Жемді
В) Арқадан, Сағыз бенен Жемді
С) Сарыарқадан, Сағыз бенен Жемді
Д) Жетісудан, Сағыз бенен Жемді
3. Өлең жолдарында кездесетін көркемдегіш құрал түрін анықтаңыз: Қиғаш қас, оймақ ауыз, бал тамақты, Күнінде асаулықтың сүйген жерім /1балл/
А) эпитет
В) теңеу
С) метафора
Д) ассонанс
4. «Жастарға» өлеңінің авторы /1балл/
А) М.Мөңкеұлы
В) А.Құнанбайұлы
С) Ш.Құдайбердіұлы
Д) Шалкиіз жырау
5. «Өміріңді сарп қыл өлгеніңше» жолдары Шәкәрімнің қай өлеңінде айтылады? /1балл/
А) «Мұтылғанның өмірі»
В) «Жастарға»
С) «Үш анық»
Д) «Адамдық борышың»

6. «Үш қиян» өлеңін үш сөйлем арқылы тұжырымдап қорытынды жасаңыз. Ойыңызды дәлелдеу үшін шығармадан үзінділер келтіріңіз. /5 балл/



1-сөйлем

Өлең жолдарымен дәлелде

2-сөйлем

Өлең жолдарымен дәлелде

3-сөйлем

Өлең жолдарымен дәлелде

Мұрат Мөңкеұлының "Үш қиян" толғауында халықтың қара шаңырағы шайқалып, босағасы тари түскендігі баяндалған.



Заманнан заман оралған,
Дүние шіркін соны алған –
Адыра қалғыр бұ қоныс
Қайырсыз екен озалдан.



Шығармада адам пиғылының төмендеп, заманның азғандығын ақын ашына сөз етеді.

Байдан кетіп сақауат,
Пақырдан кетіп қанағат.
Діні басқа біреулер
Ел биледі аралап.
Бір пәледен мың пәле
Өсіп кетті балалап.



Ақын көшпенді қазақ елінің жазда жайлаудан, қыста қыстаудан айырылып, тығырыққа тірелгендігін, тұрмыс жағдайының күрт нашарлап, өмірге көлденең соққан жел ата-бабадан келе жатқан асыл мұрадан айыра жаздағанын жазған.

Жеті жұрт көшіп кеткен соң,
Атамыз қазақ баласы,
Қонып, мекен еткен жер.
Мыңнан-мыңнан жылқы айдап,
Жүзден-жүзден нар байлап,
Дәулеті қалың біткен жер.
Аузы түкті кәуірдің,
Басы шоқты қалмақтың,
Қанын судай төккен жер.
Алма мойын аруын,
Ерлерім олжа еткен жер.
Күндердің күні болғанда,
Таршылықта қалыңды,
Қайырсыз болған неткен жер?!

7. Ш. Құдайбердіұлының «Еңлік - Кебек» дастанының композициялық құрылымына талдау жасаңыз. Оқиғалардың жалғасын табыңыз. /5 балл/

Оқиғаның басталуы



Кебектің Нысан абызға ... ... бал аштыруы

Оқиғаның байланысуы



Кебектің аңға шығып, адасып, ... .... Еңлік үйіне түсуі

Дамуы

Кебек пен Еңліктің бір-біріне сөз беріп, ... ... ...
Қара жартаста кездесуі

Шиеленісуі



Еңлік пен Кебектің ... ... ... елден қашып кетуі

Шарықтау шегі



Кеңгірбайдың ... ... қатал үкімі

Оқиғаның шешімі

Еңлік пен Кебекті ... ... ... ... ат құйрығына байлап өлтіруі. Бесікте шырылдаған ... ... баласының қалуы.

8.«Жастарға» өлеңі бойынша төмендегі сөздердің мағынасын ашып, өз ойларыңызды айтыңыздар. Шәкәрім жастарды адам мінезіндегі қандай кемшіліктерден аулақ болуға шақырады? /5 балл/



  • Арам, айла, зорлықсыз мал табу – арамдықпен, айламен тапқан малдың адамға пайдасы болмайды. ___________________________________________________

_______________________________________________________________________

  • Данышпан жан табу – білімді, көзі ашық адам_____________________________

_______________________________________________________________________

  • Екі шоқып, бір қарау – сақ болу_________________________________________

  • Ақылын көрсету – жол көрсету, дұрыс жолға бағыттау______________________

________________________________________________________________________

  • Өлсе де ұмтылу – алған бетінен қайтпау____________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ақын өлеңде зұлымдықтан, жамандықтан, әділетсіздік пен қиянат жасаудан аулақ болуға шақырады, халықтың мүддесін қорғай білу болашақ ұрпақтың міндеті екенін айтады.



  1. Қазіргі заманның жастары қандай болуы керек деп ойлайсыз? Ойыңызды дәлелдеп 100-120 сөз көлемінде жазба жұмысын жазыңыз. Пікіріңізді Шәкәрім өлеңдеріндегі насихатпен байланыстырыңыз.

Жастар – ел болашағы, ата-ана, Отанының үміті. Сенімнің үдесінен шығу үшін жастар тәрбиелі әрі білімді болуы қажет. Кез келген ортада бәсекелестік болатыны рас, заңғар жазушы Мұхтар Әуезов айтқандай: «Қашанда халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе – білім ғана».
Шәкәрім өзі өмір сүрген кездің, қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық дамуын, өсу дәрежесін, кемшіліктерін т.б. жан-жақты саралап жете түсіне білген. Өз халқының болашағы үшін жанын ауыртып, тұйықтан шығар жол іздеумен болған. Келешек жастарға үлкен үмітпен қарап, сенім білдірген.
Шәкәрімнің «Жастарға» атты өлеңінде жақын ағасы Абайдың биік ақыл-ой-парасатын, білімін, халыққа, болашаққа жол сілтеуші ретінде ерекше бағалап, түсінгенін көреміз. Оның кемеңгер даналығына бас иеді, одан үлгі алуға, өнеге, ғибрат тұтуға бүкіл қазақ жастарын шақырады, үндеу айтады.
Жастар кез келген жұмыста өзін жақсы қырынан көрсетуі керек. Өзіне берілген жұмысты жауапкершілікпен орындап, жетістікке жетуі тиіс. «Қолымнан келмейді» деген сөзді айту – әлсіздердің ісі. Сондықтан қалауын тапсаң, қар да жанады. Тек сол жұмыс үшін тиісінше ерінбей еңбек етуі тиіс.
Ең басты байлық – денсаулық демекші, кез келген жұмысты абыроймен атқару үшін денсаулық мықты болуы керек. Дені сау адам ғана бұйырса арманын іске асыра алады. Сондай-ақ, жастардың өз ұлтын сүйіп, отансүйгіш болғаны маңызды.Сонда ғана мемлекетке зор әсерін тигізетін тұлға тәрбиеленеді. Жемқорлыққа да, әділетсіздікке де жол бермес еді.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет