Көне түріктердің дүниекөзқарастарын біз алғашқы діни сенімдер мен табиғатқа деген сүйіспеншіліктерінен байқай аламыз. Қазақ жерін мекендеген ежелгі тайпалардың бірнеше наным сенімдері (шаманизм, тотемизм, Тәңіршілдік, анимизм, фетишизм) болған. Соның ішінде ежелгі қазақтардың дүниетанымын толықтай ашатын Тәңіршілідік діні еді. Тәңіршілдікте басты құдай – Тәңірі, ол аспан әлемнің жалпы сипатын беруші, жердегі өмір образын қадағалаушы. Тәңіршілдіктегі Құдай өзімен-өзі пайда болған немесе батыстық тілмен айтсақ, өзіне-өзі себеп абсолюттілік емес, ол табиғат құбылысы. Оның барлық әрекеті табиғаттың тылсым күштері арқылы адамға танылып отырады.
Білге қаған мен Күлтегін ескерткіштерінде „Биікте көк Тәңірі, төменде қара жер жаралғанда, екеуінің арасында адам баласы жаратылған ..." – деп жазылған.
Көне Түркілердің нанымында ерекше орынға ие болған Ұмай ана – үйдің шаңарақтың, ошақтың қамқоршысы, балалардың сүйеушісі, өнердің қолдаушысы. (Тувадағы Ұйық өзенінің бойынан табылған түркі ескерткішінде Ұмай анаға арналған қоштасу сөздері жазылған). Қазақтардың дүниетанымындағы екі құдай да табиғаттың бір бөлшегі ретінде болса, өзі сол табиғат бөлшегіне тәуелді жан ретінде айқындалған.
Ертедегі ата-баалардың тотемі ретінді қасқырды есептеген. Түрік қағандарының патшалық рәміздерінде қасқыр бейнесі болған.
Көне түркілер үшін қайырымды рухтар – ата-баба рухтары болған.оларға арнап құрбандық шалынған. Бұл жөнінде батырлар жырларда сәбиге зар болғандар жөнінде: „Әулие қоймай қыдырып, етегін шеңгел сыдырып" деп, олардың тілеуін де сол әулелер қабыл еткен.
Қазақ топырағында қалыптасқан философиялық ойдың бастааушысы Анахарсис (Анарыс). ГеродотАнахарсисті Қара теңіздің солтүстік жағалауын жайлаған тайпалардан шыққанын айтады. Гректер оны жеті дананың бірі деп есептеген, оған арналған ескерткіште Анахарсистің „Тілің мен құлқыныңды, нәпсіңді ауыздықтай біл" – деген сөзі жазылған.
