Ќазаќ мемлекеттік ќыздар педагогикалыќ институты

Алматы қаласы топырағының ауыр металдармен ластануы

жүктеу/скачать 334 Kb.

бет	4/8
Дата	01.02.2023
өлшемі	334 Kb.
	#64456

1 2 3 4 5 6 7 8

1.3 Алматы қаласы топырағының ауыр металдармен ластануы
Топырақтың ластану жағдайы, 18 қалада 13 республика облысында бақылау жүргізілді. Топырақты бақылау көктем және күз айында 2007 жылы 5 нүктеде жүргізілді. Нүктені таңдауға себеп болуға үлкен қала қамтылған, есепке алынған жүгі көп автомагистраль, өндіріс орындары, сондай-ақ рекрациялық зона.
5-кесте
2007 жылғы көктемде және күзде топырақты тексерген талдау қорытындысы

Қала	Таңдалған орын	Қоспалар	Көктем		Күз		Жарты жыл
Қала	Таңдалған орын	Қоспалар	Q, мг/л	Q, ШРК	Q, мг/л	Q, ШРК	Q, мг/л	Q, ШРК
Алматы обльсы
Алматы	ҚазҰУ автотұрақ аймағы	Кадмий	0,4	0,9	0,2	0,3	0,3	0,6
		Қорғасын	17,8	0,6	22,5	0,7	20,1	0,6
		Мыс	22,6	0,7	24,3	0,7	23,4	0,7
		Хром	4,3	0,7	3,4	0,6	3,9	0,6
		Цинк	21,4	0,9	16,5	0,8	19,0	0,9
	АХБК	Кадмий	0,2	0,4	0,2	0,4	0,2	0,4
		Қорғасын	24,6	0,8	26,2	0,8	25,4	0,8
		Мыс	27,5	0,8	27,7	0,8	27,6	0,8
		Хром	16,7	2,8	3,8	0,6	10,3	1,7
		Цинк	20,1	0,9	23,4	1,1	21,7	1,0
	Абай-Сейфуллин	Кадмий	0,4	0,8	0,3	0,7	0,4	0,8
		Қорғасын	57,8	1,8	59,8	1,9	58,8	1,8
		мыс	59,8	1,8	52,6	1,6	56,2	1,7
		Хром	15,3	2,6	9,3	1,6	12,3	2,1
		Цинк	22,8	1,0	31,3	1,5	27,1	1,3
	ВАЗ	Кадмий	0,3	0,5	0,5	0,9	0,4	0,7
		Қорғасын	33,4	1,0	45,2	1,4	39,3	1,2
		Мыс	28,6	0,9	35,9	1,1	32,3	1,0
		Хром	7,4	1,2	10,2	1,7	8,8	1,5
		Цинк	21,6	0,9	36,5	1,7	29,0	1,4
	Аэропорт	Кадмий	0,3	0,5	0,3	0,5	0,3	0,5
		Қорғасын	20,8	0,6	43,8	1,4	32,3	1,0
		Мыс	22,6	0,7	22,1	0,7	22,4	0,7
		Хром	5,7	1,0	4,1	0,7	4,9	0,8
		Цинк	20,7	0,9	20,3	1,0	20,5	1,0

18 қаланың ішінде топырағының ластануына ерекше көңіл бөліп отырған қаламыз Алматы қаласы.
Алматы қаласының топырағы таңдап алынған ауданда тексерілді, жыл бойындағы кадмий құрамы шекті мөлшерде табылды. Қорғасынның ШРК 0,6-1,8, цинк ШРК 0,9-1,4, мыс ШРК 0,7-1,7 хром ШРК 0,6-2,1. Топырақтың ауыр металмен ластануы Абай бойы мен Сейфуллин бойында көктемде және күзде мыс, қорғасын, цинк, хром құрамдары 1,0-2,6 ШРК табылған. ВАЗ ауданында көктемде хром концентрациясы ШРК 1,2 жетті. Күз айында мыс, қорғасын, цинк және хром құрамы шекті 1,1-1,7 ШРК табылды. АХБК ауданында хром концентрациясы көктемде 2,8 ШРК құрады. Күзде цинк -1,1 ШРК. Аэропорт ауданында қорғасын концентрациясы күзде 1,4 ШРК жетті.

II Алматы қаласы атмосфералық ауасының ластану жағдайы
2.1 Алматы қаласы атмосфералық ауасының әртүрлі заттармен ластануы

Алматы қаласы атмосфералық ауасының ластануын бақылау 3 стационарлы кентте жүргізілді. Тізімге жататын бақыланған атмосфераға шығарылатын ластаушы заттардың көлемімен құрамы есепке алынған және елді мекенде ауа бассейнінің ластануы нәтиже бойынша шамамен бақыланған. Ауаның ластану жағдайы талдау нәтижесі бойынша, өлшенген ауаның сынамасы бағаланып, таңдап алынған кентте бақыланды. Елді мекен ауасындағы ластаушы заттардың негізгі сапа белгісі шекті рауалы концентрация. Атмосфераның ластану деңгейі кешен көлемімен ИЛА5 бағаланады. Мағыналы есепке алынған олардың қауіптілік класы жоғары мөлшерде ШРК жауапқа алынған.

6-кесте

Қазақстан Республикасының елді мекен ауасындағы бөлек қоспалардың шекті рауалы концентрациясы

Қоспалар	ШРК, мг/м³		Қауіптілік
аттары	Максималды бір рет	Орташа тәулік	класы
Азот ди оксиді	0,085	0,04	2
Көміртегі оксиді	5,0	3	4
өлшенген зат (шаң)	0,5	0,15	3
Фенол	0,01	0,003	2
Формальдегид	0,035	0,003	2
Күкірт диоксиді	0,5	0,05	3

2005-2007 жылдың бақылау мәліметтері бойынша, ауаның ластану деңгейі, Қазақстан бойынша Алматы қаласында бақыланды. (ИЛА 5 12,-15,2)

Формальдегид құрамы орташа қарастырылған концентрациясы 4,7 ШРК өлшенген зат -1,9 ШРК, Азот диоксиді – 2,13 ШРК, Көміртегі оксиді және фенолдың орташа құрамы шекті рауалы мөлшерде табылды. Көміртегі оксидінің максимальды әр түрлі концентрациясы 4,8 ШРК құрайды, Азот диоксиді -5,4 ШРК, өлшенген зат -2,07 ШРК, формольдегид -1,57 ШРК, фенол-1,17 ШРК.
Атмосфералық ауаның жоғары төтенше ластану жағдайы тіркелмеген.
Алматы қаласының 2007 жылы атмосфералық ауасында зиянды заттар құрамы жоғары деңгейде қалуда. Алматы ауасында өлшенген зат (шаң) орташа концентрациясы 2,3 ШРК жоғарылаған. Ал максимальды әр түрлі өлшенген зат концентрациясы 2,8 ШРК.
Көміртегі оксидінің орташа концентрациясы ШРК жоғарыламаған. Қазақстан бойынша көміртегі оксидімен ауаның ластану деңгейі, Алматы қаласында бақыланды ШРК-0,9. Көміртегі оксидінің максимальды әр түрлі концентрациясы 5,4 ШРК–ға дейін жоғарылаған. Азот диоксидінің орташа концентрациясы 2,2 ШРК құрайды. Максимальды әр түрлі азот диоксидінің концентрациясы 3,4 ШРК жоғарылаған.
Фенолдың орташа концентрациясы мөлшерден аспаған. Фенолдың максималды әр түрлі концентрациясы 1,1 ШРК жоғарылаған. Орташа концентрациялы формальдегид 4 ШРК құрайды. Максималды әр түрлі концентрациясы 1,5 ШРК.
Атмосфералық ауаның ластану деңгейі 2005 жылға қарағанда 2006 жылы ластанудың жоғарылауы байқалды.
Алматы қаласының ауа бассейні басқа қалалармен салыстырғанда жоғары ластанған. Республика атмосферасының ластану индексі жоғарылауда.
7-кесте
2005 - 2007 жылдардағы Алматы қаласының ауа бассейнінің ластануы

Жыл	ИЛА₅	Қоспалар аттары,	Орташа концентрация,		Максимальды концентрация,		Концентрацияның қайталануы
Жыл		Жоғарылаған ШРК	мг/м³	ШРК қысқаша жоғарылау	мг/м³	ШРК қысқаша жоғарылау	ШРК жоғары қоспалары %
2005	15,2	Өлшенген	0,21	1,4	1,4	2,8	4,6
		Көміртегі оксиді	2,7		28	5,6	10
		Азот диоксиді	0,08	2,0	0,80	9,4	35
		Фенол	0,002		0,014	1,4	0,2
		Формальдегид	0,018	6,0	0,062	1,8	8
2006	12,1	Өлшенген	0,29	2	1,2	2,4	11
		Көміртегі оксиді	2,6		18	3,6	10
		Азот диоксиді	0,09	2,2	0,29	3,4	47
		Фенол	0,001		0,01	1,0
		Формальдегид	0,012	4,0	0,048	1,4	0,9
2007	12,6	Өлшенген	0,34	2,3	1,40	2,8	14
			2,7		27	5,4	10
		Көміртегі оксиді	0,09	2,2	0,29	3,4	47
		Азот диоксиді фенол	0,001		0,011	1,1	0,1
		Формальдегид	0,012	4,0	0,053	1,5	1
Орташа 2005-2007		Өлшенген	0,28	1,9	1,33	2,67	10
		Көміртегі оксиді	2,67		24	4,87	10
		Азот диоксиді фенол	0,09	2,13	0,46	5,4	43
		Фенол	0,001		0,012	1,17	0,1
		Формальдегид	0,014	4,7	0,054	1,57	3,3

8-кесте

жүктеу/скачать 334 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8