СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
 
Адамзат  тарихын  жалғастырушы  асыл  мұрат,  мемлекеттің  ірге  тасын  қалаушы,  
ертеңгі күннің бүгінгіден де  нұрлы болуына әсер етіп,  дамытатын «Ел болашағы – бүгінгі 
ұрпақты» тәрбиелеудің маңызды екені даусыз. 
Жастарды сезімі ұлтжанды, ұлттық  рухта тұлға ретінде тәрбиелеу – оның қоғамдағы 
алатын  орны,  қазіргісі,  болашағы,  қалыптасуы    мен  дамуы  адамзатты  үнемі 
толғандыратын басты мәселе. 
Жаңа  ғасыр  –  ерекше  кезең.  Қазақ  халқының  ғасырлар  бойы  жинақтаған  өмірлік 
тәжірибелерін,  ұлттық  сипаттағы  мемлекетіміз-  Қазақ  хандығының  құрылу  тарихының 
мәселелері мен бай мұраларын жинақтап, жіктеп, зерттеп қорытылған ойларды белгілі бір 
жүйеде оқу-тәрбие үрдісінде оқушылар меңгеруі тиіс. 
Қазіргі қоғамдағы инновациялық өзгерістер, экономиканың, саясаттың, әлеуметтік – 
саяси саланың деңгейі  жеке тұлғаның жалпы даму жағдайына байланысты. Демек, кәсіби 
құзіретті ұстаздар қауымы Тәуелсіздік талаптарының іске асырылуы мен тұғырының биік 
болуына өз үлесін қосуға, өз елінің тарихын білуге ынталы, бойында ұлттық патриотизм, 
отаншылдық  сезімі  қалыптасқан,  халқын  сүйетін  жас  ұрпақты    тұлға  етіп  тәрбиелеуге 
міндетті. 
Тәрбие  –  халықтың  ғасырлар  бойы  жинақтаған,  іріктеген  ізгі  қасиеттері  мен  озық 
тәжірибесін жастардың бойына сіңіру арқылы жүзеге асады. 
Өткен  ұрпақтың  күш-жігері,  ғасырлар  бойғы  ұстанымдары,  тарихтың  қилы 
бетбұрыстары  мен  сынақтарынан  өзін  сақтап  қалуы,  қайта  өркендеуі,  жаңаруы  –  қазақ 
жастарының жүректерінде ұлттық намыс отын жағып, патриотизмге тәрбиелеуде. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  ХХІ  ғасырдағы 
мемлекетіміздің жаңа саяси бағытын жүзеге асыратын  Жаңа Қазақстандық патриотизм, 
бұл «Мәңгілік Ел» идеясы екенін айқындап берді. 
«Қазақстан-2050»  стратегиясы:  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты» 
Қазақстан  халқына  жолдауында  «Өз  бойымызда  және  балаларымыздың  бойында  жаңа 
қазақстандық  патриотизмді  тәрбиелеуіміз  керек.  Бұл,  ең  алдымен,  елге  және  оның 
игіліктеріне  деген  мақтаныш  сезімін  ұлғайтады»  деп  маңызды  идеологиялық  міндет 
екенін атап көрсетті [1 ]. 
Бабаларымыз ғасырлар бойы жасаған ұшан-теңіз мұралары мен олар өткен  тарихи 
кезеңдер  мен  шешуші  оқиғаларға  байланысты  дәстүрлі  тәрбиені  жаңаша  жалғастыруға 
міндеттіміз. 
Осыған  орай,  Н.Ә.Назарбаев  «Қазақстан  –  2030»  жолдауында  оқушыларды 
қазақстандық  патриотизм  мен  шығармашылық  жағынан  дамыған  жеке  тұлға  ретінде 
тәрбиелеу  аса  қажет...,  ұлттық  мінез  –  құлық...,    ұлттық  намыс  қасиеттерін  сіңіріп 
қалыптастыруымыз  керек»-деп көрсетті [2]. 
Өркениетті  демократиялық  қоғамның  азаматын  тәрбиелейтін  білімді,  білікті  ұстаз.  
Дербес  мемлекетіміздің  тарихи-әлеуметтік  төл  болмысына  үндес  бола  алатын  ,  ұлттық 
және  адамзаттық  құндылықтар  дарыған,  ұлттық  санасы  жетілген  тұлғаның  қалыптасуы 
оқу- тәрбие үрдісінде жүзеге асады. Тарихты білу арқылы оқушылар өз ұлтының, өз елінің 
тарихтағы  орнын  ұғады.  Тарихи  білімді  меңгеру  –  қоғам  дамуының  заңдылықтары  мен 
басқа да халықтар  ерекшелігін түсінуге, келешекті дұрыс болжай білуге негіз болады[3]. 
Демек, тарихи білім әрбір адамның өмірінде ерекше орын алады және халқымыздың 
өткен    тарихында  мыңдаған  жылдар  бойы  туған  жерінде  табанын  тіреп,  дауылдармен 
алысып, тағдырларына таласып, тәуелсіздікке қол жеткізгенін түсінеді.  
Елбасы  Н.Ә.Назарбаевтың  «Нұрлы  жол-болашаққа  бастар  жол»  атты  халыққа 
жолдауында  «2015  жыл  –  ұлттық  тарихымызды  ұлықтау  және  бүгінгі  биіктерімізді 
бағалау  тұрғысынан  мерейлі  белестер  жылы»  деп,  «Қазақ  Хандығына-550  жыл»  ұлт 
мерекесін  атап өтуді ұсынды.  
Тарихтағы  кез  келген  тарихи  оқиғаның  туындауы  себептері,оның  маңыздылығына 
сәйкес болады. Қазақ тарихында   Қазақ  хандығының  құрылуы тереңнен бастау алады. 
84 
 

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
Ұлттық    сипаттағы  қазақ  мемлекетінің  тарих  төрінен  орын    алуы    Дешті  Қыпшақ 
аумағында  көптеген  өзгерістер  туғызды.  Бұған  жататындар:    қазақ  жеріндегі  бұрынғы 
этникалық үдерістердің бәрі бір арнаға үйлеседі, әртүрлі этнотоптар ортақ саяси жүйеге 
біріктіріледі. Сөйтіп, этникалық «қазақ» мемлекеті – «Қазақ хандығы», өмір сүріп жатқан 
аумағы «Қазақстан» деп аталына бастайды. Тарихты зерттеушілер Қазақстан тарихындағы 
XV ғасырдың ортасы мен XVIIІ ғасырдың 30-жылдарына дейінгі кезеңді  «Қазақ хандығы 
дәуірі»  деп  атайды.  Қазақ  хандығының  құрылуының  қазақ  тарихындағы  маңызы  орасан 
зор болды.      
Қазақ  хандығының  құрылуы  ежелден  бері,  сонау  қола  дәуірінен  бері  үздіксіз 
жалғасып келе жатқан саяси, этникалық, мәдени, рухани үдерістердің және мемлекеттілік 
дамуының  заңды  қорытындысы  болып  табылады.  Осы  аталған  тарихи  үдерістердегі 
өзгерістер Қазақ хандығының құрылуына тарихи себеп болды. Солардың бірі – халықтың 
құралуы мен қалыптасуы жүретін этникалық үдерістер. Қазақстан жерінде қола дәуірінен 
бері көшпелі мал шаруашылығы қалыптасқаны белгілі. Бұл этникалық үдеріске қозғаушы 
күш  болды.  Осының  нәтижесінде  түрік  дәуірлерінде  этникалық  үдерістер  дамып,  ортақ 
дін,  ортақ  тіл,  ортақ  сана-сезім  қалыптаса  бастады.  Түрік    қағанатының  тұсында  оның 
құрамында болған халықтар мен қазақты құраған тайпалар да жалпылама «түріктер»  деп 
аталды.  Қазіргі  кезде  «түрік  тектес»,  «түркітілдес»  деген  атаулар  кездеседі.    Түрік  тілі  
негізгі үш тілдік топтан тұрады: оғыз, қарлұқ, қыпшақ тілі. Қазақ тілі соңғы топ қыпшақ 
тіліне  жатады.  Себебі,Қазақстан  аумағында  ХІ  ғасырдан  бастап  саяси  белсенді  қыпшақ 
тайпаларының  құрылымы  қалыптасты.  Қыпшақ  хандығы  тұсында  аймақтағы  этникалық 
үдерістер  тереңдей  түсті.  Халықтық  үдеріс  өз  нәтижесіне  жақындай  түседі.  Сонымен, 
Қазақстан  аймағы  Дешті  Қыпшақ  деп  аталады  да,  барлық  тайпаларын  жалпылама 
«Қыпшақтар» мемлекеті «Қыпшақ хандығы» дейді.  
ХІІІ ғасырдың басындағы монғолдың жаулап алуы қыпшақтардың саяси құрылымын 
жойды, этносаяси және рухани  дамуларын уақытша тоқтатты. Одан кейінгі этносаяси мен  
рухани дамулардың барысында моңғол тайпалары қыпшақтардың арасына сіңісіп кетеді. 
Осыдан  бір  ғасырдан  аса  уақыт  өткен    соң,  Дешті  Қыпшақ  елінде  моңғолдар  ізсіз 
жойылады.  Жаңадан  этноқауымдастық  қалыптасады,  олар  «қыпшақтар»    немесе 
«өзбектер»  деп  аталады.Алтын  Орда  оң  қанат  және  сол  қанат  боп  екіге  бөлінгенде    оң 
қанаттағылар  «өзбек»,  ал  сол  қанаттағы  ,  яғни  Қазақстан  жағындағылар  «көшпелі 
өзбектер» деп айтылады. Көшпелі өзбектер: маңғыттар, шибандықтар, ордаежендіктер деп 
бөлінген. Әбілқайыр хандығы ыдырай бастағанда  олардан  алдымен маңғыттар бөлініп, 
жеке Ноғай ордасын құрады. Шибандықтар екіге бөлінеді. Біреулері – Иадгар хандығын, 
көпшілігі  Әбілқайыр  ханды  қолдайды.    Ордаежендік  тайпалар  Керей  мен  Жәнібек 
хандарды  қолдайды.  Көшпелі  өзбектерден  бөлініп  шыққан  осы  топ  Қазақ  хандығының 
этникалық негізін қалайды. 
Ең  алдымен  Қазақ  хандығының  құрылуы  Қазақстан    жеріндегі  мемлекеттіліктің 
және  саяси дамулардың  заңды  қорытындысы  болды.  ХV   ғасырдың  екінші  жартысында 
Шығыс  Дешті  Қыпшақ  аймағында  Әбілқайыр  хандығы  болады.  Сол  кездегі  Әбілқайыр 
хандығының  ішкі  –  сыртқы  саяси  жағдайы,  көршілес  Моғолстан,  Мәуереннахр 
мемлекеттерімен,  Сібір хандығымен, Маңғыттармен жүргізген саяси қарым-қатынастары 
Қазақ хандығының құрылуына қолайлы саяси мүмкіндіктер туғызады. Қазақ хандығының 
негізін  салушылар  Моғолстанның  батысындағы  Жетісу  жеріне  келеді.  Жетісудың  батыс 
бөлігінде  Қазақ  хандығының  туы  желбіреуіне  Моғолстан  мен  Темір  ұрпақтарының 
мемлекеті арасындағы қарым-қатынастар себеп болады. 
Сол  кезде Ислам діні кезде халықты біріктіруші ретінде рухани ықпал етеді. Ислам 
діні  өз  сенімдері  болған  тайпаларға  ортақ  рухани  кеңістікті,  рухани  құндылықтарды 
қалыптастырады.  Нәтижесінде әр түрлі тайпалардан бір этноқауымдастық пайда болып, 
ол ұлттық мемлекеттің құрылуына алып келеді[4]. 
Тарихи  зерттеулерде  көрсетілгендей,Қазақ    ұлттық  мемлекеті  құрылуының  Қазақ 
халқының тарихында  маңызы орасан зор болды.  
85 
 

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
-
Әр хандықтың билігінде  шашырап ел болуды аңсап жүрген ру тайпалардың  қазақ 
ұлты болып қалыптасуы аяқталды. Ерте заманнан басталған қазақтың этникалық аймағын 
біріктіруде  жеке  дербес  тәуелсіз  ел  болып  қалыптасуы  түбегейлі  шешіліп,  біржолата 
аяқтады. 
-
Осы ұлтты басқару мен оны сырт жаудан қорғау үшін Қазақ мемлекетінің біртұтас 
ұлттық саяси – әкімшілік жүйесі құрылды.  
- 
Құрылған мемлекет өзінің қазіргідей шекарасын кеңейтті.  
- 
Мемлекеттермен тең дәрежеде қарым-қатынас орнатты.   
- 
Әлеуметтік-экономикалық  және  мәдени  жағынан  өзіндік  салт-дәстүрі  мен  әдет-
ғұрпы, діні, ділі бар ел ретінде дамыған, тәуелсіз  елге айналды.  
Сонымен,  қазақ  мемлекеттілігінің  тарихын  терең  меңгерген,  заман  талабына  сай 
қоғамды  көркейтіп,  дамытатын  егемен  Қазақстан  Республикасының    жастарын 
патриоттық рухта тәрбиелеу – алға қойған басты міндеттің бірі болып табылады 
 
Пайдаланылған әдебиеттер 
1.
Н.Ә.Назарбаев    «Қазақстан  халқына  жолдауы»,  //«Қазақстан  жолы  -2050:  бір 
мақсат, бір мүдде, бір болашақ», 2014 
2.
Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан -2030» Қазақстан халқына жолдауы 
3.
Б.Б.Кәрібаев «Қазақ хандығының құрылу тарихы» Алматы, 2014,  455-489 б. 
4.
Честерфилд Письмо к сыну... М., 1978. С-184. 
5.
Л.Ибраимова  «Батырын  сыйлаған  ұрпақтың  болашағы  зор».  Қазақстан  мектебі 
2013
 
№10
 
Резюме 
В статье рассматривается о значимости истории формирования Казахского ханства. 
 
Summary  
In article is considered about the importance of history of formation of the Kazakh 
khanate. 
 
 
МИГРАЦИЯ: ФАКТОРЫ, ХАРАКТЕРИСТИКА И КЛАССИФИКАЦИЯ 
 
Шалхарбекова Н. А., 
преподаватель кафедры  
«Социальная педагогика и самопознание», 
ЕНУ им.Л.Гумилева, Астана, Казахстан 
 
Миграция  представляет  собой  процесс  изменения  постоянного  места  проживания 
индивидов  или  социальных  групп,  выражающийся  в  перемещении  в  другой  регион, 
географический  район  или  другую  страну.  К  миграции  относится  также  переезд  на 
жительство из деревни в город и обратно. 
Миграционный  процесс  тесно  связан  как  с  горизонтальной,  так  и  с  вертикальной 
мобильностью,  поскольку  каждый  мигрирующий  индивид,  помимо  перехода  в  другую 
социальную  группу,  стремится  найти  на  новом  месте  лучшие  экономические, 
политические  или  социальные  условия  существования.  Социология  рассматривает,  как 
правило,  массовые  потоки  миграции  и  их  влияние  на  демографические  и  социальные 
процессы в том, или ином регионе. 
Механизм  миграции.  Для  того  чтобы люди  захотели  изменить  привычное  для  них 
место жительства, необходимы условия, заставляющие их переселиться в другие города, 
регионы,  страны.  Эти  условия  обычно  делят  на  три  основные  группы:  выталкивание, 
притяжение и пути миграции [1]. 
86 
 

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
1.  Выталкивание  связано  с  неудовлетворительными  или  тяжелыми  условиями 
существования  индивида  в  его  родных  местах.  Выталкивание  крупных  масс  людей 
связано,  прежде  всего,  с  серьезными  социальными  потрясениями  (межнациональными 
конфликтами,  диктатурами,  войнами),  экономическими  кризисами,  стихийными 
бедствиями  (землетрясениями,  наводнениями  и  т.п.).  При  индивидуальной  миграции 
выталкивающей  силой  может  служить  неудача  в  карьере,  смерть  родственников, 
одиночество и т.п. [2]. 
2.  Притяжение  -  это  совокупность  привлекательных  черт  или  условий  для 
проживания в других местах, например в регионах, где существует более высокая оплата 
труда, где можно занять более высокий социальный статус или где существует большая 
политическая  стабильность,  что  в  конечном  счете  приводит  к  чувству  большей 
уверенности  в  завтрашнем  дне.  Чем  больше  разница  в  социальных,  экономических  или 
политических  условиях  существования  в  двух  регионах,  тем  вероятнее  миграция  под 
воздействием сил притяжения в районы с лучшими условиями. Разница в условиях жизни 
может создаваться искусственно, для управления потоками мигрантов и для притяжения 
рабочей силы и "умов" в определенные районы, где их не хватает. 
3. Пути миграции - это характеристика непосредственного передвижения мигранта 
из одного географического места в другое. Пути миграции включают в себя доступность 
попадания  мигранта,  его  багажа  и  семьи  в  другой  регион,  наличие  или  отсутствие 
барьеров на пути, информацию, помогающую преодолеть финансовые препятствия. Очень 
часто  именно  отсутствие  доступности  в  перемещении  сводит  на  нет  действие  сил 
выталкивания и притяжения. Например, дороговизна билетов не может позволить выехать 
индивиду  и  его  семье  в  другую  страну.  То  же  можно  сказать  о  языковых  барьерах, 
получении разрешения на выезд и въезд, отсутствии информации об условиях жизни на 
новом месте и многих других трудностях, встречающихся на пути мигрантов [3, c. 81]. 
При  изучении  миграционных  процессов  социологи  разделяли  части  мигрантов  по 
различным  социальным  группам,  чаще  всего  исходя  из  причин  миграции.  Появились 
понятия  «политическая миграция»,  «трудовая миграция»,  «учебная миграция»,  «военная 
миграция», «религиозная миграция» и т.д. 
В  понятие  “миграция  населения”  различные  исследователи  вкладывают  самый 
разнообразный  смысл.  Количество  определений  “миграции  населения”  столько  же, 
сколько  и  авторов  этих  определений.  В.А.  Ионцев  насчитал  только  в  отечественных 
публикациях  около  36  различных  определений.  Современное  значение  термина 
чрезвычайно широко. 
Отметим также понятие «мигрант», «вынужденный переселенец» и «беженец» [4].   
Мигрант - лицо совершившее перемещение на новое место проживания (временное, 
сезонное,  постоянное)  [1].  Мигрант,  въезжающий  на  территорию  государства  нового 
места  проживания  –  иммигрант,  выезжающий  с  территории  государства  проживания  – 
эмигрант. 
Вынужденный переселенец – гражданин, покинувший место жительства вследствие 
совершенного в отношении его или членов его семьи насилия или преследования в иных 
формах. Либо вследствие реальной опасности подвергнуться преследованию по признаку 
расовой  или  национальной  принадлежности,  вероисповедания,  языка,  а  также 
принадлежности  к  определенной  социальной  группе  или  политических  убеждений, 
ставших поводом для проведения враждебных кампаний в отношении конкретного лица 
или группы лиц, массовых нарушений общественного порядка. 
Беженец – это лицо, которое в силу вполне обоснованных опасений стать жертвой 
преследований  по  признаку  расы,  вероисповедания,  гражданства,  национальности, 
принадлежности  к  определенной  социальной  группе  или  политических  убеждений 
находится  вне  страны  своей  гражданской  принадлежности  и  не  может,  пользоваться 
защитой  этой  страны  или  не  желает  пользоваться  такой  защитой  вследствие  каких-то 
опасений. 
87 
 

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
Миграция  имеет  множество  характеристик  и  классификаций.  Миграцию  можно 
классифицировать [5]: 
1.  По  способу  реализации  на  организованную,  осуществляемую  при  участии 
государственных  и  общественных  органов  и  с  их  помощью,  и  неорганизованную 
(индивидуальную, самодеятельную), которая осуществляется силами и средствами самих 
мигрантов. 
2.  По  причинам:  добровольная  (перемещение  людей,  добровольно  покидающих 
старое  место  своего  постоянного  проживания  и  переезжающих  на  новое  место 
жительства),  вынужденная  (перемещение  людей  с  целью  поиска  убежища), 
насильственная (насильственное перемещение людей). 
3. По типам: внешняя (подразделяется на эмиграцию и иммиграцию) и внутренняя 
(перемещение населения по территории страны). 
Миграция может быть: удачной и неудачной, индивидуальной и массовой, ближней 
и  дальней,  подготовленной  и  неподготовленной,  возвратной  и  безвозвратной,  а  также 
законной и незаконной. 
Основными причинами, вызывающими миграцию, являются: 
- 
политические  (в  результате  смены  формы  государственного  правления, 
политических переворотов); 
- 
социально – экономические (перемещения в поисках работы, «утечка мозгов»); 
- 
природные  (перемещения  людей  из-за  стихийных  бедствий  –  землетрясения, 
наводнения и т.д.); 
- 
экологические; 
- 
религиозные (бегство из-за религиозных преследований); 
- 
национальные (бегство граждан из-за национальных преследований). 
Миграция  -  одна  из  форм  активной  реакции  людей  на  те  или  иные  социально-
экономические, политические, межэтнические изменения в обществе. 
Состояние миграции на постсоветском пространстве, начиная с 1991 г. по настоящее 
время, характеризуется следующими основными чертами [6]: 
1) ростом миграционного обмена со странами дальнего зарубежья (эмиграция); 
2)  постепенным  сокращением  общего  числа  мигрантов  вследствие  снижения 
интенсивности миграции; 
3)  ростом  процесса  репатриации,  охватившей  депортированные  народы  бывшего 
СССР; 
4)  изменением  направления  внутренних  миграционных  потоков  (с  окраин  -  в 
центральные  районы  стран,  которые  отнюдь  не  испытывают  недостатка  в  трудовых 
ресурсах из северных районов - в обжитые районы юга страны); 
5) незначительными размерами легальной трудовой миграции и ростом масштабов 
нелегальной миграции, в том числе криминальной. 
На сегодняшний день миграция является неотъемлемой компонентой глобализации, 
прямым следствием масштабных перемещений мигрантов  становится все возрастающее 
этно-культурное  и  этно-конфессиональное  разнообразие  общества.  Оборотной  стороной 
этнической  эрозии  локальных  социумов  является  возникающее  напряжение  между 
местным населением и мигрантами.  
Миграционная  и  этническая  (национальная)  политика  рассматриваются  властями, 
СМИ  и  общественностью  в  неразрывной  связи.  Особенностью  российского  дискурса 
является  преувеличенное  значение  этничности:  многие  социальные,  политические, 
экономические  проблемы  сводятся  к  поиску  причин,  лежащих  в  сфере  этничности  и 
межнациональных  отношений,  этническая  принадлежность  выступает  ключевым 
маркером отношений «свой-чужой» [7, с.86].  
Образ иммигранта, создаваемый в прессе независимо от позиции на шкале оценок, 
неизбежно  содержит  коннотации  «иного»,  которые  легко  при  необходимости 
трансформируются в «чужого». 
88 
 

Қазақ өркениеті / Казахская цивилизация. №2, 2015 ж. 
 
Таким  образом,  миграция  порождает  собой  этнические  проблемы,  этнофобии, 
особенно  среди  молодых  людей.  Помочь  справиться  с  этими  последствиями  миграции 
должна правильная миграционная политика, направленная на смягчение нравов людей. 
В ходе анализа можно сделать следующие выводы: 
1) 
миграция представляет собой процесс изменения постоянного места проживания 
индивидов  или  социальных  групп,  выражающийся  в  перемещении  в  другой  регион, 
географический  район  или  другую  страну.  Миграция  как  социальный  процесс 
характеризуется следующими чертами:  
а)  единичные  действия  людей  по  смене  места  жительства  не  могут  называться 
миграционным процессом;  
б) причинно-следственная взаимозависимость миграционных процессов;  
в)  миграционные  процессы  порождаются,  прежде  всего, социальными  проблемами 
общества и направлены на их снятие;  
г)  миграция  относится  к  классу  спонтанных  социальных  процессов,  возникающих 
под  воздействием  различных  факторов  и  осуществляющихся  как  общественная 
инициатива.  
Специфика  миграционного  процесса  состоит  и  в  том,  что  он  включает  в  себя  три 
фазы:  формирование  факторов  мобильности;  собственно  процесс  перемещения 
мигрантов; их адаптация на новом месте жительства. 
 

жүктеу/скачать 3,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: