440-тапсырма. Мәтінге сұрақ-жауап (сұхбат) құрастырып, оны рөлге бөліп оқыңыздар. Ү л г і : – Н.Назарбаев еңбек жолын неден бастады?
– Н.Назарбаев еңбек жолын 1960 жылы Теміртау қаласындағы Қарағанды
металлургия комбинатында қатардағы жұмысшы болып бастап, домна
пештеріндегі жұмыстарды атқару жолдарынан өтті.
442-тапсырма. Мәтіннен алынған сөз және сөз тіркестерімен үстеуге негізделген сөйлемдер құрастырыңыздар. Еңбек жолы, бүкілхалықтық, жұмысшы, меңгерушісі, хатшы, қызмет, сайлану, тәулсіз Қазақстан, адамзат өміріне, ядролық қару, мемлекет, биікке көтеру, одақ құру, нарықтық ел, көреген саясаткер.
Мөлшер, топтау үстеулері
Мөлшер: Қимылдың мөлшерін, көлемін білдіреді. Сұрақтары: қанша? (сколько?), қаншалық? (на сколько?), қаншадан? нешеден? (по сколько?). Сонша, бірталай, недәуір, азды-көпті, мұнша, мұндайлық, біраз, неғұрлым, бірен-саран, анағұрлым, азғантай, талай, онша, оншалық, соншалық, сондайлық. Топтау:Қимылдың іс-әрекетін топтап көрсетеді. Сұрақтары: қалай? (как?), қаншадан? (по сколько?). Екеулеп, он-ондап, рет-ретімен, аз-аздап, бас-басына, жұп-жұбымен, топ-тобымен, бір-бірден, үшеулеп, көп-көптен, тең-теңімен.
443-тапсырма. Сөйлемдердегі мөлшер үстеулерінің астын сызып, олардың қандай сұрақтарға жауап беретінін айтыңыздар. Оларды біраз бұрылғаннан кейін, бұл кернді арнаулы саймандар арқылы сындырып, скважинадан шығарып алып отырады. Алайда едәуір ұзындығы бар қазбалар үшін көлемдік есеп жеткілікті дәлдікпен жазықтыққа көшірілуі мүмкін. Шыңырау (шурф) жер бетінен қазылатын онша терең емес (70-90м), қимасы шағын, көбінесе тік көлбеу өтетін кен жүргізілетін штольнялармен ашу анағұрлым тиімді болады. Кен түсімі неғұрлым жоғарылаған сайын жоғалым коэффициенті кемиді. Еңістігі едәуір трассасы бар, конвейерлері мен скиптік көтергіштерге арналған құламалы ор жолдарды айырады.
Сөздік: көлбеу жазықтық – наклонная плоскость жазықтық – плоскость
көлбеу – горизонтально; раскос қазбалар – раскопки
едәуір – много; достаточно
кеніш – рудник; месторождение
