1. Есімшеге көмектес септігінің -мен жалғауының жалғануы арқылы жасалады. (От причастий с окончанием көмектес септік -мен).
2. Шартты райлы етістікке -да, -де шылауларының жалғануы арқылы жасалады. (Путем прибавления после условной формы глагола частиц -да, -де).
3. -а, -е, -й жұрнақты көсемше түрінен болады. (От деепричастий с суффиксами -а, -е, -й).
Күн жарқырап тұрған+мен, қатты аяз. (Хоть и светит солнце, стоит сильный мороз).
Тез жүрсе де, пойызға үлгермей қалды. (Хоть и ехал быстро, на поезд не успел).
Сабақ оқуға уақыттары аз бол+а тұр+а, емтиханды жақсы тапсырды. (Хоть у них и было мало времени на подготовку, они хорошо сдали экзамены).
490-тапсырма. Сөйлемдерден қарсылықты бағыныңқылы сабақтастарды тауып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіздер. Қазақстан Республикасында қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алғанымен, тілді меңгеру жоғары деңгейге көтерілмей жатыр. 1986 жылы желтоқсанда Орталық алаңға жастар шкеруге бейбіт сипатта шыққанмен, аяғында оларды қуғындап, соққыға жығып, оқу, жұмыстарынан шығарды. Конституцияға қарсы келетін ешқандай іс-әрекеттер жасамаса да, Орталық билігіндегілер өз өктемдігін жасады. Жастардың қарусыздығын көре тұра, Кеңес әскері халыққа саперлік күректер, су шашатын машиналар сияқты қару түрлерін қолданды. Алыстағы ағайынының анда-санда жазар сәлем хатын сағына күткенімен, таяу арада ешқандай хабар ала алмады. Үйі қалада бола тұра, ол қаладағы демалыс орындарына шыға қоймайтын. Білім алу адамды ізет пен абыройға, жоғары дәрежеге жеткізетін құрал екенін білсе де, Жомарт білім алуға онша талпына қоймайтын.
491-тапсырма. Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемдерді тауып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіздер. Атың жақсы болса, Әйелің жақсы болса,
Ер жігіттің пырағы. Бірінші – иманың,
Балаң жақсы болса, Екінші – жиғаның
Жан мен тәннің шырағы. Үшінші – ырысыңның тұрағы...
* * * * *
Тату болса, ағайын жақын, Сыбайлас болса, нағашың жақын,
Ақылшы болса, апайың жақын. Адал болса, досың жақын.
Бауырмал болса, інің жақын Жан серігің жас кезіңнен,
Алдыңа тартқан адал асын – Бәрінен де әйелің жақын.
Қимас жақын қарындасың.
