Есімше, оның жасалу жолдары 1. Есімшенің жұрнақтарын тауып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіздер. Ат айналып қазығын табар, ер айналып елін табар. Келген дәулет – кеткен бейнет. Еңбек ерлікке жеткізер, ерлік – елдікке жеткізер. Қолы қимылдағанның аузы қимылдар.
2. Төмендегі сөз тіркестерімен сөйлемдер құрастырыңыздар. Оқыған адам, тыңдайтын студент, қалаға бармақ, ертегілер айтпақ, ризашылығын білдіретін, сызу сызбақ, жарысқа қатысқан.
3. Үлгіде көрсетілгендей, сөйлемдерді есімше формасында қайта құрастырып, есімшенің жұрнақтарын ажыратыңыздар. Ү л г і: Журналист жаңа бір лепті сезді.Жаңа бір лепті сезген журналист. Жастардың санасында өзгерістер жүріп жатыр. Олар өсе келе, ел үмітін ақтайды. Қазір Марат шетелде оқып жатыр. Шетелдік инвестиция Қазақстан үшін шешуші күшке айналды.
4. Жақшаның ішіндегі етістіктерден есімшенің түрлерін (өткен шақ, ауыспалы шақ, болжалды келер шақ, мақсатты келер шақ) жасаңыздар. Ү л г і: Мен оны (көру). Мен оны көр+ген+мін. Мен оны көр+ер+мін. Мен оны көр+етін+мін. Мен оны көр+мек+пін. Сания бұл кітапты (оқу). Жаңбыр (жауу). Марат жұмысты тез (істеу). Мен саған бір кітап (көрсету). Концерт сағат онда (аяқталу). Мен онымен (танысу). Пойыз сағат үште (келу).
5. Есімшелерден болымсыз есімше жасаңыздар. Ү л г і:Бар+ма+ған+мын (өткен шақ), бар+ма+с+пын (келер шақ), бар+атын емес+пін (ауыспалы шақ).
Келген, айтқан, сұрау, тыңдаған, сөйлескен, отыр. 6. Мақал-мәтелдерді жаттап, олардың мағынасын түсіндіріңіздер. Есімшенің жұрнақтарын ажыратыңыздар. Көрмес түйені де көрмес. Толған ел – тарихын таспен жазады. Тозған ел – тарихын жаспен жазады. Бас кеспек болса да, тіл кеспек жоқ. Атасынан ақыл алса, тентек ұл да жөнделер. Денсаулықты сақтап, байытатын – қимыл- қозғалыс. Нәрсенің сыртына қызықпа, асылы ішінде болар.
7. Төмендегі сөздерге берілген жұрнақтарды қосып жазып, есімше жасаңыздар.
