Дауыссыз дыбыстар (Согласные звуки )
Қазақ тілінде дауыссыз дыбыстар үн мен салдырдың қатысына қарай (по участию голоса и шума) үш топқа бөлінеді: 1. қатаң; 2. ұяң; 3.үнді;
Салдырдан жасалған дауыссыз дыбыстарды қатаң дауыссыздар (глухие согласные) деп атайды.
1. Қатаң дауыссыздарға: п, ф, к, қ, с, т, ш, щ, х, ц, ч дыбыстары жатады.
Үн мен салдырдың қатысы арқылы жасалған дауыссыз дыбыстарды ұяң дауыссыздар деп атайды.
2. Ұяң дауыссыздарға: б, в, г, ғ, д, з, ж, һ дыбыстары жатады.
Үн мен салдырдың қатысынан жасалып, бірақ салдырдан үн басым болатын дыбыстарды үнді дауыссыз (сонорные согласные) дыбыстар деп атайды.
3. Үнді дауыссыздарға: р, л, й, у (тау), м, н, ң дыбыстары жатады.
245-тапсырма. Тарихи тұлғалардың шыққан жерінен мәлімет алыңыздар.
Жент қаласында
1.
Отырар қаласында
2 .
Түркістан қаласында
3. 3.
Баласағұн қаласында
4.
246-тапсырма. Берілген сөйлемдерден ұяң дауыссыз дыбыстарының астын сызыңыздар.
Ү л г і : Ұлы Жібек жолы батыс пен шығыс елдерін екі мың жылдай уақыт ішінде үзбей жалғастырып жатты.
Жібек жолымен келе жатқан керуен Еділ өзенін өткен соң, ең әуелі Алтын Орда хандығының кішігірім қалаларына бұрылып, демалып алып Сарайшықта түнейді. Ұшы-қиыры жоқ сары сахараның бетінде ай жүріп, жыл жүріп келгенде, алғаш тоқталатын үлкен қала – Арал теңізі маңындағы Жент шаһары болатын. Содан кейінгі қорғаны биік, жиһазы мол, салтанаты ерекше – Баба ата,Түркістан, Отырар, Тараз, Баласағұн, Жаркент қалалары тізіліп жататын.
Достарыңызбен бөлісу: |
