Қaзaқ Тiлiнiң Өзектi Мәселелерi және Тәуелсiздiк Тaғылымы



Pdf көрінісі
бет122/124
Дата13.02.2023
өлшемі1,82 Mb.
#67630
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   124
-ай+ым/-ей+ім (сені алайым) және -ай+ын/-ей+ін (дос 
тұтайын) жұрнақтары, көпше түрі үшін -лық және -лы 
жұрнақтары арқылы берілгенін нақты тілдік дәйектермен 
дәлелдейді.


Қaзaқ Тiлiнiң Өзектi Мәселелерi және Тәуелсiздiк Тaғылымы 
291 
Мұндай мысалдарды қисса-дастандардың тілінен де көптеп 
ұшырастыруға болады:
 
Түсімде жарым: «Мені ізде», – деді, 
«Үмітті таппаспын деп үзбе», – деді.
Сол үшін не қатерге бас та тіктік,
Жазғанын Жаратқанның біз көрелі («Қисса-дастандар»). 
 
Қолыма қалам алдым хат жазғалы
Бірталай заман болды жұрт азғалы. 
Бүгін көрген таңда жоқ болып жатыр, 
Азырақ хикаят қылып сөз қозғалы («Бабалар сөзі»). 
Ақша бергін, жан ана, 
Сізге болдым мен бала. 
Осы ақшаны бермесең, 
Мұнда тұрмайым мен және («Бабалар сөзі»). 
Бұл парадигма А.Байтұрсынұлы, Қ.Кемеңгерұлы еңбектерінде 
де толық көрсетілгенмен, кейінгі грамматикаларда (Т.Шонанов 
еңбектерінен 
бастап) 
-лық/-лік_қосымшасы_мүлде_көрсетілмеген._А.Ысқақов,_С.Исаев_сынды_ғалымдар_жіктік_жалғауының_көпше_түрі_кейде_-лық/-лік'>-лық/-лік 
қосымшасы 
мүлде 
көрсетілмеген. А.Ысқақов, С.Исаев сынды ғалымдар жіктік 
жалғауының көпше түрі кейде -лық/-лік тұлғасында 
қолданылатыны туралы айтып кетеді. Мысалы, А.Ысқақов 
Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев өлеңдерінен мысалдар 
келтіре отырып, қазіргі көркем әдебиетте -лық/-лік формасы 
қолданыла беретінін айта келіп: «Бірақ әдеби тіліміздің қазіргі 
бағытында бұл формадан гөрі -йық/-йік формасы көбірек 
колданылып, бірте-бірте негізгі нормаға айналып бара жатқан 
сияқты», – дейді [17, 73-б.].
-лық/-лік қосымшасы қазіргі кезде тілдік қолданыста әлі де 
бар. Жергілікті өңірлерде, Қытай қазақтарының тілінде -лық/-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   124




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет