Қазақ тілінің шығу тарихы туралы түркі тілдері тіл туыстығына



бет35/90
Дата29.03.2023
өлшемі401,97 Kb.
#77264
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   90
Байланысты:
қазақ тілі көк кітап-1 (1)

Төл сөз

төлеу сөз

мен

өзінің

сен

оның / одан

сіз

оның / одан

ол

оның / одан

Саған / сізге

оған

сенімен / сізбен

онымен



Төл сөз бен автор сөзінің орын тәртібі және тыныс белгілері

  • Төл сөз тырнақшаға алынғанда, тыныс белгілері былай болады:

    Төл сөз автор сөзінен бұрын келеді.

    «Төл сөз», –автор сөзі

    «Балалармен ақылдасып көрейік», деді Ақылбай.

    Төл сөз автор сөзінен кейін келеді.

    Автор сөзі: «Төл сөз».

    Балтабай былай деді:
    «Балалармен ақылдасып көрейік»

    Төл сөз автор сөзінің ортасында келеді.

    Автор сөзі: «Төл сөз», –автор сөзі.

    Балтабай: «Балалармен ақылдасып көрейік», деді.

    Төл сөзді автор сөзі ортадан жарып келеді.

    «Төл сөз, –автор сөзі, – төл сөз».

    «Балалармен, деді Балтабай, ақылдасып көрейік».

  • Төл сөз тырнақшаға алынбағанда, тыныс белгілері былай болады:

    Төл сөз автор сөзінен бұрын келеді.

    –Төл сөз, –автор сөзі

    – Ол сенің інің бе?деп сұрады Сағи.

    Төл с
    өз автор сөзінен кейін келеді.

    Автор сөзі: – Төл сөз.

    Сағи былай деп сұрады:
    – Ол сенің інің бе?

    Төл сөз автор сөзінің ортасында келеді.

    Автор сөзі: –Төл сөз, –автор сөзі.

    Сағи:
    – Ол сенің інің бе? деп сұрады.

    Төл сөзді автор сөзі ортадан жарып келеді.

    –Төл сөз, –автор сөзі, – төл сөз.

    – Ол, деді Сағи, сенің інің бе?

  • Төл сөз сұраулы, лепті және көтеріңкі интонациямен айтылған бұйрықты сөйлем болғанда, тыныс белгілері былай болады:

Төл сөз бен автор сөзінің орын тәртібі

Егер төл сөз сұраулы сөйлем болса

Егер төл сөз лепті сөйлем болса

Төл сөз автор сөзінен бұрын келеді.

«Төл сөз?» – автор сөзі

«Төл сөз!» –автор сөзі

Төл сөз автор сөзінен кейін келеді.

Автор сөзі: «Төл сөз?»

Автор сөзі: «Төл сөз!»

Төл сөз автор сөзінің ортасында келеді.

Автор сөзі: «Төл сөз?» – автор сөзі.

Автор сөзі: «Төл сөз!» –автор сөзі.

Төл сөзді автор сөзі ортадан жарып келеді.

«Төл сөз, – автор сөзі, – төл сөз?»

«Төл сөз, –автор сөзі, – төл сөз!»


ДИАЛОГ
Диалог – бірнеше адамның бір-бірімен сөйлесуі немесе адамның өз-өзімен сөйлесуі.

  • Диалогта әр адамның сөзі жаңа жолдан және сызықшамен басталады. Мысалы:

  • Қарағым, сен кімнің баласысың?

  • Асанбайдың.

  • Әкең қазір қайда?

  • Қой бағып кеткен.

  • Диалогта төл сөз бен автор сөзі араласып келе береді. Мысалы:

Асық ойнап жүрген бала келіп амандасқанда, Сапархан:

  • Қарағым, сен кімнің баласысың? – деп сұрады. Бала:

  • Асанбайдың, – деп қысқа жауап қайырды.

Сапархан енді балаға тіке қарап:

  • Әкең қазір қайда? – деді. Бала да бұл кім болды екен дегендей:

  • Қой бағып кеткен, – деп тесіле қарады.


ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ
Құрмалас сөйлем екі немесе бірнеше жай сөйлемнен құралып, күрделі ойды білдіреді.

  • Құрмалас сөйлемнің құрылысына қарай 3 түрі бар: салалас құрмалас сөйлем, сабақтас құрмалас сөйлем және аралас құрмалас сөйлем. Олардың ерекшеліктері төмендегідей:



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   90




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет