Қазақ тілінің шығу тарихы туралы түркі тілдері тіл туыстығына

• Түркі тілдері тіл туыстығына қарай 6 топқа бөлінеді:

  
  

• Көне түркі тілдері мыналар: хазар, бұлғар, ғұн, көк түрік, сақ, авар.

  
  

• Түркі тілдері орналасу аймағына қарай 6 топқа бөлінеді:

  
  

• Түркітану ғылымында түркі тілдерінің дамуын (Н.Баскаков) алты кезеңге бөліп қарастырады.

  
  

• Түркі халықтарының жазба тілі V-VIII ғасырларда дүниеге келген. Тіл ғылымында бұл жазба ескеркіштері "Орхон-Енисей ескерткіштері" деп аталады. Олар: "Күлтегін", "Тоныкөк", "Білге қаған" т.б. Бұл жазуларды көпке дейін ғылыми түрде оқуға мүмкіндік болмады. Сондықтан оларды рун (құпия) жазулары деп атады.

  
  

• X-XV ғ.ғ. түркі халықтарының жазбаша тілі ерекше дамыды. Осы кезеңде дүниеге келген шығармалар: Махмұт Қашқари "Диуани лұғат ит-түрк" (1073-1074, Жүсіп Баласағұни "Құдатғу білік" (1067-1070), Ахмет Яссауи "Диуани хикмет" (XII ғ.), "Кодекус Куманикус " (1003) т.б.

  
  

• Қазақ жазуы төмендегідей жазу түрлерін қолданды:

  
  

Араб жазуы (1929 жылға дейін);

• Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының тұрғылықты халқы – қазақ халқының және шетелдерде (Өзбекстан, Қырғызстан, Түркия, Ресей, Қытай, Монғолия т.б.) өмір сүріп жатқан қазақтардың ұлттық тілі.