Сөздің көп мағыналығы (полисемия) – бір сөздің басқа сөздермен тіркескен кездегі әр түрлі мағынаға ие болуы. Мысалы:
Адамның басы
Судың басы (бұлақ)
Сөздің басы (сәлем)
Таудың басы (шың)
Омоним – дыбысталуы бірдей, бірақ мағыналары әр түрлі сөздер.
Мысалы: «Жақ» омоним сөзінің мағыналары:
Адамның жағы / От жақ / Оң жақ / Маған жақ бол / Қара бояу жақ
Омонимдердің жасалу жолдары:
Жұрнақ арқылы: шығыс (шық+ыс), жастық (жас+тық);
Кірме сөз арқылы: бақ (парсы. "бақт»), сап (араб. "саф");
Сөздің дыбыстық өзгеріске ұшырауы: біз (бігіз);
Көп мағыналы сөз бен омоним сөздің айырмашылығы:
Омоним сөз жеке тұрып, бірнеше мағынаны білдіреді, ал көп мағыналы сөз екінші сөзбен тіркескенде ғана бірнеше мағынаны білдіре алады.
Омоним сөздің мағыналарының арасында ешқандай мағыналық ұқсастық болмайды. Мысалы, адамның жағы, отты жақ дегендегі «жақ» сөзі бірінде есім сөз болып, дене мүшені білдіріп тұр, бірінде етістік ретінде қимылды білдіріп тұр. Ал көп мағыналы сөздің мағыналарының арасында ұқсастық болады. Мысалы, судың басы (бұлақ), таудың басы (шың), сөздің басы (сәлем) дегендегі «бас» сөзі бірінде «бұлақ», бірінде «шың», бірінде «сәлем» деген мағыналарды білдірсе де, бәрінде де бір нәрсенің басталу орны, басталар жері деген мағынаны білдіріп тұр.
Достарыңызбен бөлісу: |
