18,3млн км 2 . - Ең мол сулы өзені
Амазонка 7млн км 2 . - Ең биік сарқырамасы
Анхель 1054м -Ең ірі таулы көл
Титикака 8300км 2 ,тереңдігі 304м. -Ең биік сөнбеген жанартау
Охось-дель-Саладо 6880м. -Жер шарындағы ең ылғалды,ең жасыл материк.
- Үлкен шөлі
Атакама -Ең төмен нүктесі
Валдес түбегінде/-40м/ -Ең ұзын тауы
Анд 9000 км. -Ірі аралы
Отты Жер -Ең биік нүктесі
Аконкагуа 6960 м. –Ең кең алқап
Амазония 5млн км 2 . Оңтүстік Америка жері оңтүстікке қарай сұғыныңқы жатыр,енді бөлігі-ыстық белдеуде,ал оңтүстігі қоңыржай белдеуде
орналасқан.
Материктің шеткі нүктелерінің географиялық координатасын кім табады?
Оқушыны интерактивті тақтаға орындауға шақырамын: а )Шеткі нүктелері:Оңтүстік-Фроуэрд 54
0
о.е,71
0
б.б.
Солтүстік- Гальинас 12
0
с.е, 72
0
б.б.
Батыс - Париньяс 5
0
о.е, 82
0
б.б.
Шығыс- Кабу-Бранку 7
0
о.е, 34
0
б.б.
ә)Градус және шақырым есебімен,материктің ең шеткі нүктелерінің солтүстіктен оңтүстікке және батыстан шығысқа дейінгі
ара қашықтықтарын анықтау: Мысалы: экватордан Гальинас нүктесіне дейін 111*12
0
=1332км
Ал экватордан Фроуэрд нүктесіне дейін 111*54
0
=5994км.
1332+5994=7326км. 12
0
+ 54
0
=66
0
б)Картадан материктің жағалауын шайып жатқан теңіздерді анықтап,кестені түсіндіремін
Тынық мұхитының әсері
Атлант мұхитының әсері
Қоңыржай ендік пен экватор аралығ- ындағы Перу суық
ағысы бойлай өтетін жағалау бөліктерінде жаңбыр өте
сирек болады.
Перу суық ағысы жағалаудан ашық мұхитқа қарай
ығысады. Соның нәтижесінде Эль-Ниньо жылы ағысы
қалыптасады. Оның әсері 18айдай байқалады. Ол уақытта
мұхит суы жылынып, судағы оттегі мөлшері азаяды,
планктонның/балық,құс т.б./ өнімділігі төмендейді.
Материк ылғалды осы мұхиттан алады. Материктің
шығысында жер бедерінің аласа болуы және жағалау
бойымен жылы ағыстардың/ Солтүс- тік пассат, Гвиан,
Бразиль/ өтуімен байланысты.
Қиыр оңтүстік шығысында Фолкленд суық ағысының
ықпалында болатын Патагония жері құрғақ болады.
112
