Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы


Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы №75 мектеп-гимназиясының



Pdf көрінісі
бет17/22
Дата18.01.2017
өлшемі2,7 Mb.
#2181
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22

Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы №75 мектеп-гимназиясының
бастауыш сынып мұғалімі Баймаханова Акмарал Кенжемирзаевна
Сабақтың тақырыбы
Дара және  күрделі сан есім
Білімділік мақсаты: Дара және күрделі сан есім туралы түсінік беру. Дара сан есімнің
бір сөзден, күрделі сан есімнің екі, үш немесе одан да көп сөзден
жасалатынын ұғындыру
Дамытушылық мақсаты: Оқушы тілінде мақал-мәтелдердің қолданыс аясын
кеңейту, сөздік қорларын, шығармашылық қабілеттерін, сөйлеу
шеберліктерін жетілдіру
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды өз бетімен жұмыстануға, ойын еркін жеткізе
білуге, өз тілін құрметтеуге, әдептілікке, еңбекқорлыққа
тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Жаңа білім мен дағдыны меңгерту
Әдістері: Түсіндірме, көрнекі көрсету
Көрнекілігі: Электронды оқулық, санмен өрнектелген мақал-мәтелдер
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
Топқа бөлу
Пазл арқылы топтарға бөлу
Психологиялық 
дайындық
      Екі көзің не үшін керек?
Жақсыларды көру үшін.
Екі құлағың не үшін керек?
Ақыл кеңес тыңдау үшін.
Екі қолың не үшін керек?
Елге көмек беру үшін.
Екі аяғың не үшін керек?
Туған жерде жүру үшін! 
Үй тапсырмасын сұрау
Дәптерлерін тексеру
Қызығушылықты ояту
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
 «Жұмбақ есеп»
Тал басында тізіліп,
Он жапырақ тұр еді.
Жел соқты да үзіліп,
Ұшып кетті біреуі.
Ізінше оның жұлынып,
Түсті тағы бесеуі,
Тұр әлі де ілініп,
Жапырақтың нешеуі?      (төрт)
Мына алты ақ алма,
Нұрбибі мен Ажарға.
Үш сарысы - Анарға,
Төрт қызылы-Жанарға.
Қанша сонда бар алма?    (он үш)
- «Төрт,он үш» сөзі қай сөз табы?
- Сан есім
- Сан есім туралы не білеміз?
Сан есім мағынасына қарай есептік және реттік болып екіге бөлінеді.
Есептік     +          -ншы,-нші,-ыншы,-інші     =      Реттік
Қанша? Неше?                                                         Нешінші?
Заттың нақты санын білдіретін сан есімдерді есептік сан есім дейміз.
Заттың саналу ретін білдіретін сан есімдерді реттік сан есім дейміз. 
Мағынаны тану
Сергіту сәті
І топ. Халық әніне салу
ІІ топ. Рэп түрінде
ІІІ топ.Марш түрінде 
Ой толғаныс
Сан есім құрамына қарай дара және күрделі болып екіге бөлінеді.
 
 Бір ғана сөзден тұратын 
сан есім дара сан есім деп аталады. 
Екі немесе одан да көп сөзден   тұратын сан есімдер күрделі сан есімдер деп аталады. 
Күрделі сан есімдердің құрамындағы сөздер бөлек- бөлек жазылады.
Сөйлем ішінен дара немесе күрделі сан есімді табу.
133

       Мен кітаптың жүз бетін оқып шықтым.
       Алмас тоғызыншы қабатта тұрады.
       Менің әжем жетпіс жеті жаста. 
       Әлия отыз бесінші автобусқа отырды. 
І топ.  Сан есімі бар мақал-мәтелдер жазу
ІІ топ. Сан есімі бар өлең жазу
ІІІ топ. Сан есімдерді қатыстырып сөйлем құрау (он бес, қырық жеті,бір мың тоғыз жүз 
қырық бес, жиырма екі) 
Себеттерге дара және күрделі сан есімдерді теріп салу.
4,11,7,9,14,587,41,796,485,23,8,6.
дара сан есім
күрделі сан есім
Үй тапсырмасы
Оқулықтағы тапсырмаларды  орындау,ереже 
жаттау
Күнделіктеріне жазады
Бағалау
Бағалау парақшаларын толтыру.

Ж мыс кезе дері
ұ
ң
Ж мыс мазм ны 
ұ
ұ
1
йымдастыру кезе і.
Ұ
ң
Психологиялы  дайынды
қ
қ
О ушыларды   ма саты
қ
ң
қ
 
 :  
Жұмыс жасауға дайындалу
М алімні  ма саты:
ұғ
ң
қ
Оқушыларға жұмыс істеуге қолайлы 
жағдай жасау:
Міндеттері:
-қызығушіліқты ояту;
-ойды жинақтау;
-сабаққа зейінді аудару;
Ә
   дісі:
 
   әңгіме.
Психл
Слайд №2.
 -Көңіл күйлеріңіз бейнеленген бұлттардың қай   түсіне сәйкес?
Көгілдір түсті таңдаған балалар: - Мен  сабаққа әзірмін. Барлық 
тапсырмаларды ықыласпен орындаймын.
Жасыл түсті таңдаған балалар:- Мен үлгілі оқушымын. 
Мұғалімді мұқият тыңдаймын. Тапсырмаларды ұқыпты 
орындаймын.
Сары түсті таңдаған балалар:- Мен тәртіпті оқушымын. 
Сабақта белсенділік танытамын. Ұстаздың сенімін ақтаймын.
Слайд №3
 -Жақсы  көңіл-күйдің  белгісі - күлімдеу. 
 Ендеше барлығымыз бір-бірімізге күлімдеп 
 қарап, сабақты жақсы көңіл-күймен бастайық.
134

2
Тірек білім, білік, да дыларын
ғ
 
белсендіру. 
О ушыларды   ма саты
қ
ң
қ
 
 :  
-кестелік және кестеден тыс көбйту және 
бөлуді қайталау;
-қалдықсыз бөлуді қайталау;
-есептеу дағдыларын жаттықтыру;
-көркем жазуға дағдылану;
М алімні   ма саты:
ұғ
ң
қ
-ауызша есептеу қабілеттерін тереңдету;
- жаңа тақырыпқа дайындау;
- көркем жазуға баулу;
дістері:
Ә
-  зіндік ж мыс, с ра -жауап, Б
 кестесі;
ө
ұ
ұ қ
ҮҮ
 
Слайд №4 
Математикалы  диктант. « ндемес ойыны»
қ
Ү
     1.  30*2       5. 12*2       9.   36:6
     2.  30:2        6. 45:9        10. 72:9
     3.  70*2       7. 14*3        11. 81:9
     4.  70:2        8. 28:7        12. 100:5
Рефлексия. Б
 кестесін толтыру
ҮҮ
Білетінім
йрендім
Ү
йренгім келеді
Ү
28. К ркем жазу
ө
. 683 саны. Слайд №5
29.
й тапсырмасын тексеру.
Ү
 
 (73 бет №7)
14,14,14,90,19,190
30. Б лу мен к бейтуді  компоненттерін  айталау.
ө
ө
ң
қ
31. Б лу мен к бейтуді   зара кері амалдарын  айталау
ө
ө
ң ө
қ
Тараз  қаласы  №47  орта  мектебі  Бастауыш  сынып  мұғалімі  Алипбаева  Дана  
Сабақтың тақырыбы: «Қалдықпен бөлу және оны тексеру».
Мақсаты: Оқушыларға қалдықпен бөлу ережелері мен оның шығару жолдарына түсініктеме беру.  
Міндеттері:
1. Көбеейту кестесі туралы білімдерін тереңдету.
2. Ойлауын, есте сақтауын, ұғымталдығын дамыту.
3. Балаларды еңбексүйгіштікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа тақырыпты меңгерту.
Сабақтың әдісі: жұптық, ұжымдық, өзіндік жұмыс, СТО технологиясының стратегиялары
Сабақтың көрнекілігі: карточкалар, слайдтар.
 Сабақтың барысы.                                   -  
135

3
 Жа а та ырыпты
ң
қ
 
т сіндіру.
ү
О ушыларды
қ
ң 
ма саты
қ
 
 :  
-бөлудің жаңа тәсілімен 
танысу;
меңгеру;
М алімні   ма саты:
ұғ
ң
қ
-жаңа тақырыпты игеруге 
қолайлы жағдай туғызу;
-көбейту мен бөлу 
амалдарының өзара 
байланысын ашу;
дісі:
Ә
 түсіндіру:
-Балалар, кейбір жа дайларда б лінгішті те  б луге болмайды, сол жа дайларда біз
ғ
ө
ң ө
ғ
 
алды пен б леміз. Ондай б луді « алды пен б лу» дейді.
қ
қ
ө
ө
Қ
қ
ө
2.Слайдтар бойынша ж мыс. (ауызша)
ұ
Слайд№6   13:4=3 (  1)   3*4+1=13
қ
Слайд№7  11:3=3 (  2)  3*3+2 =11
қ
Слайд№8  б луді  компоненттерін атау.
ө
ң
Слайд№9 б луді тексеру алгоритмі
ө
Слайд№10 балаларды   здеріне 2 мысалды орындату
ң ө
Слайд №11 берілген  рнектерді   атесін табу.
ө
ң қ
3.О улы пен ж мыс. 
қ
қ
ұ
Слайд№12  (ережемен таныстыру)
а)12:2=6      )
ә 12:3=4      б) 12:5=2( 2)  2*5+2=12
қ
             Есеп шы ару. Слайд № 13
ғ
Кондитер цехында 18 т тті нан 
ә
орап а 4 наннан салынды. 
қ
қ
анша  орап  ажет болды?
Қ
қ
қ
Есепті  шартын  рып шы ары дар.
ң
құ
ғ
ң
1  орап-4 нан
қ
18 нан
орап саны -?
Қ
Ш: 18:4=4 ( . 2)
қ
Ж. 4  орап  ( алды  2)
қ
қ
қ
             Сергіту с ті.
ә
 Есептедік, шаршады ,
қ
Орнымыздан т райы .
ұ
қ
Отырайы , т райы ,
қ ұ
қ
Со ты ысып  алмайы .
қ ғ
қ
қ
имылдатып ая ты,
Қ
қ
С л дем алып ал ан со
ә
ғ
ң
Шапала ты  райы .
қ ұ
қ
Жазуды  айда бастайы .
қ
қ
Рефлексия. Б
 кестесін толтыру
ҮҮ
Білетінім
йрендім
Ү
йренгім келеді
Ү
136

Тараз қаласы    № 47 мектебі  қазақ  тілі  мен  әдебиеті  пәні  мұғалімі   Сұлтанаева Р. Т.
Сыныптан   тыс  сабақ: 
Заманымен сырлас, уақытпен үндес қанатты қаламгер – Шерхан Мұртаза
Сабақтың тақырыбы:  Заманымен сырлас, уақытпен үндес қанатты қаламгер – Шерхан Мұртаза (сыныптан тыс сабақ)
Мақсаты: 1.Білімділік:  заманымен сырлас, уақытпен үндес қанатты қаламгер - Шерхан Мұртаза ағамыздың өмір жолы мен 
тағдыр белестерін, шығармаларын  меңгерту.
 2. Дамытушылық:  ойлау қабілеттерін, қиялын дамыту, шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру.
3. Тәрбиелік: ұлтжандылыққа,  батылдыққа,  алғырлыққа, қайсарлыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
Түрі: дәстүрлі
Типі:  жаңа  білімді меңгерту
Әдістері:  сұрақ-жауап, талдау, жинақтау. (СТО  жобасы)
Пәнаралық  байланыс: тарих, қазақ тілі, әдеиет, т. б.
Көрнекіліктері: электронды  слаидтар, электронды  окулық, қима қағазы, Шерхан Мұртазаның көркем шығарма 
жинақтары, т.б.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.
                                    2. Үй тапсырмасы.
                                    3. Жаңа сабақ.
І. Қызығушылықты  ояту
«Ой  қозғау»  стратегиясы.
Электронды  слаидтардан портреттері мен өмірін, шығармашылығын көрсету.
Шерхан Мұртазаның өмірі…
    Шерхан  Мұртаза  1932 жылы  28қыркүйекте  Жамбыл  облысының Жуалы  ауданындағы Мыңбұлақ аталатын ауылда 
дүниеге  келген. Талапты  жас  онжылдықты  бітірген  соң, М.В.Ломоносов  атындағы  Мәскеу  мемлекеттік 
университетінің журналистика факультетіне  оқуға  түседі.Университетті 1955ж. бітірген.
    Шерхан Мұртаза — жазушы, қоғам қайраткері, ҚР-ның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері (1984), Қазақстанның халық 
жазушысы (1992) атағын алды. 12, 13-шақырылған ҚР Жоғарғы  Кеңесінің, 2-шақырылған ҚР Парламенті Мәжілісінің 
депутаты болды. Сондай-ақ ол ҚР Президенті жанындағы Ұлттық кеңестің мүшесі. Шерхан Мұртаза “Құрмет белгісі”, 
“Отан” (1999) ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған. Жамбыл облысының, Тараз және Астана 
қалаларының Құрметті азаматы. 
 1955 — 56 жылы Қазақ мемлекет көркем әдебиет баспасында, 1956 — 60 жылы “Лениншіл жас” (қазіргі “Жас алаш”), 1960 
— 63 жылы “Социалистік Қазақстан” (қазіргі “Егемен Қазақстан”) газеттерінде тілші, әдеби қызметкер, редактор, 1970 — 
72 жылы “Жазушы” баспасы жанындағы“ Балалар мен жастар әдебиеті” бас редакциясының және “Жалын” альманахының 
бас редакторы, 1972 — 75 жылы “Жұлдыз” журналының бас редакторы, 1975 — 80 жылы Қазақстан Жазушылар одағы 
басқармасының 2-хатшысы, 1980 — 89 жылы “Қазақ әдебиеті” газетінің бас редакторы, 1989 — 92 жылы “Егемен 
Қазақстан” газетінің бас редакторы, 1992 — 94 жылы “Қазақстан” мемлекет телерадио компаниясының төрағасы 
қызметтерін атқарды. 
Жазушының шығармашылық  жолы…
    Шерхан  Мұртазаның  балалық  бал  дәурені  соғыспен  тұспа- тұс  келіп, шығармаларында қоғамның  ащы  шындығын 
кестелеп, соғыс  жылдарындағы  қиыншылықтар мен ауыл  адамдарының  әр  алуан  тағдырларын  баяндап,  ел  басына 
қаралы  қасіретті  күн  туған, сүттей  ұйыған  өмір  жарастығын алай-дүлей  бұзған, бақыттыны  бақытсыз  еткен  соғыс 
жылдарындағы  қазақ  ауылы  мен тұрмысын,  қазақ  әйелдерінің  аянышты  тағдырын  әңгімелейді. Бұл туындыларының 
қатарына «41-жылғы  келіншек» (1972),  «Мылтықсыз  майдан» повесі (1969), «Бір  нәзік  сәуле», «Жүз  жылдық  жара», 
«Аманат» романдарын, “Сталинге  хат” (1988, “Бесеудің  хаты”(1989) пьесаларын  жатқызамыз.                    
    Шерхан Мұртаза шығармашылық жолын студент кезінде Л. Лагиннің “Хоттабыч қарт”, М.Кәрімнің “Біздің үйдің 
қуанышы” шығармаларын қазақ тіліне аударумен бастады. Ал тұңғыш кітабы — “Құрылысшы Дәку” очерктер жинағы 1958 
жылы жарық көрді. Қазіргі замандас бейнесі, соғыс жылдарындағы тылдағы адамдардың қажырлы еңбегін баяндаған 
“Табылған теңіз” (1963), “Бұлтсыз күнгі найзағай” (1965), “Белгісіз солдаттың баласы” (1967),  “Ахметжанның анты” (1973), 
т.б. повестер мен “Интернат наны” (1974) атты әңгімелер жинақтары жарияланды. Өндірістің дамуы жөнінде, адам мен 
қоршаған ортаға қамқорлық туралы маңызды мәселелер көтерген, ғылыми-техникалық төңкеріс жайын сипаттаған “Қара 
маржан” романы 1976; (ҚР Мемлекет сыйлығы, 1978), мемлекет қайраткері Т.Рысқұловтың өміріне арналған (“Қызыл 
жебе”), 1, 2-кіт. 1980; ( “Жұлдыз көпір”, 3 кіт., 1984) роман-трилогиясы басылды.  Ол Г.Х. Андерсеннің әңгімелерін, венгр 
халық ертегілерін, Ш.Айтматовтың “Ботагөз”, “Қош бол, Гүлсары”, “Теңіз жағалап жүгірген тарғыл төбет” повестерін, 
“Боранды бекет”, “Жанпида” романдарын қазақ тіліне аударды. Шерхан Мұртаза шығармашылық жұмыстармен қатар 
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігі мен мемлекеттігін нығайту ісіне де белсене араласты. Қазіргі заманның, қоғамдық 
өмірдің маңызды мәселелерін, ел, жер, тіл мәселелерін көтеретін көптеген мақала-эсселер жазды.
Шерхан  Мұртазаның  балалық  шағы суреттелген  шығарма…
«Ай мен  Айша» романыны туралы әңгімелеу.
    - Балалар, алдыңғы сабақта  мен  сіздерге М.Әуезовтің «Қараш-Қараш оқиғасы»  хикаятын оқуға нұсқау берген 
болатынмын. Шығарманы барлығыңыз оқыған боларсыздар.
- Хикаяттың тақырыбы не жөнінде?
- Хикаят қалай аяқталатын еді?
ІІ. Мағынаны тану
-Біз  Шерхан Мұртазның «Қызыл жебе» романынан алынған үзінді   «Тұтқын  бала» әңгімесімен таныспыз. Бұл әңгіме 
кешегі өздеріңіз оқыған М.Әуезов «Қараш-Қараш оқиғасы» хикаятының жалғасы іспеттес. Шерхан Мұртазаның «Қызыл 
жебе» романы жазушының белгілі қоғам қайраткері Тұрар Рысқұловтың өміріне арнаған шығармасы. 
Әңгімені электронды оқулықтан тыңдату.
Мәтінді бөліктерге бөліп, сұрақтар арқылы жұмыс жүргізу.
 «Болжау кестесі» стратегиясы Не  болады деп ойлайсыз? Оған қандай дәлеліңіз  бар? Шын мәнінде  не  болды?
137

Бірінші. Шерхан Мұртаза: "Қызылжебе" романы. 
   Автор Тұрар Рысқұловтың туған, жүрген жерін, әсем табиғатын аса бір шеберлікпен, керемет көркемоймен шынайы 
суреттейді. Әкесімен бірге түрмеде отырған кезінен бастап, Түркістан автономиясының президенті болғанға дейінгі өмірі 
хронологиялық ретпен айтылады, қателеспесем. Қазақстанға теміржолды алып келген, бірқатар Кеңес республикаларының 
дамуына бірқатар еңбек еткен, ашаршылық жылдары Сталинге шындықты жазып, елін аман алып қалу үшін жанын салған 
тұлғаның өмірі баяндалады. Кітаптартымды, әсіресе бала кезінен бері танитын, өзі кезінде қызмет еткен үйдегі орыс қызы 
Наташаның Тұрарды іздеп тауып, оған тұрмысқа шығуы қызық оқиға. Кітап әрі тарихи дерек, әрі әдеби шығарма. 
1-      мәтін. Рысқұл  не  себепті түрмеде жатыр?  Приходько  мырза Рысқұлдың тілегін қабыл алғанда қандай мақсат көздеді 
деп ойлайсыз?   Приходько  мырза Тұрарды қайда жұмсауы мүмкін?
2-      мәтін. Аркаша  мен  Наташаны гимназияға әкеліп тұрған Тұрар осы  сәтте  не  ойлауы мүмкін?
3-       мәтін. Тұрар түрменің ауласын тазартамын деп жүріп,  қарғыс  пен  қасіреттің гимініндей естілген кісеннің 
салдырынан елең етіп тұтқындарға қараймын дегенде үйме тезегі  бар  арбасын құлатып алады. Мұны көріп тұрған 
надзиратель Тұрарға  не  деуі мүмкін?
4-      мәтін. Ірің көз надзирательдің ашуының қабы ашылып кеткендей Тұрарды алқымынан алып, жерде шашылған тезек 
қиларын тұмсығымен тазартпақ болып төніп тұр. Сіздің ойыңызша, бұл сәтте Тұрарға кім арашашы болуы мүмкін?
Сөздікпен жұмыс
Камера-түрмеде кісі қамайтын жеке бөлме.
Губернатор-патшалық Ресейде арнаулы бір облыс бастығы.
Надзиратель-тәртіптің бұзылуына жауапты адам, бақылаушы
Гимназия-революцияға дейінгі Ресейдегі  орта  дәрежелі оқу орыны.
Кафедральді  собор-қаладағы және монастырдағы ең үлкен шіркеу.
Кісен – қолға, аяққа салынатын темір бұғау, тұсау.
     Бүгінгі сабақтан қанатына қырау қатқан Тұрардың балалық шақтағы қиын тағдырына ортақтастық. «Көп бейнеттің 
зейнеті болады»  деуші еді ғой халық. Тұрар   да  қиындықтардан шыңдалып,  жақсылыққа жеткен екен. 
     -Бүгінгі өтетін тақырыбымыз Ш. Мұртазаның шынайы шындықты жазған "Бiр кем дүниенi" айтсаңызшы! 
Олай болса, өздеріңіз ізденіп келген, шағын әңгімелері "Бiр кем дүниенi" айтайық.
ДУАНАНЫҢ ЖИРЕН ҚАСҚАСЫ. Қасиеттi қарт Қаратаудың қойнында, Қарағай деген байдың тоқсан тоғыз (99) 
жирен қасқа тұлпарлары болыпты. "Қанша дәулет бiтсе де, бай қуанар егiзге" дегендей, байекем сол сәйгүлiк жирен 
қасқалар жүзге жетсе екен деп армандапты.  Бiрақ, Құдайдың құдiретi, биелерi қайтып жирен қасқа құлын тумай қойыпты. 
Сондай күндердiң бiрiнде бай ауылына ел кезген бiр дуана келе қалады. Қараса, астындағы аты - Жирен қасқа! Бай 
жiгiттерiн жұмсап, дуананың атын тартып алады. Бұдан асқан қорлық, бұдан асқан зорақылық бола ма?!  Сөйтсе, дуана жай 
дуана емес, қызыр шалған әулие кiсi екен, таудан арқырап аққан асау өзендi бөгеп тастап, Жирен қасқамен өрге шапшып, 
бай ауылын қарғап кетiптi. Бай дәулеттен айрылып, қайтып мал-мүлiк құтаймай қойыпты.
 Тоқсан тоғыз Жирен қасқа хикаясын айтқан Өмiрбек Байгелдi.                                                                    Бiреуi-ақ жетпеген. 
Дуананың қарғысынан Қарағай елi, Еңбек Ерi Байгелдiнiң тұсында ғана арылған.
ҚҰР АЛАҚАН                                                                                                                                                                            Жарты 
әлемдi жаулаған тағы бiр жаһангер - Александр Македонский - Ескендiр Зұлқарнайын өлген соң табыттан қолы шошаңдап 
шыға берiптi. Бiр данышпан алақанына бiр шөкiм топырақ салған соң ғана қолы сылқ етiп табытқа түсiптi. 
Сөйтсе, Ескендiр тiрiлерге:                                                                                                                                                        - Ей, 
жарандар, мен дүниенiң жартысын жаулап, алтыннан тау тұрғызсам да, о дүниеге ештеңе алып бара жатқан жоқпын. Мiне, 
қараңдар, - деп алақан ашып көрсеткенi екен. Қайран дүние, тiршiлiкте кiм тойған...   Адамның ашқарақ көзi топыраққа ғана 
тояды.
АУЫЛ  ИТТЕРI
Ахмет Байтұрсынов:                                                                                                                                                     - Қинамайды 
абақтыға жапқаны, қиын емес дарға асқаны, атқаны. Маған ауыр осылардың бәрiнен өз ауылымның иттерi үрiп, қапқаны, - 
деп едi-ау.                                                                                                 Әттең, дүние-ай, 1937 жылы бiздiң әкейдi де өз 
ауылымыздың шолақ белсендiлерi нақақтан жала жауып, ұстатып жiбердi де, жоқ қылды ғой. Обалы кiмге? Қорлықты көп 
көрдiк қой. 1937 жылы "халық жауы" деп ұсталып, атылған, айдалған, асылғандардың бәрi кейiн ақталды. Бiрақ жазықсыз 
жапа шеккендер қайта тiрiлген жоқ. 
 Бiр кем ғана дүние ме екен? Орны толмас орасан обал дүние.
ИТАЯҚТЫҢ КЕСIРI
Шiлденiң шықылдаған ыстығында күншығыстан қарасаң, күнбатыс жақта Келiншектау ағып жатқан асау алтын өзен 
сияқты. Күннiң аптабы қайтып, кешкi салқын түсе Келiншектау анық көрiне бастайды. Сонда Келiншектау туралы ерте-ерте 
ертедегi аңыз еске түседi. Отыз күн ойын, қырық күн тойы болып, байдың қызы ұзатылады. Қырық түйеге артылған 
жасаудың бәрi алтын, күмiс, гауһардан екен дейдi. Ұзыннан ұзақ созылған дәулетжар көштiң алдында келе жатқан қыз әкесi 
қызынан:                                                                                                                                                                                                - 
Қалай қызым, жасауыңа көңiлiң тола ма? - деп сұрапты.  Сонда ұзатылып бара жатқан қыз: 
- Ризамын, әке, тек итаяғым алтыннан болмады-ау, - дептi. Мұндай тойымсыздыққа не айтарын бiлмеген әке байғұс қос 
қолын терiс қарата жайып жiберiп:                                                                           - О, қанағатсыз мұндар, қаратас болып қатып 
қал! - деп, қатты қарғапты. Қарғыс Құдайдың құлағына шалынып, бүкiл асыл көш лезде қаратас болып қатыпты да қалыпты. 
Қанағатсыздыққа, тойымсыздыққа Құдайдың қаһары осылай тиiптi. 
 Қарап тұрсаң, мына қазiргi заманда да, сол бейшара қыздың абайсызда айтып қалған айып сөзiн кешпеген Жаратқан ие 
мына қазiргi заманда түйенi түгiмен, кеменi жүгiмен жұтып жатқандарды қалай көрмейдi - ғажап!
 Бiрақ Құдай асықпайды: бұл дүние болмаса, о дүние бар; зауал әйтеуiр бiр соғар.                            Бұл тек бiр кем дүние 
емес, екi дүниеде де кешiрiлмес мол кем дүние. 
АСАТУ
Көне түрiк сұлтандарының салты: Сарай ақынының өлеңдерi ұнаса, аузы толғанша алтын тiллә асатады. Ұнамаса, аузы 
толғанша жылқының тезегiн асатады. Қазiргi ақын-жазушыларға да осы әдiстi қолданса, әдебиет шыңға шығар едi. Бiрақ 
"ералаш" қой.
138

ДАР МЕН ДАҢҚ 
Өлтiру оңай. Тiрiлту қиын. Сталин дәуiрiнде небiр марқасқалар атылды. Бас айыптаушы прокурор Вышинский.  СССР 
Жоғарғы Сотының бастығы В.Ульрих.                                                                             Атылды: 
Бухарин, Рыков, Ходжаев, Икрамов, Рысқұлов, Сейфуллин, Майлин, Жансүгiров, Нұрмақов, Мағжан Жұмабаев... тағы басқа 
аса iрi қайраткерлер.  Сталин өлгеннен кейiн солардың бәрiн ақтады. Ақтағаны былай тұрсын, мақтады. Бiрақ одан не 
пайда? Моральдық, адамгершiлiк жағынан пайда бар шығар. Бiрақ зорлықпен өлтiрiлгендердi қайтып тiрiлте алмайсың ғой. 
Бәлкiм, кiнәсiзден "кiнәлi" болғандардың жағдайы о дүниеде жақсы шығар. Бiрақ, жалған дүниеге қайтып оралмайды ғой. 
Осындай т.б. тамаша әңгімелерін оқушылармен бірлесе отырып, ой бөлісіп, пікір алмасу.
ІІ. Толғаныс
«Еркін жазу» стратегиясы
«Егер  менің  қолымда күштінің әлсізге жасаған  әділетсіздігін таптайтын
 сиқырлы таяқша  пайда болса…»
Ойын: «Кім жылдам?»
Үйренгенім-табысы (жеке жұмыс) Қима қағазын тарату.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет