Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Ахмет Байтұрсыноватындағы

АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ 
 
 
252
идеологии и методологии инновационного образования. Иновационные технологии обучения следует 
рассматривать  как  инструмент,  с  помощью  которого  новая  образовательная  парадигма  может  быть 
предворена в жизнь. 
Задай иновационной технологии как науки является выявление савокупности закономерностей 
сцелью  определения  и  использования  на  практике  наиболее  эфективных,  последовательных 
образовательных действий, требующих меньших затрат времени, материальных и интеллектуальных 
ресурсов для достижения какого-либо результата. 
Одним  из  эффективных  путей  решения  этих  проблем  является  информатизация  образования. 
Совершенствование  технических  средств  коммуникаций  привело  к  значительному  прогрессу  в 
информационном  обмене.  Появление  новых  информационных  технологий,  связанных  с  развитием 
компьютерных  средств  и  сетей  телекоммуникаций,  дало  возможность  создать  качественно  новую 
информационно-образовательную  среду  как  основу  для  развития  и  совершенствования  системы 
образования. 
Инновация  (англ.  Innovation  –  нововедение)  –  внедрение  новых  форм,  способов  и  умений  в 
сфере  обучения,  образования  и  науки.  В  принципе  любое  социально-экономическое  нововедение, 
пока оно еще не получило массового, т.е. серейного распростронения, можно считать инновациями. 
Главной целью инновационных технологий образования является подготовка человека к жизни 
постоянно меняющемся мире. Сущность такого обучения состоит в ориентации учебного процесса на 
потенциальные  возможности  человека  и  их  реализацию.  Образование  должно  развивать 
механизмыинновационной  деятельности,  находить  творческие  способы  решения  жизненно  важных 
проблем, способствовать превращению творчества в норму и форму существования человека. 
Целью инновационной деятельности является качественное изменение личности учащегося по 
сравнению  с  традиционной  системой.  Это  становится  возможным  благодаря  внедрению  в 
пофессиональную  деятельность  не  известных  практике  дидактических  и  воспитательных  программ, 
предполагающему  снятие  педагогического  кризиса.  Инновационная  деятельность  в  образовании  как 
социально  значимой  практики,  направленной  на  нравственное  самосовершенствование  человека, 
важна  тем,  что  способна  обеспечивать  преобразование  всех  существующих  типов  практик  в 
обществе. 
Учитывая  переход  к  глобальному  информативному  обществу  и  становлению  знаний,  об 
адекватности  образования  социально-экономическим  потребностям  настоящего  и  будущего  можно 
говорить  лишь  о  том  случае,  если  что модернизация  будет  основываться  не  только  и  не  столько  на 
организационных нововведениях, сколько на изменениях по существу – в содержании и технологиях 
подготовки  кадров  и  подготовке  научных  исследований.  Как  социальный  институт,  воспроизводящий 
интеллектуальный потенциал страны, образование должно обладать способностью к опережающему 
развитию, отвечать интересам общества, конкретной личности и потенциального работодателя. 
Использование  информационно-коммуникационных  технологий  дает  возможность  значительно 
ускорить процесс поиска и передачи информации, преобразовать характер умственной деятельности, 
автоматизировать человеческий труд. Доказано, что уровень развития и внедрения информационно-
коммуникационных  технологий  в  производственную  деятельность  определяет  успех  любой  фирмы. 
Основой  информационно-коммуникационных  технологий  являются  информационно-телекоммуника-
ционные  системы,  построенные  на  компьютерных  средствах  и  представляющие    собой  информа-
ционные  ресурсы  и  аппаратно-программные  средства,  обеспечивающие  хранение,  обработку  и 
передачу информации на расстояние. 
Современная школа должна стать передовой площадкой в части информационных технологий, 
местом,  где  человек  получает  не  только  необходимые  знания,  но  и  проникает  духом  современного 
информационного  общества.  Без  применения  информационно-коммуникационных  технологий  (ИКТ) 
образовательное учреждение не может претендовать на инновационный статус в образовании. Ведь 
инновационным  считается  образовательное  учреждение,  широко  внедряющее  в  образовательный 
процесс  организационные,  дидактические,  технические  и  технологические  инновации  и  на  этой 
основе  добивающееся  реального  увеличения  темпов  и  объемов  усвоения  знаний  и  качества 
подготовки  специалистов.  Слово  «инновация»  (от  латинского  «иннове»)  появилось  в  середине  XVII 
века  и  означает  вхождение  нового  в  некоторую  сферу,  вживление  в  нее  и  порождение  целого  ряда 
изменений  в  этой  сфере.  Инновация  –  это,  с  одной  стороны,  процесс  нововведения,  реализации, 
внедрения,  а  с  другой  –  это  деятельность  по  вхождению  новации  в  определенную  социальную 
практику, а вовсе – не предмет. 
Нововведения,  или  инновации,  характерны  для  любой  профессиональный  деятельности 
человека  и  поэтому  естественно  становятся  предметом  изучения,  анализа  и  внедрения.  Инновации 
сами по себе не возникают, они являются результатом научных поисков, передового педагогического 
опыта  отдельных  учителей  и  целых  коллективов.  Этот  процесс  не  может  быть  стихийным,  он 
нуждается в управлении. 
В  контексте  инновационной  стратегии  целостного  педагогического  процесса  существенно  воз-
растает  роль  руководителя  учебного  заведения,  школы,  учителей  и  воспитателей  как  непос-

ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
 
253
редственных  носителей  новаторских  процессов.  При  всем  многообразии  технологий  обучения: 
дидактических, компьютерных, проблемных, модульных и других  реализация ведущих педагогических 
функций  остается  за  учителем.  С  внедрением  в  учебно-воспитательный  процесс  современных 
технологий учитель и воспитатель все более осваивают функции консультанта, советчика, воспитателя. 
Это  требует  от  них  специальной  психолого-педагогической  подготовки,  так  как  в  профессиональной 
деятельности  учителя  реализуются  не  только  специальные,  предметные  знания,  но  и  современные 
знания  в  области  педагогики  и  психологии,  технологии  обучения  и  воспитания.  На  этой  базе 
формируется готовность приятию, опенке и реализации педагогических инноваций. 
В  понимании  сущности  инновационных  процессов  в  оброзовании  лежат  две  важнейшие 
проблемы  педагогики  –  проблема  изучения  обобщения  и  распространения  передового 
педагогического  опыта  и  проблема  внедрения  достижений  психолого-педогогической  науки  в 
практику.  Следовательно,  предмет  инноватики,  содержание  и  механизмы  инновационных  процессов 
должны  лежать  в  плоскости  объединения  двух  взаимосвязанных  между  собой  процессов, 
рассматриваемых  до  настоящего  времени  пока  изолированно,  т.е.  результатом  инновационных 
процессов  должно  быть  использование  новшеств,  как  теоритических,  так  и  практических,  ровно  и 
таких,  которые  образуются  на  стыке  теории  и  практики.  Все  это  подчеркивает  важность  управ-
ленческой  деятельности  по  созданию,  освоению  и  использованию  педогогических  новшеств.  Речь, 
следовательно,  идет  о  том,  что  преподователь  может  выступать  в  качестве  автора,  разработчика, 
исследователя, пользователя и пропагандиста новых педагогических технологий, теорий, концепций. 
Управление  этим  процессом  обеспечивает  целенаправленный  отбор,  оценку  и  применение  в  своей 
деятельности  опыта  коллег  или  предлагаемых  наукой  новых  идей,  методик.  Необходимость  в 
инновационной  направленности  педагогической  деятельности  в  современных  условиях  развития 
общества, культуры и образования определяется рядом обстоятельств. 
Во-первых,  происходящие  социально-экономические  преобразования  обусловили  необходи-
мость  коренного  обновления  системы  образования,  методологии  и  технологии,  технологии  органи-
зации  учебно-воспитательного  процесса  в  учебных  заведениях  различного  типа.  Инновационная 
направленность  деятельности  учителей  и  воспитателей,  включающая  в  себя  создание,  освоение  и 
использование  педагогических  новшеств,  выступает  средством  обновления  образовательной 
политики. 
Во-вторых,  усиление  гуманитаризации  содержания  образования,  непрерывное  изменение 
объема,  состава  учебных  дисциплин,  введение  новых  учебных  предметов  требуют  постоянного 
поиска  новых  организационных  форм,  технологий  обучения.  В  данной  ситуации  существенно 
возрастает роль и авторитет педагогического знания в учительской среде. 
В  третьих,  изменение  характера  отношения  учителей  к  самому  факту  освоения  и  применения 
педагогических  новшеств.  В  условиях  жесткой  регламентаций  содержания  учебно-воспитательного 
процесса  учитель  был  ограничен  не  только  в  самостоятельном  выборе  новых программ,  учебников, 
но  и  в  использовании  новых  приемов  и  способов  педагогической  деятельности.  Если  раньше 
инновационная  деятельность  сводилась  в  основном  к  использованию  рекомендованных  сверху 
новшеств,  то  сейчас  она  преобретает  все  более  избирательный,  исследовательский  характер. 
Именно  поэтому  важным  направлением  а  работе  руководителей  школ,  органов  управления 
образованием становится анализ и оценка вводимых учителями педагогических инноваций, создание 
условий для их успешной разработки и применения. 
В-четвертых,  вхождение  вузов,  общеобразовательных  учебных  заведений  в  рыночные 
отношения,  создание  новых  типов  учебных  заведений,  в  том  числе  и  негосударственных,  создают 
реальную ситуацию их конкурентоспособности. 
Таким  образом,  образование  по  своей  сути  уже  является  инновацией.  Применяя  данные 
технологии  в  инновационном  обучении,  преподаватель  делает  процесс  более  полным,  интересным, 
насыщенным.  При  пересечении  предметных  областей  естественных  наук  такая  интеграция  просто 
необходима  для  формирования  целостного  мировозрения  и  мировосприятия  инновациям  относятся 
внедрение 
информационно-коммуникативных 
технологий 
в 
учебно-воспитательный 
прцесс, 
программное  обеспечение  постовляемые  в  школы  интерактивные  электронные  доски,  проекты 
модернизации.  В  современных  условиях,  учитывая  большую  и  серьезную  заинтересованность 
учащихся  информационными  технологиями,  можно  использовать  эту  возможность  в  качестве 
мощного инструмента развития мотивации на занятиях. 
 
Литература: 
1.  Клименко  Т.К.  Инновационное  образование  как  фактор  становления  будущего  учителя. 
Автореферат. дис. Хабаровск,2000. 
2. Бычков, А.В. Инновационная культура /А.В. Бычков //Профильная школа,2005.-№6. 
3.  Кваша  В.П.  Управление  инновационными  процессами  в  образовании.  Дис.  канд.  пед.  наук. 
М.,1994. 
4.  Клименко  Т.К.  Инновационное  образование  как  фактор  становления  будущего  учителя. 

АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ 
 
 
254
Автореферат дис. Хабаровск,2000. -289 с. 
5.  Алексеева  Л.Н.  Инновационные  технологии  как  ресурс  эксперимента/  Л.Н.Алексеева 
//Учитель,2004. -№3 -с.78. 
6. Пахомова Ю. Компьютер в работе педагога М.,2005. 
 
 
УДК  398 (574)  
 
ЕЛ АУЗЫНДА ЖҮРГЕН ФОЛЬКЛОРЛЫҚ ТУЫНДЫЛАР 
(МАҚАЛА «ТОБЫЛ-ТОРҒАЙ ӨҢІРІНІҢ ФОЛЬКЛОРЫ» ҒЫЛЫМИ ГРАНТЫ ЖОБАСЫ 
БОЙЫНША ЖАЗЫЛДЫ) 
 
Ақылбек  Шаяхмет  -  ф.ғ.к,  профессоры,  А.Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университеті 
 
Мақалада  кезінде  Шоқан  Уәлиханов  хатқа  түсірген  Жаманқұл  ақынның  ел  аузынан  жазып 
алған айтысы туралы және Шоқанның кіндік қаны тамған Күнтимес ауылында тұратын Жанкүміс 
әжейдің  жырлары туралы айтылады. 
Кілт сөздер: Шоқан, Күнтимес, Жаманқұл, Жанкүміс. 
 
2015  жылы  Шоқан  Уәлихановтың  туғанына  180  жыл  толды.  Оның  кіндік  қаны  тамған  Күнтимес 
аулының іргесі қаланғанына да 180 жыл толды. Қостанайға келген қонақ болса, ең алдымен Күнтимес 
пен  Қараобаға  ат  басын  тіреп,  Шоқанның  ізімен  жүріп,  тарихымызды  зерделеуі  керек.  Күнтиместегі 
Шыңғыс  қыстауы  мен  мешіті,  медіресе  түгелдей  қалпына  келтіріліп,  кұрылысқа  қаржы  бөлініп,  ел 
мерейін асыратын игілікті шаралар жүйесін тапса, айтылған сөз иесін тапса, дұрыс болар еді.   
Күнтимес  ауылының  тұрғындары  мен  қариялар  бастап,  жастар  қоштаған  хат  жергілікті  газетте 
жарияланды. Олар Шоқанның кіндік қаны тамған жерге ерекше қамқорлық қажет екенін жазды. Одан 
кейін де бірнеше мәрте жоғарғы жаққа хат жаздық. Газеттерде мақалалар жарық көрді, теледидардан 
хабар  берілді.  Алайда,  «баяғы  жартас  бір  жартас»  күйінде  тұр»,  –дейді  мұғалім  Үмітжан  Сәбитқызы. 
Ауыл  тұрғындары  Бақытжан  Игіліков  пен  Қорғанбек  Ғабдолов  ауылды  меншігіне  алған  компанияның 
тарапынан  көрсетілетін  жәрдем  жоқтың  қасы  екенін  баса  айтты.  Зейнеткер  Ибраһим  Баймұхам-
бетовтың айтуына қарағанда, жерді сатып алғандар оны ауыл іргесіне дейін жыртып тастаған, сөйтіп, 
жекеменшік шаруалардың мал жаятын өрісі тарылып қалған. 
Еділбай Ахметов бізге сол кездегі облыс әкімі Сергей Кулагинге және «Нұр-Отан» партиясының 
облыстық  филиалына  ауыл  тұрғындары    жолдаған  хаттың  көшірмесін  көрсетті.  Хат  авторлары  2010 
жылы  Шоқанның  туғанына  175  жыл,  іргесін  Шыңғыс  сұлтан  қалаған  Күнтимес  ауылына  да  175  жыл 
толатынын,  хан  ұрпағының  ордасы  болған  қонысқа  назар  аудару  қажет  екенін  айтып,  Шоқанның 
мерейтойы қарсаңында әкімдік тарапынан қандай шаралар жоспарланғаны туралы сұрау салған екен. 
Облыстық  ішкі  саясат  басқармасы  берген  жауапта  ұсақ-түйек  мәдени-бұқаралық  шаралар  ғана 
көрсетілген,  оның  біразы  Шоқан  табаны  тиген  Әулиекөл  ауданында  өтетіні  айтылыпты.  Күнтимес 
туралы бір ауыз сөз жоқ.  
2009  жылы  тамыз  айының  орта  шенінде  Күнтимес  ауылында  тұрғындар  жиыны  болып  өтті. 
Онда көтерілген негізгі мәселелер: ауылды туристер келетін мекенге айналдыру, Шоқан туған мекенді 
көркейту.  Бұл  үшін  ауылдағы  мектепті  сақтап,  сырттан  келетін  оралмандар  үшін  жағдай  туғызу 
керек.Айтылған  сөздерде  мүмкіндігіне  қарай  ұлттық  киім  тігетін  кәсіпорын,  шағын  шұжық  зауытын, 
тауық  өсіретін  фабрика  ашып,  ауыл  тұрғындарын  жұмыс  орнымен  қамтамасыз  ету,  ауылға  келетін 
жолды жөндеу секілді күрделі жоспарды жүзеге асыру туралы ұсыныстар бар. Ауыл тұрғындары бұл 
тілектерін  облыс  әкімі  Сергей  Кулагиннің  сөзіне  сүйеніп  айтып  отыр  екен.  Өйткені,  ол  2004  жылы 
тұрғындардың  жазған  хатына  байланысты  негізгі  мәселелер  Шоқанның  175  жылдық  мерейтойы 
қарсаңында жүзеге асады деп уәде берген. Бұл бас қосуға қатысқан Сарыкөл аудандық әкімдігінің ішкі 
саясат  бөлімінің  бастығы  Елена  Бауэр  және  Краснодон  селолық  әкімі  Николай  Казюмский  Шоқан 
мерейтойын  аудандық  деңгейде  ғана  өткізуге  мүмкіндік  бар,  барлық  жағдайды  түсіндіріп,  нақты 
шараларды  өткізу  үшін  облыс  басшылығына  шығамыз  деген  пікірлерін  білдірді.Қазіргі  уақытта 
тұрғындардың  біразы  басқа  жаққа  қоныс  аударуда.  Ауыл  мектебі  жабылып  қалуы  мүмкін  деген 
қауесет бар. Клуб қыста жылытылмайды. Аудан орталығына қатынайтын тас жолдың тозығы жеткен. 
Мектептегі  Шоқан  мұражайы  ғана  ғалым  өмірінен  сыр  шертеді.  Биылғы  жылы  мектепке  күрделі 
жөндеуге қаржы бөлінсе де, ол жүзеге аспаған. Орталау қазақ мектебінде 25 оқушы ғана бар. Мектеп 
директоры Берік Игіліков мектеп жабылса, ауылдың тең жартысы көшіп кетеді деп алаңдаулы.  Содан 
бері бес жыл өтсе де, баяғы жартас сол жартас қалпынан мызғымай тұр. 
Өлеңдерін жатқа оқитын жетпіс жастан асқан Жанкүміс Әбішевадан ауылдағы әкім-қаралардың 
өзі  сескенеді.  Жанкүміс  әжейдің  билікті  сынап  жазған  кейбір  жырларын  жұрт  жаттап  алып,  ел 
арасында қанатты сөздерге айналып кеткен. Сарыкөл ауданындағы Күнтимес елді мекеніндегі Шоқан 

ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
 
255
Уәлиханов  атындағы  орта  мектептің  директоры  Берік  Игіліков  жасы  жетпістен  асқан  Жанкүміс 
Әбішеваны «бұл әжей біздің ауылдың ақыны» – деп таныстырды. Қарияны облыс, аудан жұртшылығы 
көп біле қоймайды, алайда, ауылдастары біздің ақынымыз деп құрметтейді. 
Қазақтың  ұлы  ғалымы  Шоқан  Уәлихановтың  кіндік  қаны  тамған  қасиетті  ауылға  келін  болып 
түскен  әжей  кенже  баласы  мен  келінінің  қолында  тұрады.  Құдай  қосқан  қосағы  осыдан  біраз  жыл 
бұрын  ол  дүниелік  болып  кеткен.  Жанкүміс  әжейдің  ұлы  Жолболсын  осы  ауылда  клуб  меңгерушісі, 
келіні Айман мұғалім болып қызмет атқарады. 
Бізді  қатты  таң  қалдырған  жайт,  хат  танымайтын  әжей  өлең  шығарып,  оларды  жатқа  соғады 
екен.  Жатқа  болғанда  да  құр  тақпақтап  оқымайды,  шығарма  өлеңдерін  баяғы  халық  ауыз  әдебиеті 
үлгілері секілді белгілі мақамға салып, әнге қосып айтады. «Бұл кісінің хат танымай қалуына жасында 
көзінің нашар көруі себеп болды ма, әлде жастай келін болып түсіп, күнделікті шаруа күйбеңінен қолы 
тимеді ме, ол жағын кесіп айту қиын. Бірақ, жадына барлығымыз таң қаламыз. Осыдан көп жыл бұрын 
айтылған, ел аузында қалған Ықылас бидің «Күнтимес, күндік жерден көрінесің, балқытып тұла бойды 
жібересің» деп басталатын өлеңін ең алғаш осы кісінің аузынан естіп едік. Әсіресе, «Күнтиместей жер 
қайда-ай,  керей-уақтай  ел  қайда-ай!»  –деген  қайырмасын  айтқанда,  елдің  бәрі  жылайтын»  –  дейді 
ауыл  тұрғындары.  «Бұл  кісі  орысша  да  жақсы  сөйлейді.  Анда-санда  ауылға  келген  кезімде  «сен 
әкіммін  деп  шіренбе.  Әкім  болсаң, халыққа  жақын  бол!  Біздерге  анау  керек,  мынау  керек!»  –  деп  екі 
аяғымды бір етікке тығады» – дейді селолық округтың әкімі Николай Иванович Козюмский. 
Қостанай  облысының  Ұзынкөл  ауданында  туып-өскен  әжей  төркініне  барғанда  ауылда  мешіт 
салғызып,  көпшілікті  намазға  жыққан  Есенгелді  имамға  ырза  болып:  «Есенкелді  қарағым,  алдыңнан 
жансын  шырағың,  бала-шағаң  аман  боп,  Балықты  болсын  тұрағың»  –  деп  өлеңмен  батасын  берген. 
Ал  осы  ауылдағы  келеңсіз  көріністерді  көзі шалғанда  ыза  болып:  «Алтын  бесік  –  ел іші» деп  айтады 
бабалар, сол бесікте тербелген 
Адасып  жүр  балалар.Көтере  алмай  тойғанын,  біреулер  жүр  семіріп.Қатқан  нанның  қалдығын 
біреулер  жүр  кеміріп»  –  деп  қапа  болған.  Ақын  әженің  бұл  өлеңін  жергілікті  мектептің  мұғалімдері 
компьютерге  түсіріп,  көбейтіп,елге  таратыпты.Күнтиместегі  зиратты  бұзып,  кірпішін  алған,  кейін 
көзінен айырылған адамның оқиғасына байланысты ақын ана толғау шығарған. Толғау «зират бұзған 
уәкіл өз жазасын алыпты, жанарынан айырылып, көзі көрмей қалыпты» деген жолдармен аяқталады.  
Ал  оның  өзінің  сөздерімен  айтсақ,  «жаз  жайлауын  жайлаған,  қыс  қыстауын  қыстаған,  суы  бал, 
жері май» қоңыс туралы ақын әже былайша толғанған: «Шоқан туған ел қандай,  Жайқалып тұрған бел 
қандай,Әруақ  қонып,  нар  шөккен,  Күнтиместей  жер  қайда-ай?  Күнтимес  –  алтын  бесігім,  Келін  боп 
аштым есігін.Осы өлеңді шығарған Жанкүміс менің есімім».Ауылды көзден таса қылған әкімқараларға 
Жанкүміс  әже  қара  қазандай  өкпесін  де  жасырмайды.  «Күнтимес  –  елім  ардақты,  егін  салып,  мал 
бақты, қандай әкім келсе де, көрмей жүр ғой ел жақты» – дейді. 
Жанкүміс  әжейге  газет-журналдар  мен  кітаптарды  немерелері  оқып  берсе,  өзі  радио  тыңдап, 
теледидар көргенді ұнатады. Сондықтан да елде болып жатқан жаңалықтарды қалт жібермейді. «Ара-
тұра  Азаттық  радиосын  тыңдаймын.  Алайда,  байланыстың  нашарлығынан  күріл  мен  сырыл  көбейіп 
кетіп, көбінесе сөздерін аңғару қиын болатын жайлар бар» – дейді ақын әже.  
Біз Шоқанның кіндік қаны тамған ауылда осы жайларды көріп, хат танымаса да жыр шығаратын 
Жанкүміс  әжей  ескінің  жұрнағы,  асылдың  сынығы  деген  ой  түйіп  қайттық.    Яғни,  әдебиетшілер 
фольклорлық шығарма деп  жүрген  ауыз әдебиеті үлгілері қазіргі уақытта да кездеседі екен. 
Жас  кезінде Шоқанды  қатты  таң  қалдырған  осы  өңірде    өмір  сүрген  Жаманқұл  Сатыпалдыұлы 
Қостанай  облысының  Сарыкөл  ауданында  туып-өскен.  Жаманқұл  Сатыпалдыұлы  туралы 
көрнекті  жазушы  Сәбит  Мұқанов  пен  белгілі  әдебиеттанушы  ғалым  Балтабай  Адамбаев  «Қазақ 
әдебиеті»  газетінің  1965  жылғы  12  қарашадағы  46-шы  санында  «Жаманқұл  жайы  көп  нәрсені 
аңғартады» деген мақала жариялаған болатын. Бұл жарияланымның аса құндылығы сол, онда мақала 
авторлары Қостанай жерін аралаған сапарында Ж ұм ақұ л  д еген  ақынд ы  і зд ес ті рі п   ж ү ріп ,   оны ң 
Ж ам ан құл  д е г е н   а қ ы н   е к е н і н   а н ы қ т а ғ а н ы н   ж а з ғ а н .  
Жаманқұл  ақын  қазақтың  ұлы  ғалымы  Шоқанның  әкесі  Шыңғыспен  тұстас,  сол  кезеңде  өмір 
сүрген  кісі.  Бірақ,  Шоқанның  жазбаларында  оның  есімі  Жұмақұл  деп  көрсетілген.  Ал  Жұмақұл  есімді 
ақын бұл өңірде болған емес. Ендеше Шоқан оның есімін қате жазып алған. 
Сәбит Мұқанов «Ғабит Мүсірепов туралы» мақаласында Елтінжал  атты құтты қоңыс туралы сөз 
ете келіп: «Елтін – Қыпшақтың Күрлеуіт  руынан шыққан адам екен. Өзі Есенейдің  туған апасын алған 
жездесі екен. Елтіннің әкесі Нияз: 
Абылай аспас Арқаның сары белі, 
Қуандық пен Сүйіндік жайлайды елі. 
Қырық мың жылқы өтсе де ылайланбас, 
 
Нияздың  Аюлы  мен  Қаракөлі  –  деген  өлеңіндегі  Нияз.  Нияздың  Қаракөлі  Баян  мен  Ереймен 
тауларының арасында екені мәлім. Қалың Күрлеуіт елі де сол маңайда деседі. Есеней Елтінді қасына 
содан көшіріп алған. Артынан басқа күрлеуіттер де келе бастап, жеріне сыймайтын болған соң Есеней 
оларға  Қостанай  облысының  қазіргі    Урицкий  ауданынан  жер  берген.  Қазір  ол  арада  үш  колхоз 

жүктеу/скачать 39,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: