Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «дарын» республикалық Ғылыми-практикалық орталығы алматы қаласы білім басқармасы алатау ауданы, №204 жббм
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ «ДАРЫН» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ АЛАТАУ АУДАНЫ, №204 ЖББМ
ҒЫЛЫМИ ЖОБА ТАҚЫРЫБЫ: "Интернет желісіндегі алаяқтық"
ОРЫНДАҒАН: Әнуарбек Жалғас Саламатұлы, Төлеужан Дарын Талғатбекұлы ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЖЕТЕКШІСІ:МАЛБАСОВА Ш.А
Алматы 2022 оқу жылы Мазмұны Кіріспе
1. Пайда болу тарихы
2. Алаяқтықтың Интернет пайдаланушыларына әсері
3. Алаяқтық түрлері
4. Алаяқтықпен күресу жолдары
5. Интернетті қауіпсіз пайдалану бойынша ұсыныстар
Қорытынды
Әдебиет
Интернеттегі алаяқтық-қазіргі әлем үшін үлкен проблема. Мәселе мынада, прогреспен бір уақытта қарапайым пайдаланушыларды алдау тәсілдері екі қадам алға дамиды. Бұл өте ауқымды мәселе, өйткені Интернет-бүкіл әлемді жаулап алған үлкен желі. Онда анонимді болып қалуға болады, сондықтан қылмыстарды ашу пайызы өте аз. Алайда, алаяқтықтың жаңа тәсілдері туралы жақсы хабардар болу арқылы құрбандар азаяды.
Мәселенің өзектілігі: Қазіргі әлемде біз Интернетте көбірек уақыт өткіземіз, онда біздің жұмысымыздың көп бөлігі, барлық ақпарат және адамдармен байланыс бар, біз барлық ақпаратты желіден табуды әдетке айналдырдық. Біз Интернет арқылы сатып аламыз және бұл әдеттегідей болды. Бірақ сонымен бірге Интернеттегі алаяқтық дамып келеді. Сондықтан, менің ойымша, бұл мәселе қазіргі уақытта өте өзекті.
Проблемалық сұрақ: Интернеттегі алаяқтардың қулықтарына түсіп қалмас үшін қандай ережелерді сақтау керек?
Зерттеу гипотезасы: Егер пайдаланушылар жақсы хабардар болса, желіде алдауды болдырмау әбден мүмкін.
Зерттеу мақсаты: Олардан буклет жасау арқылы Интернет желісін қауіпсіз пайдалану бойынша ұсыныстар жасаңыз. Біздің мектептің оқушыларын хабардар етіңіз, ал олар өз кезегінде жақын адамдарына ақпарат берді.
Тапсырмалар: * Алаяқтықтың пайда болу тарихын қарастырыңыз.
* Алаяқтықтың пайдаланушыларға әсерін қарастырыңыз.
* Алаяқтықтың негізгі жолдарын қарастырыңыз.
• Алаяқтықпен күресу жолдарын қарастырыңыз.
* Біздің мектептің оқушылары арасында сауалнама жүргізіп, олардың жақсы хабардар екендігін анықтаңыз.
* Біздің мектеп оқушыларына алаяқтардың айла-амалдарына қалай түспеу керектігі туралы хабарлау.
* Интернет желісін қауіпсіз пайдалану бойынша ұсыныстар жасаңыз.
• Алаяқ-алаяқтық жасайтын тұлға.
* Жәбірленуші-алаяқтың әрекетінен зардап шеккен адам.
* Фишинг-пайдаланушылардың құпия деректеріне — логиндер мен парольдерге, сондай-ақ жеке ақпаратқа қол жеткізуге бағытталған интернет-алаяқтықтың бір түрі.
* Фарминг-жәбірленушіні жалған IP-мекен-жайға жасырын түрде бағыттау процедурасы.
* Вишинг-әлеуметтік инженерияны қолданатын алаяқтық әдістерінің бірі.
* Әлеуметтік инженерия-белгілі бір әрекеттерді жасау немесе құпия ақпаратты жария ету мақсатында адамдарды психологиялық айла-шарғы жасау.
* Онлайн төлем-Интернет желісінде жұмыс істейтін төлем жүйесі арқылы банк картасының қаражаты бойынша төлем жасау.
* Логин - оны анықтау үшін бірегей пайдаланушы аты.
* Пароль-пайдаланушының сәйкестендірілуін растайтын таңбалар жиынтығы.
* Аккаунт-Интернет желісіндегі қандай да бір ресурста құрылған пайдаланушының жеке кабинеті.
