Ю-16 фотоэлектрлі люксметрдің көмегімен тәжірибе жүргізіледі (1.1суретті қара)
Ю-16 люксметр – фототоктың өзгеріс қағидасына негізделген аспап. Жарық ағынының сезімтал қабатына берілетін селен фотоэлементінің және соған гальванометр арқылы қосылған тізбекте ток пайда болады. Гальванометр бағдаршасының ауытқуы жарықтылыққа пропорционал. Бұл аспап люксметрлерде өлшенген және оның үш шкаласы 25, 100, 500 лк болады.
1.1 сурет
Ауқымдардың қайта қосқышы құрылғы корпусында орналасқан. Егер жарықтану лк болса, онда селенді фотоэлементте коэффициентті жұтқыш орналастырылады. Жұтқышты қолданған кезде құрылғы шкаласының өзгеру шегі 2500, 10000, 50000 лк тең болады. Өзгерген кезде фотоэлемент жарықталудың анықтауын қажет ететін беттің жоғарғы жағында сезімтал қабатқа орналастырылады.
1.4.1 №1 тапсырма.
Жалпы жарықтанудың үлесін анықтай отырып, құрама жарықтануды зерттеу. Өлшенген жарықтану бойынша берілген жарықтандырудың жұмысы сипаттамасын анықтау керек.
Жалпы жарықтануды жоғарыда қосылған шаммен, құрама жарықтану шамдарды бір уақытта қосу арқылы есептейді.
1.4.1.1 Тапсырманың орындалу реті:
а) жоғарғы шамдардың бірін қосып, 0, 10, 20, 30, 40, 50 нүктелеріне
люксметрді көлденең қойып, жарықты өлшеңіз;
б) жоғарыдағыға қосымша 20, 40, 60, 80 см биіктікке рет-ретімен орналасқан шамдарды қосыңыз және 0, 10, 20, 30, 40, 50 горизонталь нүктелеріндегі жарықтануды өлшеуді жүргізіңіз;
в) әрбір жағдайда жалпы жарықтанудың бөлігін %-
бен формула бойыншаанықтаңыз және
оның жеткіліктілігі туралы қорытынды жасаңыз;
г) алынған мәндерді 1.1-кестеге енгізіңіз;
д) оқытушы берген жергілікті
жарықтандыру шамының іліну биіктігінде көлденең беттің нүктелерінің бірінде жарықтануды анықтап және 1.8кестедегі мәндерді қолданып, берілген жарықтануда жүргізуге болатын жұмыстың сипаттамасы туралы қорытынды жасаңыз, алынған мәндерді 1.1кестеге енгізіңіз.
1.1 к е с т е - Өлшем нәтижелері (№1 тапсырма)
1.4.2 №2 тапсырма.
Жергілікті жарықтандыру шырағы үшін горизонталь жарықталуларға тең
(қисық изолюкс) қисық сызу және шырақ ілгілерінің ең пайдалы биіктігін таңдау.
Ол үшін мыналар қажет:
а) жергілікті жарықтандыру шамын 20 см биікте көлденеңінен қосу;
б) 0, 10, 20, 30, 40, 50, 60 нүктелерінде көлденең бетте жарықтануды
өлшеу;
в) аналогиялық көлденең жарықтануды 40, 60, 80, 100 см ұзындықта
ілінген жергілікті шаммен өлшеу.
Алынған мәндерді 1.3 кестеге енгізу керек және осы өлшемдермен көлденең жарықтануға тура етіп, график тұрғызу керек. Ордината шамның іліну ұзындығын қарастырады, абсцисса 1.2 суреттің көлденең ара қашықтығын көрсетеді. 1.3 кестеден алынған өлшемдерге қарап, жарықтанудың тең мәндері алынады және өзара иілмелі қисықпен қосылады, олардың әрқайсысының қарсысына жарықтану мәні жазылады.
Неғұрлым пайдалы шамның іліну биіктігі төмендегідей анықталады:
абсцисса осінде максимал жарықты табуға тиіс берілген қашықтыққа сәйкес нүктені табады. Көлденең бойымен осы нүктеден жарықтану неғұрлым көп болатын келесі нүктеге дейін көтеріледі; неғұрлым пайдалы шамның іліну биіктігі осы нүктенің ординатасымен анықталады. Горизонталь қашықтық оқытушының нұсқауы бойынша алынады.
1.3 к е с т е - Өлшем нәтижелері (№2 тапсырма)
Шамның іліну ұзындығы, см
Көлденең нүктелердегі жарықтану l, см
0
10
20
30
40
50
20
240
150
100
70
50
40
40
170
130
110
80
60
50
60
110
90
80
70
50
40
80
90
80
70
70
60
50
100
70
70
60
60
50
50
Қ орытынды: Нормалық жарықтануды шамның қолайлы іліну ара қашықтығын Е = лк , көлденең бетте l = см қолданады.
1.2 сурет
Қорытынды Біз бұл зертханалық жұмыста өндірістік жарықтандырудың нормалауымен және бақылауымен танысып, пайдалану коэффициент әдісі мен жасанды жарықтандырудың теориялық есебін жасап, сондай-ақ жасанды өндірістік жарықтандырудың сипаттамасын зерттедік.