Список использованной литературы:
1.Афанасьева Н. Личностный подход в обучении [Текст] /Н. Афанасьева // Школьный
психолог. Пр. к “П.С.”. – 2001. – № 32. – С. 6–10.
2.Берестовицкая С. Личностно ориентированный урок литературы [Текст] /С.
3.Горелик И.Ф. Характерные черты личностно ориентированного урока [Текст] /И.Ф.
4.Лукьянова М.И. Методика анализа личностно ориентированного урока по предметам
основной школы [Текст] /М.И. Лукьянова, Н.А. Разина, Т.Н. Абдуллина //Завуч. – 2006.
– № 2. – С. 13–22.
5.Лукьянова, М.И. Нетрадиционные методы, обеспечивающие создание на уроке
личностно ориентированной ситуации [Текст] / М.И. Лукьянова //Завуч. – 2006. – № 2.
– С. 35–43.
6.Степанов Е. Личностно ориентированный подход в педагогической деятельности
[Текст] / Е.Степанов // Воспитание школьников. – 2003. – № 2. – С. 2–5.
7.Фридман Л.М. Концепция личностно-ориентированного образования [Текст] /Л.М.
Фридман // Завуч. – 2000. – № 8. – С. 77–87.
83
РАЗВИТИЕ ЧИТАТЕЛЬСКОЙ ГРАМОТНОСТИ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
Шатрова Татьяна Георгиевна,
учитель начальных классов
Михайловская средняя школа
Аршалынского района
Акмолинской области
В настоящее время в Казахстане идёт становление новой системы образования,
ориентированной на вхождение в мировое образовательное пространство. Одним из
показателей успешности этого процесса является выполнение образовательных
международных стандартов, в которых формирование функциональной грамотности
обозначено
в
качестве
одной
из
приоритетных
задач.
Общие
ориентиры
развития
функциональной
грамотности
определены
в
Государственной программе развития образования Республики Казахстан на 2011 -
2020 годы, в цели которой входят формирование в общеобразовательных школах
интеллектуальной, физически и духовно развитой личности, удовлетворение
потребности граждан в получении образования, обеспечивающего успех и социальную
адаптацию
в
быстро
меняющемся
мире.
(2)
Для достижения указанных целей разработан и принят к реализации Национальный
план действий на 2012-2016 годы по развитию функциональной грамотности
школьников Формирование функциональной грамотности рассматривается как условие
становления динамичной, творческой, ответственной, конкурентоспособной личности.
(3)
В Послании Президента РК народу Казахстана указывается, что развивающемуся
казахстанскому обществу нужны современно образованные, нравственно воспитанные,
предприимчивые люди, которые могут самостоятельно принимать ответственные
решения в ситуации выбора, прогнозируя их возможные последствия, способные к
сотрудничеству, отличающиеся мобильностью, динамизмом, конструктивностью,
обладающие развитым чувством ответственности за судьбу страны. (1).
Высокий уровень сформированности функциональной грамотности у учащихся
предполагает способность эффективно функционировать в обществе, способность к
самоопределению,
самосовершенствованию,
самореализации.
Следовательно,
обществу необходим человек функционально грамотный, умеющий работать на
результат, способный к определенным, социально значимым достижениям.
В 2013 году ОЭСР обнародованы результаты PISA-2012. Казахстанские
участники среди 65 стран мира заняли 63 позицию по читательской грамотности.
Результаты свидетельствуют, что доля казахстанских школьников, готовых адекватно
использовать более или менее сложные учебные тексты и с их помощью
ориентироваться в повседневных ситуациях, составляет 5% от числа участников
исследования грамотности чтения (средний показатель по странам ОЭСР - 28,6%);
Таким образом, результаты участия Казахстана в PISA показывают, что педагоги
общеобразовательных школ республики дают сильные предметные знания, но
недостаточно учат применять их в реальных, жизненных ситуациях.
Государственной программой развития образования РК на 2011-2020г. определены
целевые индикаторы участия наших школьников в международных исследованиях
PISA: 2015г.- 50-55 место, 2018г. - 40-45место. (5)
Участие Казахстана в данном международном исследовании позволяет получать
сравнительную оценку уровня подготовки наших учеников с уровнем подготовки
учащихся других стран мира, доступ к методикам, соответствующим последним
мировым достижениям в сфере оценки качества образования, которые разрабатываются
84
ведущими специалистами мира по проведению национальных исследований, оценке
учебных достижений и анализу результатов исследования.
«Наши дети умеют читать! Они просто не умеют понимать прочитанное…» - такой
вывод сделали учёные по результатам международных исследований в области
читательской грамотности.
Актуальность работы по теме «Развитие читательской грамотности младших
школьников»вижу в том, что литературное чтение является базовым гуманитарным
предметом в начальной школе, с помощью которого можно решать не только
узкопредметные задачи, но и общие для всех предметов задачи гуманитарного развития
младшего школьника. Чтобы научить детей работать с произведением, необходимо
сформировать специальные читательские умения. Эти умения, сформированные в
начальной школе, будут необходимы и достаточны для того, чтобы в основной школе
учащиеся умели полноценно читать, понимать и получать эстетическое удовольствие
от чтения литературы разных жанров.
Грамотность чтения – Это способность человека к осмыслению письменных текстов и
рефлексия на них, к использованию их содержания для достижений собственных целей,
развития знаний и возможностей, для активного участия в жизни общества (Г.Ковалева
Термин «Читательская грамотность» пришёл из международных исследований,
подчеркивает активный, целенаправленный и конструктивный характер использования
чтения в разных ситуациях и для разных целей.
. Это – способность человека понимать и использовать письменные тексты,
размышлять о них, заниматься чтением для того, чтобы достигать своих целей,
расширять свои знания и возможности, участвовать в социальной жизни.
Считаю, что если учитель будет систематически использовать на уроках чтения
различные упражнения, методы и приемы, направленные на формирование системы
читательских умений, то это будет способствовать:
• развитию
мышления
в
целом
и
читательских
умений
в
частности;
• полноценному восприятию и осмыслению художественного произведения;
• целостному
анализу
художественного
произведения;
• художественному,
эстетическому
развитию
младших
школьников;
• литературному развитию детей и формированию литературного мышления
Таким образом – у детей будет развиваться грамотность чтения.
Раньше основное
ожидание по отношению к ученику сводилось к формуле: «Прочти и перескажи».
Теперь надо учить поиску информации и её использованию. Следовательно, любые
исследования, измеряющие читательскую грамотность учащихся, получивших
обязательное школьное образование, должны быть сфокусированы на таких
читательских умениях, как поиск, выбор, интерпретация и оценка информации из
текстов, используемых во внешкольных ситуациях. Эти читательские умения не только
определённым образом оттачивают умы учащихся, не только служат базой для учебной
успешности во всех школьных дисциплинах, но и являются необходимым условием
успешного участия в большинстве сфер взрослой жизни.Читательские умения и
стратегии меняются в зависимости от целей чтения и типа текста.
В ходе работы методического объединения учителей начальных классов Михайловской
средней школы мы обсуждаем, что делать, чтобы дети умели понимать прочитанное:
тексты и пиктограммы, графики и диаграммы, таблицы и схемы, рассмотриваем
приёмы и стратегии по работе с текстом, выполняем большое количество практических
заданий, направленных на формирование читательской грамотности. Ведем работу с
родителями, высказываем им предложения по приобщению детей к чтению. Декаду
начальных классов проводим, пропагандируя чтение осмысленное, совместное с
родителями. В прошлом учебном году она называлась «Чтение – к мудрости
ступенька», заключительным мероприятием стала читательская конференция по
сказкам народов мира. Большой интерес она вызвала у родителей и прошла интересно.
85
Для развития читательской грамотности у учащихся ставим перед собой следующие
задачи:
Научить: • извлекать из текстов интересную и полезную информацию • понимать и
интерпретировать текст • оценивать и формировать суждение о тексте • использовать
опыт прочитанных книг в различных жизненных ситуациях Уже третий год
мы с учениками ведем Дненики читателей, в которые они записывают прочитанные
произведения и их краткое содержание. Еженедельно я проверяю объем и содержание
прочитанного, помогаю выделить главное, кратко пересказать, проанализировать,
выделить, что взяли полезного для себя. Внимание ребят направлено на осознание
значимости чтения для личного развития, успешности обучения по всем учебным
предметам, формирование потребности в систематическом чтении, достижение
необходимого уровня читательской грамотности. У ребят возросла скорость чтения,
выразительность, повысился интерес к чтению и развивается читательская грамотность.
Помощь в работе оказывает ТРКМ на основном и заключительном этапах
формирования читательской грамотности. Основоположниками этой технологии
являются американские педагоги (Куртис Мередит, Чарльз Темпл и Джинни Стилл) и
российские (М.В.Кларин, С.И.Заир-Бек, И.О.Загашев, И.В.Муштавинская и др.) Под
критическим мышлением они понимают совокупность качеств и умений,
обусловливающих высокий уровень исследовательской культуры. (10)
Таким образом, критическое мышление — это способность анализировать информацию
с позиции логики и личностно-психологического подхода с тем, чтобы применять
полученные результаты как к стандартным, так и нестандартным ситуациям, вопросам
и проблемам; способность ставить новые вопросы, вырабатывать разнообразные
аргументы, принимать независимые продуманные решения. (11)
Главная цель урока литературы – воспитание вдумчивого читателя, развитие
читательского вкуса, умения видеть текст и осмыслять его. Для развития читательской
грамотности на различных этапах используются определенные приемы и методы,
являющиеся эффективными для данного возраста детей. Приведу несколько примеров,
используемых стратегий КМ на уроках
Приём «синквейн»
При прохождении учебного материала из раздела «Русские народные сказки»
определить значение слова сказка на основе составления синквейна.
1. Имя существительное, выраженное одним словом. Сказка.
2. Описание темы именами прилагательными. Волшебная, бытовая.
3. Описание действия. Читать, пересказывать, учить.
4. Фраза, выражающая отношение автора к теме. Сказка — ложь, да в ней намек.
5. Слово — синоним. Фантазия, выдумка.
Приём «чтение с остановками»
Приём — «Верите ли вы, что…»
Класс делится на две команды. Одна команда высказывает фантазийные
предположения, а другая анализирует их.
Приём — «Работа с вопросником»
Приём «Знаю, хочу узнать, узнал »
Приём «Мозговой штурм»
Приём «Уголки»
Приём «Написание творческих работ», Эссе
Приём критического мышления «Создание викторины»
«Логическая цепочка»
После текста обучающимся предлагается построить события в логической
последовательности. Данная стратегия помогает при пересказе текстов. И другие
Эффективность работы по развитию читательской грамотности, прежде
всего, зависит от педагога, задача которого, выступая организатором учебной
86
деятельности, стать заинтересованным и интересным соучастником этого процесса.
Тогда он уверенно может сказать: «Мои ученики будут узнавать новое не только от
меня; они будут открывать это новое сами» (И.Г. Песталоцци).
Список использованной литературы:
1.
Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Нурсултана Назарбаева
народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс
состоявшегося государства».
2.
Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011 –
2020 годы. Астана, 2011
3.
Национальный план действий по развитию функциональной грамотности школьников
на 2012-2016 . Астана, 2012 г.
4.
Национальный отчет об итогах международного исследования PISA-2013 в Казахстане.
5.
Казахстанская карта детского чтения в аспекте формирования функциональной
грамотности школьников. Методическое пособие. - Астана: Национальная академия
образования им. И. Алтынсарина, 2013 г.
6.
Оценка качества чтения и понимания текста учащимися начальной школы.
Методическое пособие. – Астана: НЦОСО, 2013. – 175 стр
7.
Ниталимова Л.В., Семенова С.Н. Развитие читательского интереса младших
школьников. – М.: Ментор, - 2007. - № 1.
8.
Алексеевская А.Т. Формирование читательских интересов младших школьников. – М.,
2008.
9.
Кушнир А.М. Как приобщить детей к чтению. - Начальная школа.- 2007. - №5
10.
.Заир-Бек С., Муштавинская И. Развитие критического мышления на уроке. Пособие
для учителя. – М.,2004.
11.
Заир-Бек, С. Технология развития критического мышления посредством чтения и
письма / С. Заир-Бек // Библиотека школы. – 2001. - № 12. – С. 10-15.
НӘТИЖЕГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ОҚУ ӘРЕКЕТІ – ЖАҢА ФОРМАТТА
ОҚЫТУ ҚҰНДЫЛЫҒЫ, ЖАҢАШЫЛ КӨЗҚАРАС
Алиаскарова Жанар Абдикаппаровна,
бастауыш сынып мұғалімі
А.Косарев атындағы №9 орта мектебі
Ақмола облысы, Степногорск қаласы
Жалпы білімнің жүйесі – қоғам дамуымен бірге дамып, әрдайым үнемі
өзгеріп отырады. Қазіргі ғылыми-техникалық өрлеу ғасырында жоғары деңгейде
сапалы білім беру мәселесі – ең негізгі мәселелердің бірі. Бұл бағытта балаларға
жоғары деңгейде білім беретін, еңбекке баулитын, талабын оятып, қозғау салатын орын
– мектеп. Бүгінгі өркениетті қоғамда білім беру жүйесінің ең басты мәселесі – білім
сапасының деңгейін халықаралық дәрежеге көтеру. Бұл туралы Елбасымыз
Жолдауында «Қазақстандағы мектеп уақыт өте келе үздік әлемдік деңгейіне көтерілуі
тиіс» - деп сеніммен атап өтті.
Қарқынды өзгеріп жатқан саласындағы саясаткерлер үшін де, жалпы
мектептер үшін де ең басты, маңызды мәселе болып отырғаны: «ХХІ ғасырда нені
оқыту керек?» және де екінші – ол да маңызы жағынан біріншіден еш кем емес:
«Мұғалімдер оқушыларды ХХІ ғасырға қалай дайындайды?»[1]
Білім беру саласында қол жеткізілген бітімнің мәні оқушылар үшін
білімнің де, дағдылардың да тең дәрежеде маңызды екендігіне саяды. Заманауи тәсілдің
ең негізгі ерекшелігі оқушылардың алған білімдерін жай ғана иеленіп қоймай, оларды
87
орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару болып табылады, ХХІ ғасырда талап
етілетін дағдылардың мәні осында.[2]
Конфуций: «Маған айтсаң ұмытып қаламын, көрсетсең есімде қалар, ал
өзім істесем үйреніп аламын» дегендей оқушының жаңа тақырыпты өз бетімен игеруге
мүмкіндік туғызуға мен өзімді ұшталған қарындаш ретінде санаймын.Өйткені мен
«білім беру мазмұнын жүйелі жаңарту жағдайында сапалы біліммен қамтамасыз етуде»
қазағымыздың көшбасшысы Д.Қонаевтың: «Өмірдің екі тірегі бар: үйренуден
жалықпау, үйретуден аянбау» деген құнды пікірі мұғалімдерге ХХІ ғасырда ұран
боларлық қазына деп білемін. [3]
Қазіргі таңдағы ақпараттық технология ғасырында әлемнің алдыңғы қатарлы
елдерімен иық тіресе алатын, бәсекеге қабілетті мемлекет тұлғаларын дайындау,
оларды заманауи өмір талабына икемді етіп тәрбиелеу – қазіргі ұстаз келбетіне біршама
өзгерістер енгізді.Жалпы, жақсы мұғалім – бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі
жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға екендігі барлығыңызға
белгілі. Қазіргі уақытта осы талаптарға сай білімді ұрпақ қалыптастыру жолында
мектептеріміздің ұстаздар қауымы жаңа оқыту технологияларын меңгеріп, ақпараттық-
коммунникативтік технологияларды жете меңгеру мақсатындағы жұмыстарын кеңінен
жүргізуде. Оған айғақ ретінде соңғы жылдары өткізіліп жүрген АКТ қолданылған
сабақтар,авторлық жобалар сайыстары мен оқушылардың сайыстарын өткізу кезінде
олардың шығармашылық жұмыстарына жаңа талаптардың қосылуын көруімізге
болады. Бірақ осы жұмыстарды жүргізу үшін көп оқып, көп ізденуге тура келеді. Бір
нәрсені оқушыларға үйрету үшін сол нәрсені өзің толық меңгеруің қажет деп
ойлаймын.
Дәстүрлі сабақ тек мұғалімнің монологымен, рұқсатымен жауап берумен,
мұғалімнің бағалауымен шектеліп қалса, ендігі сабақтар оқушылардың диалогымен,
өзін- өзі немесе бірін- бірі бағалаумен, ойларын еркін жеткізумен жалғаспақ.Үлгерімі
орта, өзіне, біліміне сенімсіз, ұялшақ оқушылар топта бірлесе оқу іс-әрекеті арқылы
диалогқа түсіп өзгерді. Тұлғаға бағытталған білім оның жан-жақты дамуына ықпал
етеді.
Тамыры тереңге кеткен ұстанымдар мұғалімнің жаңашыл идеяларды қабылдау
қабілетін шектеуі мүмкін. Егер де дайын білім беретін «дәстүрлі» стильмен оқытатын
мұғалімдер
сын
тұрғысынан
ойлау
қабілеттері
дамыған
оқушыларды
қалыптастырғылары келсе, өздерінің де сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыта
отырып, жаңашыл идеяларға көңіл бөлу керек. Мұндай тәсіл бұл үдеріске оқушының
өзінің де қатысуын талап етеді. Осылайша, оқушы да өзінің оқуы үшін жауапты
болады. Оқушы мұндай жауапкершілікті көбіне сабақ беру барысында мұғалім
қалыптастыратын ортада сезініп, қабылдайды. Білім беру ұйымының озық тәжірибесін
ескере отырып, мектептерде оқытудың қазіргі әдістерін енгізу бағытында деңгейлік
бағдарламаның негізгі жеті модульдерін қолданған жағдайда оқушылардың оқуға деген
құштарлығы артып, шығармашыл, сындарлы ойлайтын оқушылардың пайда болуына
ықпалын тигізеді.
Ал сындарлы оқыту – оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған
білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін
қамтамасыз етеді. Бұндай міндеттер оқушылардың оқыған тақырыбы бойынша
білімдерін деңгейінде көрсетіп, кейбір болжамдар бойынша күмәнді ойларын білдіре
алатындай, пікірлерін нақтылап, жаңа түсініктерін өрістетуге ойластырып құрылады да,
бала өз бетімен сапалы білім игеруге дағдыланады.
Біз қолданатын өзара байланысты жеті модуль аясында мен мыналарға қол
жеткіздім:
-
жаңа әдіс-тәсілдер.;
-
оқушылар топтық жұмыстарға бейімделе бастады;
-
сабақтың мақсаты оқушыға бағытталған;
88
-
мұғалім мен оқушылар белсенді қарым-қатынаста болады;
-
оқушылар өз бетінше шешім қабылдай алады;
-
оқушы мен оқушы, мұғалім мен оқушы тығыз байланыста болады;
-
мұғалім бағыттайды, оқушы өздігінен білім игереді;
Мен өзімнің таңдаған мамандығыма үлкен жауапкершілікпен қараймын. Себебі,
мен әр сабағымда оқушымен қарым-қатынасты, олармен сөйлесу мәнерін, сабақты
ашып түсіндіруді, оқушы бойына қызығушылық туғызып, оқушының жан-жақты
болуына үлкен көзқараспен, сенімділікпен қараймын. Сонымен қатар оқушылардың
ойын жинақтай отырып, еркін, қысылмай сөйлеуіне жете көңіл бөлемін. «Баланы өте
жақсы оқыту мұғалім үшін күнделікті қажеттілікке айналуы керек»,- деп білемін.
Саналы және сапалы оқыту - бәсекеге қабілетті білім беруде табысты
мұғалімге тән үш көмекшісі, олар:
-
бас – кәсіби түсінік;
-
қол – оқытудың тәжірибелік дағдылары:
-
жүрек – кәсіби-адамгершілік тұтастық.
Сапалы оқыту – мұғалім бейнесімен танылатын сан алуан элементтер
арасындағы байланыс болып табылады, ол өзі белгілі бір деңгейде тәуелді жағдайлар
жасалынған кезде асырылады.Сапалы оқыту оқушылардың, қоршаған орта жағдайы
және оқыту, білім алу мүмкіндіктерінің бірлігі ретінде қарастырылады.
Сонымен қатар, Екінші деңгей бағдарламасы мұғалімдерге әріптестерімен бірге
коучинг пен тәлімгерлік арқылы жаңа тәсілдерді пәнге енгізу үшін жұмыс істеуге
мүмкіндік беретін дағдыларын ұсынады.Тәлімгерлік пен коучинг бойынша
модельдердің көпшілігі ұқсас алғы шарттарға негізделген, атап айтқанда тәлім алушы
тұлға тиімділікпен және шығармашылықпен жұмыс істеуге қабілетті, ал тәлімгердің
немесе коучтің түйінді рөлі-тәлім алушыларға өз мүмкіндіктерін пайдалануға
көмектесу деген ұғымға негізделген.
Коучинг- тәлім ету, дайындау, жаттықтыру. Бұл-әріптестердің (коуч пен
әріптесі) құпия, белсенді және жасампаз өзара әрекеттестік үдерісі. [4] Мұғалім өз
мектебіндегі әріптестеріне қажетті дағдылар мен болашаққа деген көзқарастарын
дамытуға көмектесу үшін оларды бағыттап және белсенді ынталандырып отыруға
мүмкіндік алу мақсатында коуч мұғалімге көмек көрсетеді.
Тәлімгерлік - ұзақ уақытқа созылатын, тәлімгер мен тәлім алушы арасында
сенімді,жеке тұлғаға бағытталған қарым-қатынас құру үдерісі.Тәлімгер тәлім
алушының педагог ретінде қалыптасуы мақсатында өзінің білімі, тәжірибесімен
бөлісіп, тәлім алушыға еңбек жолында айтулы жетістіктерге жету, тәжірибесін
жетілдіруде айтарлықтай қарқын алуына көмектеседі
Әріптестерімнің оқыту тәжірибесін жақсартуға көмек ретінде бірнеше
коучингтер өткізумен қатар, тәлім алушыға қолдау көрсете отырып, кәсіби дамуына өз
көмегімді тигізіп келемін.
Деңгейлік бағдарламаның негізгі мазмұны өзара байланысты жеті жеке
модульдерін қолданған жағдайда белсенді сынып қалыптасады да, мұғалім
оқушылардың зер салып тыңдауын сақтап, өзін-өзі ынталандыра алатын және осыған
орай, оқушыларда ұмтылыс пен қызығушылық пайда болуына септігін тигізеді.
Бәсекеге қабілетті мектепті қалыптастыру үшін қазақтың «Дала жұлдызы»
атанған Ыбырай Алтынсариннің «Мен үшін жақсы мұғалім бәрінен де артық, өйткені
мұғалім – мектептің жүрегі» деген сөзі бәсекеге қабілетті тұлғаға сапалы білім беруде
мектептегі барлық істің ұйтқысы ұстаздардың еңбегімен ақталары сөзсіз.[5]
Сөзімді қорытындылай келе, «Біле бер қанша білсең тағы тіле, жетерсің
мақсатыңа біле -біле» деген Жүсіп Баласағұнидың сөзімен қорытындылай келе, білім
беру мазмұнын жаңарту жағдайында бәсекеге қабілетті мектептің көрсеткіші – білім
сапасы деп білемін.
|