Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілік арттырудың Ұлттық орталығЫ



Pdf көрінісі
бет11/41
Дата03.03.2017
өлшемі5,27 Mb.
#6741
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   41

 
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 
1.ҚР Президентінің Қазақстан Халқына Жолдауы. 2014 жыл 17 қаңтар [1.4] 
2.Ташенова  А.  «Сын  тұрғысынан  ойлауды  оқу  мен  жазу  арқылы  дамыту»    Білім-
Образование 2006. №6. [2.3-4 бет] 
3. «Бастауыш сынып»2012 ж №5 [3.27 бет] 
4. «Бастауыш сынып»2015 ж №2 [4.14 бет] 
 
 
 
 
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ МАМАН ДАЙЫНДАУДА ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІН ПАЙДАЛАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Жакенова Анаргуль Зейнуловна
                                                            қазақ  тілі пәні оқытушысы 
                                                            Ақмола облысы Щучинск қаласы 
 
Елбасының  «Жаңа  әлемдегі  -  жаңа  Қазақстан»  атты  Қазақстан  халқына 
Жолдауында  айтқандай,біздің  еліміздің  кез  келген  азаматы  біліміне  сәйкес  білікті 
мамандық алып, әлем елдерінің талабына сай сұранысқа ие болатын деңгейге жеткенде 
ғана,елімізде  жасалып  жатқан  білім  беру  реформасының  жетістікке  жеткенінің  куәсі 
бола  аламыз.Сондықтан,  Президентіміз  Нұрсұлтан  Назарбаевтың:  «Біздің  ұлттың 
бәсекелестікке  қабілеттілік  деңгейі  оның  білімінде»  дегенін  естен  шығармауымыз 
керек.  Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің зияткерлік, кәсіптік, адамгершілік, 
рухани,  азаматтық  және  басқа  да  көптеген  адами  келбетінің  қалыптасуына  игі  әсерін 
тигізеді,  өзін-өзі  дамытып,  оқу-тәрбие  үрдісін  тиімді  ұйымдастыруына  көмектеседі. 
Халқымыздың  рухани  көсемі  Ахмет  Байтұрсынов  «Мұғалім  әдісті  көп  білуге  тырысу 
керек»  дегендей,  оқыту  барысында  ең  озық,  тиімді  технологиялар  тәжірибеге 
енгізілуде. Қазақ тілі сабақтарында ақпараттық технологияны енгізу арқылы сабақтың 
белсенділігін  арттыруға,  сабақты  шапшаң  жүргізуге,  студенттің  өздік  жұмысының 
көлемін  көбейтуге,  студенттердің  белсенділігін  көтеру  мен  шығармашылық 
қабілеттерін  дамытуға  және  өз  бетінше  білім  алуға  көмектеседі.  Мемлекеттік  тілді 
оқытуда кез-келген жаңа технологияларды қолдануға болады. Жаңа технологиялардың 
көмегімен оқыту барысында тіл үйретудің негізгі төрт бөлігі: оқу, жазу, тыңдау, сөйлеу 
толық сақталады. Бүгінгі күні кез-келген оқытушы қазақ тілі пәні болсын, басқа пәндер 
болсын,  ақпараттық  коммуникативтік  технологияны  пайдалану  арқылы  әртүрлі 
сабақтарға    әзірлемелер  дайындап  және  оны  жоғары  деңгейде  өткізе  білсе,  сабақтың 
тартымды  әрі  қызық  болатыны  мәлім.  Жаңа  технологияны  пайдалану  немесе  меңгеру 
мұғалімнің интелектуалдық, рухани, азаматтық және де басқа көптеген адам келбетінің 
қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  өзін-өзі  дамытуға  көмектеседі.    Сондай 
технологиялардың  бірі  педагогика  ғылымның  докторы  Ж.  Қараевтың  «Деңгейлеп 
саралап  оқыту»  Өзіме  сабақ  беру  барысында  деңгейлеп  оқыту  технологиясының  көп 
көмегі тиіп жүр.                                                                                                 Деңгейлік 
тапсырмаларды  жүргізудегі  негізгі  мақсатым  –  баланың  қабілетін  ашу, 
шығармашылығын  шыңдау,  іздендіру,  пәнге  қызығушылығын  арттыру.  Осы  мақсатқа 
жету үшін төмендегідей міндеттерді жүзеге асырамын 
1. Оқушылардың бірімен-бірі білімдерін алмастыруы. 

77 
 
2.Оқушылардың өздігінен білімін толықтыра отырып, жаңа білімді яғни жаңа сабақты  
меңгеруі. 
3. Берілген білімді пысықтау. 
4. Шығармашылық қабілеттерін арттыру. 
Деңгейлік  тапсырмалар  арқылы  студенттердің  тілін  дамытып,  сөздік  қорын 
байытуға  болады.  Деңгейлік  тапсырмалар  арқылы  мұғалім  оқушының  нені  білетінін, 
нені  түсінгенін,  нені  түсінбегенін  біледі,  соның  нәтижесінде  оқушыларда  намыстары 
келіп , басқалардан қалып қоймауды ойлап өз мүмкіндігіне қарай дайындық жасайды, 
әрі  тырысады.  Деңгейлік  тапсырма  –  студенттерге  шамадан  тыс    жүктеме  беру  емес, 
керісінше оқушының біліміне, сұранысы мен қабілетіне  сәйкес дайындалған қосымша, 
сатылы  жұмыстар  жүйесі.  Деңгейлік  тапсырмалардың  маңыздылығы  –  студенттің 
шығармашылықпен  белсенді  жұмыс  істеуін  дамытады.  ,  әр  оқушыны  өздігінен 
үйренуге  баулиды,  өткен  грамматикалық  тапсырмаларды  және  лексикалық 
тақырыптарды  жүйелілеуге  дағдыландырады,  ой  еңбегімен  айналысуға  жетелейді.  
Даму  барысы  біркелкі  болмауына  байланысты  әр  топта  үлгерімі  нашар,  жақсы,  үздік 
студенттер  болады.  Сондықтан  сабақ  барысында  әр  студенттің  талаптарын  анықтау 
үшін және де түрлі жоспарланған бағдарламалық материалды стандарт талаптарына сай 
меңгерту  үшін  деңгейлік  тапсырмалар  қолданғанды  қажет  етеді.  Деңгейлеп    оқыту 
технологиясы  студенттің  де,    мұғалімнің  де  белсенді  шығармашылық  қызметін 
дамытуға арналған. 
1 - деңгейдегі тапсырма жеңілдеу болады. 
2  -  деңгейдегі  тапсырмалар    Оқушы  пән  бойынша  алған  білімін  еске  түсіре  алады. 
Мазмұны мен    мағынасын айқындайды.  Әр оқушы осы тапсырманы орындауы қажет. 
3 - деңгейдегі тапсырмалар материалды кеңейтіп, дәлелдеп материалды терең түсінуге 
көмектеседі. 
Студенттердің жалпы және арнайы оқуын, ақыл ой қызметін жетілдіруді  қамтамасыз 
етеді. 
4  -  деңгейдегі  тапсырмалар  студенттердің  білімін  саналы  түрде  шығармашылық 
деңгейге көтереді. 
Деңгейлік тапсырмаларды төмендегі сабақ түрлерінде қолданған  өте тиімді.Мысалы: 
топпен жұмыс, пікірталас, семинар, сабақтан тыс қосымша сабақтар. 
Басқа ұлт өкілдеріне қазақ тілін оқыту, ауызекі сөйлеуге үйрету қиын және қызық та 
жұмыс. Бұл топтарға деңгейлік тапсырмаларды былай беруге болады. 
-1  деңгей:      Мәтінді  оқып,  зат  есімдерді  теріп  жазыңыз,  көптік  жалғаулардың  астын 
сызыңыз, мәтіннің мазмұнын айтыңыз. 
Киіз  үй  негізгі  төрт  бөлшектен  құралады.Олар  кереге,  уық,  шаңырақ,  есік.Керегелер 
қанаттардан тұрады. Қанат сағанақтардан тұрады. Сағанақтар қиғаш орналасады.Егер 
де киіз үйдің басқа бөлшектері талдан жасалса, шаңырақ қайыңнан  иіліп жасалады.Ол 
үшін қайыңды жаздың ортасында кесіп алады. 
- 2 деңгей:   Мына сөздермен сөйлем құраңыз, мектеп, колледж, тәуелсіздік, рәміздер. 
- 3 деңгей:   Мәтінді оқып шығып, екеуара сөйлесіңіз. Диалог құрыңыз. 
- 4 деңгей:  "  Киіз үй " тақырыбы бойынша өз ойларыңды жазыңыздар. 
Ал  енді  кейбір  топтар  арасында  студенттердің  білім  деңгейлері  жоғарырақ  болса, 
оларға  күрделірек  тапсырмалар  беруге  болады.  Мысалы:  "Бала  тойлары"  тақырыбына 
байланысты"Шілдехана"мәтінімен жұмыс жасаймыз. 
Қазіргі  кезде  ғылым  мен  техниканың  даму  деңгейі  әрбір  оқушыға  сапалы  және  терең 
білім  беруіне  жағдай  жасап  отыр.  Оқытушы  баяндайды,  әңгімелейді,  түсіндіреді,  ал 
оқушы  тыңдайды,  қабылдайды,  ойлайды,  т.б.  таным  әрекеттерін  жасайды.  Біздің 
елімізде  қазақ  тілі  -  мемлекеттік  тіл.  Соған  орай  оқу  орыс  тілінде  жүретін  топтарда 
егеменді еліміздің мемлекеттік тілі  – қазақ тілін оқыту өмірлік зор маңызға ие.  Орыс 
топтарындағы    қазақ  тілі  сабағының  білімдік  дәрежесі  бүтіндей  басқа.  Өйткені,  орыс 
топтарындағы  қазақ  тілін  оқытудың  әдісі  де,  оған  қойылатын  талаптары  да  өзгеше. 

78 
 
Мақсаты - оқушыларды қазақша сөйлей білуге үйрету болады да, сол сөздерден сөйлем 
құрау  үшін  грамматикалық  ережелер,  анықтамалар  сөз  үйретудің  техникасы  ретінде 
қарастырылады. Қазақ тілі сабағы әрі тартымды, әрі қызықты, әрі сапалы болуы әр пән 
мұғалімдерінің  өзіне,  білім  деңгейіне,  кәсіби  шеберлігіне  байланысты.  Оқу-тәрбие 
негізі  -  сабақ.  Сондықтан  сабақ  тартымды,  әсерлі,  мақсаты  айқын  және  толық  мәнді 
болуы  тиіс.    Жаңа  технологияны  пайдалану  немесе  меңгеру  мұғалімнің 
интелектуалдық,  рухани,  азаматтық  және  де  басқа  көптеген  адам  келбетінің 
қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытуға көмектеседі.  “Жүз рет естігеннен, 
бір  рет  көрген  артық”  деген  сөздерді  ескере  отырып,  сабақтарымызда  мүмкіншілігіне 
қарай  мультимедиялық  проекторды  пайдаланып  отырсақ  оқытушының  ұтары  мол  деп 
ойлаймын.  Тек  оларды  тиімді,  жүйелі  түрде  қолдану  оқытушының  шеберлігіне 
байланысты әрқилы жүзеге асырылуы мүмкін. 
Осытехнологияныпайдаланудыңтиімдітұстары: 
-
 
Оқушының пәнге деген жеке қызығушылығын оятады; 
-
 
Танымдық қабілеттілігін қалыптастырады; 
-
 
Этнопедагогикалық тәрбие береді; 
-
 
Оқушыны шығармашылық жұмысқа баулиды; 
Яғни,  әр  қазақ  тілі  сабақтарын  слайдтар  қолдану  арқылы  өткізсек,  әр  сабағымыздың 
өзінде  оқушыларды  тілге  деген  қызығушылығымызбен  баурап  алатынымыз  сөзсіз. 
Талдау  нәтижесінде  оқушылардың  ойлау,  есте  сақтау  қабілеті  артады;өзіндік  пікірі 
қалыптасады.Біз  ұстаздар  қауымы  қандай  да  болмасын  жаңалыққа  құлақ  түре 
жүретініміз  айқын.  Жаңа  технологияларды  сабақта  қолданудың  тиімділігін  қашан  да 
жолға қоярымыз анық. Соның бірі – “Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды 
дамыту”  технологиясын  сабақты  жоспарлауды  қолданудың  тиімділігіне  тоқталсам. 
Мұнда  әр  оқушының  ойы  шыңдалып,  өз  даму  деңгейіне  сай  жетістіктерге  жетуге 
болады.  Сын  тұрғысынан  ойлау  жобасы  мынандай  үш  құрылымнан    тұрады: 
қызығушылықты 
ояту; 
мағынаны 
тану; 
ой-толғаныс.                                                                                                 
Бұл  технологияда  бұрынғы  білім  мен  жаңа  ұғым  ұштастырылады.  Ал,  соңғы  кезеңде 
оқушы  өз  шығармашылығынан  қабілетін  таныта  алады.  Мұнда  оқушыға  ойланып-
толғануға 
уақыт  берілуі  керек,  ойын  айтуға  оқушы  шығармашылығын 
қалыптастыратынын атап өту керек.        “Қызығушылығын ояту” кезеңінде алдыңғы 
өткен  тақырыпты  тексеру  мақсатында  тест  жұмыстарын  өткізу  арқылы  оқушының 
білім  деңгейін  қадағалап,  жаңа  сабақты  бастар  алдында  “Топтастыру”  стратегиясы 
арқылы оқушылармен бірлесе отырып, жай сөздермен емес, тақырыппен байланыстыра 
жаңа сабақтың атауын шығарамыз.                              Сабақтың қай құрылымында 
болмасын  оқытушы  осындай  стратегияларды  қолданғанда  “Мен  не  ұтам?”  және 
“Оқушы не ұтады?” деген сұрақтарды есінен шығармауы керек.                    “Мағынаны 
тану”  кезеңінде  оқушыларды  топқа  бөлу  арқылы  сұрақтар  дайындап,  оны  “Куббизм” 
стратегиясы  арқылы  жүзеге  асыруға  болады.  Сұрақтар  үш  деңгейде  әзірленеді. 
Дайындалған  сұрақтарға  оқушылар  өз  ойларымен  жауап  бере  отырып,  бұл  сұрақтар 
оқушылардың  деңгейіне  сай  топтастырылған  немесе  сұрақтардың  өзін  сұрыптауда 
“Жуан  және  жіңішке  сұрақтар”  стратегиясын  оқытушы  жүзеге  асырады.                                                                 
Осы  кезеңде  “Түртіп  алу  кестесі”  бойынша  да  жұмыстану  арқылы  қорытынды 
шығаруға болады: Бұл  технологияның келесі  бір кезеңі  – ой-толғаныс. Мұнда “Венн” 
диаграммасын  қолдану  арқылы  тақырыптардың  ұқсастығы  мен  айырмашылығын 
көрсетуге  болады.  Осы  кезеңде  оқушылардың  тілдік  дағдыларын  қалыптастыру 
мақсатында сабақ тақырыбына байланысты “Дебат” яғни, пікір-сайыс өткізуге немес “5 
минуттық  эссе”  жаздыруға  болады.  Мұндағы  мақсат  –  оқушылардың  өзіндік 
көзқарасын  қалыптастыру.    Сол  эссе  жазғанда  сабаққа  қабілеті  төмен  деген 
оқушылардың  өзі  5-6  сөйлемнен  тұратын  ойын  жазса,  соның  өзі  оқушыны  сабаққа 
тарта  білгеніміз.  Инновациялық  білім  беру  –  іскерліктің  жаңа  түрі.  Инновациялық 
қызмет  оқу  ісін  дамытуға,  пәндердің  мәнін  тереңдетуге,  оқытушының  кәсіптік 

79 
 
шеберлігін  арттыруға  басқа  жаңа  технологияларды  енгізуге,  пайдалануға  және 
шығармашылық  жұмыстар  жүргізуге  бағытталған.  Сабақ  барысында  әсіресе  ағылшын 
бөлімінің  студенттерімен  "Полиглот  "ойынын  жүргіземін.  Бұл    ойын  оқушылардың 
ойлау  қабылеттерін    сонымен  қатар  ауыз  екі  сөйлеулерін  дамытады.                                     
Мемлекеттік тілді тиімді деңгейлік тапсырмалар, ақпараттық технологиямен оқыту ана 
тіліміздің мәртебесін арттырып, бүгінгі күн талабына жауап  беруге жол ашады. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:  
1.Қазақ тілі мен әдебиетті журналы1/2016  
2.Қазақ тілі мен әдебиетті журналы 6/2015 
3.Ұлағат журналы 1/2016  
4.Б.С.Мырзаханова Қазақ тілі Алматы 1996  
 
ПРОБЛЕМНО-ОРИЕНТИРОВАННОЕ ОБУЧЕНИЕ НА УРОКАХ РУССКОГО 
ЯЗЫКА И ЛИТЕРАТУРЫ 
Хильченко Оксана Алексеевна,   
преподаватель русского языка и литературы  
ГККП «Педагогический колледж, город Щучинск» 
 
 
Проблемно-ориентированное обучение (ПОО)—  это педагогическая стратегия, 
особый стиль постижения знаний, при котором возможным становится полноценное 
овладение  проблемой  с  глубоким    освоением  материала  реальных  жизненных 
ситуаций  при  максимальном  использовании  доказательно  обоснованных  мировых 
информационных  ресурсов.  ПОО  позволяет  формировать  и  закреплять  навыки 
получения  знаний.  Одним  из  важнейших  условий  в  ПОО  является  активное 
сотрудничество  обучающихся  с  целью  более  разностороннего  изучения  проблемы  и 
формирования жизнеспособных решений.  
 
Изучение  материала  в  процессе  ПОО  обычно  проходит  в  виде  занятий  в 
аудитории,  в  небольших  по  численности  группах  студентов,  обычно  в  форме 
дискуссии,  направляемой    преподавателем.  При  этом  роль  преподавателя  может 
сводиться к роли эксперта по обсуждаемой проблеме, руководителя по пользованию 
информационными  источниками  и  консультанта  в  выполнении  группового  задания. 
Такая форма общения позволяет успешнее обсуждать все вопросы, постигать их суть, 
и  что  еще  важнее,  оставляет  более  глубокий  след  в  памяти,  нежели  «озвучивание» 
авторитарного 
мнения 
преподавателя. 
Альтернативная 
методология 
ПОО 
подразумевает  максимально  возможное  вовлечение  учащихся  в  процесс  анализа 
реальной ситуации, не имеющей жестких границ, но требующей разрешения.  
 
ПОО  способствует  мотивации  к  образованию.  Студенты  считают  проблемное 
обучение  более  интересным,  познавательным,  стимулирующим  и  увлекательным 
образовательным 
методом. 
Формируются 
отношения 
«наставник-ученик». 
Преподавательский  состав,  работавший  в  системе  как  традиционного,  так  и 
проблемного  обучения,  более  продуктивным  считает  последнее,  что  связано  и  с 
большой  воспитательной  ценностью  ПОО.  Хороший  контакт  со  студентами, 
доброжелательная  атмосфера  сотрудничества  в  группе,  безусловно,  положительно 
влияют и на познавательные способности, и на устремления студентов. Меняется их 
отношение  и  к  преподавателю-наставнику:  из  банального  носителя  программной 
информации  преподаватель    превращается  в  компетентного  специалиста, 
профессионала, 
способного 
не 
только 
моделировать 
проблемы, 
но 
и 
квалифицированно разрабатывать их решение.           
 
Применение проблемно-ориентированной методики обучения на лекциях. 

80 
 
 
Хочу  поделиться  своей  творческой  инициативой  в  применении  проблемно-
ориентированной  методики  на  лекции.  Лекционный  метод  обучения  долгое  время 
относили  к  пассивным.  В  последнее  время  проблема  активизации  при  этом  методе 
обучения  стала  актуальной.  В  целях  активизации  преподаватели  разрабатывают 
различные  формы  записи  лекции,  ответы  на  вопросы  по  ее  ходу,  включение 
сообщений  студентов,  формулирование  ими  выводов  и  обобщений,  лекции  с 
элементами беседы.  
 
На сегодняшний день является неоспоримым неразрывное сочетание лекции с 
самостоятельной 
работой 
обучающихся. 
Прием 
этот 
довольно 
широко 
распространился  и  стал  применяться  в  качестве  познавательных  или  проблемных 
вопросов,  заданий,  задач.  Лекция, как  вид  теоретического  занятия, обычно  наиболее 
насыщена  новой  информацией,  воспринимать  которую  студентам  гораздо  сложнее, 
чем  на  практических  занятиях.  Здесь  требуется  концентрация  внимания,  памяти, 
умение выбирать главное и т.д. Помочь вызвать познавательный интерес и привлечь 
внимание  студентов  на  лекциях  способны  наглядность,  применение  новейших 
информационных и технических средств, форма диалога и опрос. 
 
В  добавлении  к  этому  я  применяю  на  лекциях  постановку  проблем  ,  которые 
мы  решаем  совместно  со  студентами  в  ходе  занятия.  Студенты  должны  высказать 
свои суждения, свои варианты решения проблемных задач и ситуаций, вначале пусть 
неверные,  опирающиеся  на  собственные  представления.  Все  варианты  ответов  мы 
записываем  и  демонстрируем.  По  ходу  объяснения  нового  материала  представления 
студентов меняются, они пробуют применить новые знания к заданным ситуациям. В 
отличие от репродуктивного метода такой метод требует не воспроизведения знаний, 
а  умения  добывать  их  из  массы  информации  и  применять  для  решения  проблем.  В 
конце  занятия  я  еще  раз  обращаю  внимание  студентов  на  высказанные  решения,  и 
прошу на основе полученных знаний дать правильные решения проблем. Трудностей 
при  этом  обычно  уже  не  возникает.  Такая  методика  вносит  в  лекцию  элементы 
учебно-исследовательской работы и позволяет добиться более углубленного усвоения 
темы. 
 
Вопросы  в  тезисах  и  задачах  стараюсь  поставить  так,  чтобы  находилось 
множество  спорных  решений.  При  этом  сама  собой  организуется  дискуссия,  где 
преподаватель выступает уже в роли направляющего в обсуждении, помощника, а не 
лектора. Это создает  ощущение самостоятельности студентов в получении знаний, а 
мне остается лишь помочь им сделать правильный выбор.  
 
Каждый  педагог,  применяющий  проблемно-ориентированную  методику 
обучения  на  лекциях,  знает,  что  существует  два  условия  развития  активности: 
проблемность изложения материала и управление активностью учащихся. 
 
Разрабатывая  лекцию,  педагог  должен  предусмотреть,  как  познакомить 
студентов с  фактическим материалом, помогающим уяснить проблему, поставленную 
на занятии, помочь найти способы ее решения. Важно определить, какая деятельность  
целесообразна, выбрать формы, приемы работы, способные вызвать эту деятельность. 
Словесники  располагают  сегодня  многими  приемами  активизации.  Какими  же 
соображениями  руководствуется  преподаватель  при  выборе  этих  приемов?  Обычно 
помогают  педагогическая  интуиция,  опыт  работы,  длительность  изучения  той  или 
иной темы. Немаловажную роль в этом играют уровень подготовленности студентов 
по  предмету,  их  речевые  и  интеллектуальные  способности,  наличие  интереса  к 
предмету, положительная мотивация учебной деятельности. 
 
Характер  воздействия  отдельных  приемов  лекционного  изложения  материала 
на развитие активности   обучающихся. 
 
Сообщение  знаний,  побуждение  интереса  в  ходе  лекционного  изложения  – 
основная  задача  педагога.  Ведь  именно  он  руководит  развитием  умений, 
необходимых  для  самостоятельной  деятельности.  Психологи  рассматривают  умение 

81 
 
как готовность, способность к действию. На мой взгляд, активность определяется не 
только  наличием  умений,  но  и  степенью  владения  ими.  Например,  студенты  могут 
владеть  умениями  в  такой  степени,  что  обходятся  даже  без  минимальной  помощи 
преподавателя при выполнении соответствующего теме действия. Мы говорим в этом 
случае: «Самостоятельно владеют». Если они ожидают помощи в виде подсказки, мы 
называем это  «с подсказкой преподавателя».  Если требуют  максимальной помощи  – 
«с  помощью  преподавателя».  С  этих  позиций  хотелось  бы  рассмотреть  активность 
студентов во время проведения различных видов лекций, основываясь на своем опыте 
работы. 
 
Лекция с проблемным эпиграфом. 
 
Называя  тему  и  цель  занятия,  основную  проблему  формулирую  в  виде 
эпиграфа  к  теме.  Этим  ставлю  цель  исследования  и  приглашаю  студентов    к 
совместному  поиску.  Примером  может  послужить  лекция  «Общая  характеристика 
творчества  И.С.  Тургенева».  Лекции  соответствует  эпиграф:  «Он  служил  русскому 
народу сердечным смыслом своих произведений». Данная лекция проводится в двух 
группах.  Группы  по  успеваемости  равные,  лекционный  материал  излагается 
одинаково.  В  одной  группе  лекция  читается  без  эпиграфа.    Для  контроля  за 
результатами мыслительной активности в начале занятия в каждой группе предлагаю 
ответить  на  вопрос,  вытекающий  из  сути  эпиграфа:  «В  чем  заключается  значение 
творчества  Тургенева  для  нашего  времени?»  Ответ  на  вопрос  дается  письменно  в 
конце занятия. Проверка ответов показала, что мыслительная активность в группе на 
лекции с проблемным эпиграфом была выше. О качестве ответов можно судить по их 
приближению  к  лекции  преподавателя.  Задание  требовало  не  буквальной  передачи 
лекции, а ее переработки. Успех зависел во многом от внимательности. 
 
В двух группах содержание лекции передано верно. Но в первом случае ответы 
логически  обоснованные,  продуманные,  исходящие  из  эпиграфа.  Таким  образом, 
лекция  с  проблемным  эпиграфом  активизировала  восприятие  обучающихся,  а  это 
способствовало успешному выполнению задания. 
Лекция с элементами беседы. 
 
Следует определить тему урока, сформулировать проблему, сообщить план ее 
решения. Отдельные пункты плана предложено осветить студентам, т.к. они обладают 
некоторыми сведениями по рассматриваемой проблеме. Формулировки пунктов плана 
в виде вопросов предполагают возможность беседы.  
 
Лекция с элементами  беседы позволяет  не только видеть основную проблему, 
но и самим студентам  включаться в процесс  решения, т.к. шаги решения проблемы. 
подсказаны  планом  лекции.  Это  способствует  развитию  активности  и 
самостоятельности      Обучающийся  испытывает  потребность  в  новых  впечатлениях, 
которые  постепенно  преобразуются  в  познавательную  потребность,  ведут  к 
благоприятному профессиональному становлению. 
Лекция с проблемными вопросами или заданиями. 
 
Следует отметить, что, разрабатывая лекцию с проблемными вопросами, в ней 
должен быть изложен такой материал, который бы не подсказывал прямого решения 
проблемы, но подводил к нему.                                                                                                                          
 
Проблемные задания и вопросы должны быть разнообразными. 
1.Можно  предложить  проблемные  задания  на  сравнение,  с  доказательством  или 
опровержением.                                                                                                                  
Например,  при  изучении  произведения  И.  С.  Тургенева  «Отцы  и  дети»,  я  задаю 
вопрос: «Умирая, Евгений Базаров говорит: «Я нужен России…Нет, видно не нужен». 
Прав ли герой Тургенева?Какова точка зрения автора и ваша собственная? Обоснуйте 
её». 

82 
 
2.Возможны 
задания 
на 
предположение 
и 
его 
обоснование.                                                            
Например:  Почему  М.Горький  назвал  свою  пьесу  «На  дне»,  а  не 
«Ночлежка».Обоснуйте правильность авторского названия. 
3.Могут  быть  использованы  задания,  побуждающие  выразить  своё  мнение,  оценку: 
«Кто более понятен вам? Андрей Болконский или Пьер Безухов. Почему?» 
Лекция с элементами контроля и оценки.. 
 
Лекция  с  элементами  контроля  развивает  инициативу,  формирует  навыки 
самоконтроля, формируемые во время изучения лекционного материала. 
 
Проводя  лекцию  с  элементами  контроля  и  оценки  можно  предложить    её 
тезировать,  составить  таблицу,  схему,  диаграмму,  рецензировать  её,  вводя,  таким 
образом,  элементы  оценки, т.е.  контролировать  собственное  восприятие  лекции.  Все 
это  готовит  студентов  к  слушанию  лекций  в  дальнейшем,  формирует  навыки 
самообразования. 
Лекции с элементами творчества. 
 
Творческая деятельность характеризуется небольшими открытиями, решением 
некоторых проблем урока и участием в его структуре, самостоятельным применением 
знаний на новом материале, поиском недостающих знаний. Разрабатывая данный тип 
лекции,  следует  учитывать,  что  процесс  выполнения  творческого  задания 
складывается из следующих этапов: 
- осознания сущности задания; 
- систематизация имеющихся знаний; 
- наличие опыта самостоятельной работы ; 
- осознание недостающих знаний; 
- пополнение знаний путем чтения, наблюдений, бесед и т.д. 
- умение делать обоснование. 
 
Учитывая  все  это,  лекционный  материал  преподавателя  объединяется  с 
творческими работами  обучающихся. Это делает их активными и заинтересованными 
участниками урока. 
 
Последовательно  характеризуя  активизирующие  приемы  лекционного 
изложения,  можно  сделать  вывод,  что  этот  метод  обучения  способствует  развитию 
активности сотворчества преподавателя и обучающегося. 
 
В  данной  работе  проанализирована  система  активизирующих  приемов  в 
структуре  одного  метода  –  лекции  учителя,  которая  используется  в  педагогической 
практике в тесном взаимодействии с другими методами обучения
 
Каждый  метод  –  явление  особенное,  и  в  каждом  можно  выявить  систему 
приемов, последовательно развивающих активность учащихся.   
   

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   41




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет