Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілік арттырудың Ұлттық орталығЫ

158 
 
Қазіргі  таңда  қоғамның  білімге  деген  талабы  жоғары.  Білім  саласы  сан  тараулы 
ақпараттарға  толы.  Болашақ  білімді  ұрпақты  даярлайтын  мұғалімдер  қауымы 
болғандықтан,  олар  ешбір  жаңалықтарды  қалт  жібермеуі  тиіс.  Астана  қаласындағы 
Назарбаев  зияткерлік  мектебінде  2015  жылы  маусым  айында  Қазақстан 
Республикасында  орта  білім  мазмұнын  жаңарту  аясында  қазақ  тілінде  оқытатын 
мектептердің  бастауыш  сынып  мұғалімдерінің  біліктілігін  арттыру  бағдарламасы 
бойынша мұғалімдерді дайындау курсы өтті. Курста республикамыздағы 30 мектебінен 
бастауыш  сынып  мұғалімдері  дәріс  алды.  Қазіргі  таңда  алған  білімдерін  тәжірибе 
жүзінде көрсетіп жатыр. Жоғарыда айтылып өткен 30 пилоттық мектебінің қатарында, 
Ақмола облысы Степногорск қаласындағы Сакен Сейфуллин атындағы №5 көпсалалы 
мектеп – лицейі бар.  Ақмола облысы Білім басқармасының бізге сенім артып, біздің 30 
пилоттық мектеп қатарына қосқанына әрине қуанбасақ, ренжімедік. 
Бұл мектеп-лицейі үшін үлкен дәреже және сонымен қатар аса жауапкершілікті талап 
етеді.       
        Біздің  мектепте  өткен  жылы,  яғни  2015  –  2016  оқу  жылында  бірінші  сыныпқа  75 
бала  қабылданды.1  «А»  сыныбы    «НИШ»  баспасының  оқулығымен,  1  «Ә»  сыныбы  
«Атамұра»  баспасының  оқулығымен,1  «Б»  сыныбы    «Алматыкітап»  баспасының 
оқулығымен  оқушыларға  білім  бердік.  Орта  білім  мазмұнын  жаңарту  аясындағы  
«Жаңартылған  білім  бағдарламасы  –  өзгерістің  алғашқы  қадамын    Г.Галилейдің  
«Адамды  бір  нәрсені  қайталауға   үйреткеннен  гөрі,  оған  жаңалық  ашуға  көмектескен 
жөн»  деген  сөзін  өзіме  ұран  етіп,  мен  өзімнің    жауапкершілігіме  1  «Б»  сыныбын  
«Алматыкітап»  баспасының  оқулығымен,  орта  білім  мазмұнын  жаңарту  аясындағы 
оқыту, балаларға білім беру жұмысымды  өз тәжірибемде бастадым. 
 Сабақты  бастамай  тұрып,  тамыз  айында  Ата  –  аналарды  жинап,  жиналыс  өткіздім, 
мақсатым  өздерімен  танысу  және  «Жаңартылған  білім  бағдарламасы»  бойынша 
түсіндіру  болды. Ата  –  аналар  бір  ауыздан  келісті,  себебі,  балаларының  жаңа  заман 
талабына  сай  оқығандарын  қолдады.  Жаңартылған  білім  бағдарламасымен  оқу,  жаңа 
оқу  жылының  басында  қиын  болды.  Жаңартылған   білім  мазмұнын   енгізуде 
 «Назарбаев  Зияткерлік  мектептері»  ДББҰ  Педагогикалық  шеберлік  орталығы, 
Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, Астана, Көкшетау қалаларындағы 
«Назарбаев Зияткерлік мектептері» көптеген әдістемелік көмек көрсетті. 
         Бүгінгі күні барлық елдер жоғары сапалы білім жүйесімен жұмыс істеуде. Өйткені 
қазіргі  заманда  елдің  бәсекеге  қабілеттілігі  оның  азаматтарының  парасаттылығымен 
анықталады,  сондықтан  білім  беру  жүйесі  болашақтың  талабына  сәйкес  дамуы  тиіс. 
Оқушыларды заманауи әдіс  –тәсілдермен оқытып, ой  –өрісі кең, саналы, еркін азамат 
етіп тәрбиелеу  қажеттілігі де осы себептен туындап отыр.  Оның үстіне білім берудің 
жүйесін қарқынды дамытқан бұл үрдістің  жалпы білім беретін мектептерге де енгізіле 
бастауы  көңілді қуантады.  
ХХІ  ғасырда  табысты  болу  үшін  әрбір  азаматқа  қажетті  білім  мен  дағдыларды  алға 
тартады.  Қарқынды  жаһандану,  сондай-ақ,  ұлттық  экономикаға  да  ықпал  етуде  және 
қазіргі  уақытта  экономикалық  дамуды  қамтамасыз  етуге  бағытталған  халықаралық 
бәсекелестік артты. Бүкіл әлемде білім беру жүйелерінің келешек ұрпаққа қандай білім 
беретіні  туралы  мәселе  қайта  қаралуда.  Осы  мәселе  аясында  «Балалар  ХХІ  ғасырда 
табысты  болу  үшін  нені  үйренуі  керек?»  және  «Оқытудың  тиімді  әдістері  қандай?» 
деген  сияқты  негізгі  сауалдар  туындайды.  Бұл  сауалдар  білім  беру  бағдарламасымен 
және  білім  беру  бағдарламасын  жүзеге  асыруда  қолданылатын  педагогикалық 
тәсілдермен тығыз байланысты. 
Қазіргі  таңда  еліміздің  болашақ  ұрпақтарын  тәрбиелеу  бағытындағы  білім  беру 
мәселесі – мемлекетіміздің басты ұстанымдарының бірі. Осы ұстанымға жетудің бірден 
–  біржолы:  әлемдік  білім  кеңістігінен  орын  алу,  өркениетті,  қуатты  елдер  қатарына 
қосылу болып табылады. 

159 
 
Бүгінгі  таңда  білім  саласының  алдында  дайын  білімді,  дағдыларды  меңгеретін, 
қайталайтын  ғана  емес,  шығармашылық  бағытта  жұмыс  істейтін,  тың  жаңалықтар 
ашатын,  біртума  ойлау  қабілетімен  ерекшеленетін  жеке  тұлға  қалыптастыру  міндеті 
тұр.  Жаңаша  білім  беру  міндеттерін   негізі  үш  мақсат  қана  шеше  алады.  Олар-
дүниетанымдылық, шығармашылық және терең білімділік. 
Бастауыш  сынып  оқушысы  тұлғасы  мен  санасының  дамуы  қуатты  жүретін, 
ерекше  құнды  қайталанбас  кезең.   Сондықтан  бастауыш  білім  -  үздіксіз  білім  берудің 
алғашқы басқышы, қиын да жауапты жұмыс.  Бастауыш мектеп балаға белгілі бір білім 
беріп қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, оқу, қоршаған орта жөнінде дұрыс 
көзқарас қалыптастыру, талдау жасауға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, 
дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді 
Жаңартылған білім беру мазмұнын белгілейтін типтік оқу жоспарында  
1-4  сыныпқа  арналған  «Жаратылыстану»,  гуманитарлық-қоғамдық  пәндерінің 
негіздерін оқытуда «Дүниетану» және тілдерді деңгейлеп оқытуда (қазақ тілі, орыс тілі, 
ағылшын  тілі  пәндері)  тыңдалым,  айтылым,  оқылым,  жазылым  дағдыларын  үйрету 
жоспарланды.  
«Жаратылыстану»  оқу  пәнінің  «ортақ  тақырыптарының»  мазмұны  оқушының 
жақын  аймағынан,  яғни  оның  өз  іс-әрекетімен  тікелей  байланысты  тақырыптарды 
оқудан  басталады.  Алты-жеті  жастағы  балалар  өз  ойын  білдіруге,  оқу  мазмұны 
бойынша сұрақ қоюға, сұрақтарға жауап іздеуге үйренуі тиіс. 
Ойын іс-әрекеттері арқылы оқыту 
Оқу  үдерісінде  білімді  меңгертуде  оқу  әдісі  ретінде  ойын  іс-әрекетін  қолдану 
оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. 
Педагогикалық  ойын  технологияларың  басты  элементтері  –  ойын  алдында 
оқушыларға  нақты  оқу  мақсаты  қойылады;  ойын  арқылы  белгілі  педагогикалық 
нәтижеге  қол  жеткізу  жоспарланады,  оқу  әрекеті  ойын 
ережелеріне  бағынады,  оқу  материалы  ойынның  құралы 
болып  табылады.  Оқушылардың  сабақтағы  ұжымдық  іс-
әрекетін 
ұйымдастыруға 
бағытталған  ойын  әдісі  арқылы, 
олардың  шағын  топтың  өзге 
мүшелерінің  пікірін  сыйлауына, 
әртүрлі 
өнімді 
іс-әрекет 
негізінде соңғы нәтижені алдын-
ала  көре  білуіне,  өзбетінше  іс-
әрекетін  жоспарлауына,  мақсатқа  жету  амалдарын 
таңдауына  мүмкіндік  беріледі.  «Жаратылыстану»  пәнін 
меңгеру нәтижелері критериалды бағалауды  қолдану арқылы жүзеге асырылады.  
Критериалды  бағалау  оқыту,  оқу  және  бағалаудың  өзара  тығыз  байланысында 
негізделген.  Критериалды  бағалау  нәтижелері  білім  беру 
процессін  тиімді  жоспарлау 
және 
ұйымдастыру 
мақсатында пайдаланылады.  
Критериалды 
бағалау 
қалыптастырушы 
және 
жиынтық бағалаудан тұрады.  
Қалыптастырушы 
бағалау  үздіксіз  өткізіледі, 
оқушы 
мен 
оқытушы 
арасындағы  кері  байланысты  қамтамасыз  етеді  және  оқу 
процесін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.  
Жиынтық  бағалау  белгілі  оқу  мерзімінде  оқу  блогын  оқып  бітіргенде  өткізіледі, 

160 
 
оқушыларға  кері  байланысты  қамтамасыз  ету  үшін,  пән  бойынша  тоқсандық  және 
жылдық бағаларды қою үшін колданылады.   
Оқушылардың  жаратылыстану  пәні  сабағындағы  топтық,  шығармашылық 
жұмыстары.                         
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Әдістемелік нұсқау хат. Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы  
2.
 
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңы  
Ақпарат көздері. 
 
 
ФОРМИРОВАНИЕ  ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ КАЧЕСТВ 
КОНКУРЕНТНОСПОСОБНОГО СПЕЦИАЛИСТА В УСЛОВИЯХ 
ОБНОВЛЕНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ  
Редько Надежда Сергеевна, 
преподаватель педагогики и частных методик 
ГККП «Педагогический колледж, город Щучинск» 
при управлении образования Акмолинской области
 
       Сегодня  образование  Казахстана  выполняет  один  из  главных  приоритетов, 
определенных  Президентом  Н.А.Назарбаевым  в    Послании  «Казахстанский  путь- 
2050»: одна цель, одно будущее» отметил:  «В сфере образования с 2016-2017 учебного 
года  начнётся  поэтапное  внедрение  нового  содержания  образования  по  опыту 
«Назарбаев  Интеллектуальные  школы».  Именно  оно  должно  обеспечить  выживание 
Казахстана  через  культурообразующую,  интегрирующую  миссию,  через  качество, 
глобализацию и гуманизацию знаний [1]. 
    Актуальным является повышение качества подготовки высококвалифицированных и 
конкурентоспособных  кадров,  создание  условий  для  профессиональной  подготовки 
высококомпетентных  педагогов  новой  формации,  способных  работать  в  условиях 
инновационных преобразований, информатизации образования. Безусловно, что полная 
интеграция  в  мировое  образовательное  пространство  требует  поднятия  системы 
образования на международный уровень. 
     Важнейшим направлением концепции обновления содержания образования является 
подготовка  будущих  педагогов    на  основе  возрождения  национальной  духовной 
культуры во взаимосвязи с историей и культурой других народов нашей страны. 
    В  концепции  12-летнего  среднего  общего  образования  Республики  Казахстан 
определена  главная  цель  -  формирование  и  развитие  образованной  и  творческой, 
компетентной  и  конкурентной  личности,  способной  жить  в  динамично  развивающей 
среде,  готовой  к  самоактуализации  как  в  своих  собственных  интересах,  так  и  в 
интересах общества[2].
 
    Педагог  должен подготовить студентов  к необходимости владеть большим объемом 
информации.  Каждый  выпускник  должен  знать  досконально  понятийный  аппарат, 
уметь  критически  анализировать  документы,  сформулировать  свое суждение  о 
важнейших аспектах своей профессии.  В государственных образовательных стандартах 
по    специальным    дисциплинам  большие  требования    стоят  перед  преподавателями, 
четко  определены    основные  ключевые  компетенции,  формирующиеся  в  процессе 
обучения.
 
   Для  реализации  целей  и  задач,  в  плане  подготовки  конкурентоспособных  
специалистов,  для  успешной  подготовки  выпускников  к  итоговой  государственной 
аттестации, в своей работе я использую компетентностный подход. 
    Переход  на  обновление  содержания  образования  предъявляет  новые  требования  к 
работе  в  рамках  компетентностного  подхода  к  образованию,  обеспечение  педагогов 

161 
 
здоровьесберегающими  технологиями,  формирование  готовности  работать  в  условиях 
возросшей  индивидуализации  образовательного  процесса.  В связи  с этим  необходима 
модернизация  традиционного  обучения  и осуществление  инновационного  подхода 
к обучению.  
    Сущность  современного  образовательного  процесса  заключается  в обновлении 
содержания  обучения,  создании  образовательной  среды,  способствующей  развитию 
у студентов    творческого  и критического  мышления,  опыта  учебно-исследовательской 
деятельности, 
формированию 
умений 
самостоятельно 
пополнять 
знания, 
ориентироваться  в стремительном  потоке  информации.  В  связи  с этим  ключевое 
значение  для  деятельности  учреждений  среднего  профессионального  образования 
в условиях  обновления  содержания  образования  имеют  современные  педагогические 
технологии формирования общих и профессиональных компетенций. [3].
 
     Для  формирования  ключевых  компетенций  в  обучении  на  уроках  организуются 
индивидуальная, парная и групповая работа, применяются исследовательские проекты, 
ролевые  игры,  идет  работа  с  документами  и  различными  источниками  информации, 
используются творческие работы. 
     Работая  по  развитию  компетенций,  я  провожу  уроки,  методом  «Мозгового  штурма» 
(Технология  проблемного  обучения),  на  которых    основное  внимание  отводится 
проблемно-ориентированной  дискуссии  студентов.
  Например,  на  уроке  педагогика  по 
теме  «Факторы  развития»,  мною  была    предложена  проблема  «Является  ли 
наследственность главным  фактором развития»?  Приведите аргументы: за или против 
данной точки зрения. Для этого студенты получили источники, где они могли бы найти 
ответ на данный вопрос, затем следовало бурное обсуждение проблемы, в заключении 
такого  «мозгового  штурма»,  группа  студентов,  привели  конкретные  факты,  на 
поставленный вопрос. 
Игровые  технологии.  Ролевые  и  риторические  (коммуникативные)  игры.  Работая  в 
парах или группах, разыгрывается ситуация, обсуждается, указываются положительные 
и  отрицательные  моменты;  формируются  коммуникативные  умения  и  навыки.  Так  на 
уроке  «Основы изобразительного искусства с методикой обучения», тема:  «Казахские 
народные орнаменты. Использование орнаментов в изготовлении различных поделок, в 
декоративных работах»,  студенты были разделены на три подгруппы -  «мастерские», 
и  каждая  подгруппа  украшала  различные  декоративные  изделия.  Для  этого  они 
получили  технологическую  карту  работы,  распределили  роли,  выбрали  в  подгруппе 
«Мастера»,    самостоятельно  изучили  план  работы,  распределили  обязанности  и 
занимались  украшением  декоративных  изделий,  затем  «мастер»  каждой  подгруппы 
представлял свои изделия на «восточном базаре».  
Метод проектов. Расширяет  умение работать самостоятельно, учитывая актуальность 
проблемы,  учит  ориентироваться  в  информационном  пространстве,  расширяет 
познавательные, творческие умения и навыки. Начиная с 1 семестра в рамках предмета 
«Этнопедагогика», «Дошкольная педагогика», студенты составляют индивидуальные и 
групповые  мини-проекты  и  защищают  их  на  уроках.  Это  такие  мини-проекты,  как  
«Элементы народного воспитания в моей семье», «Модель современного воспитателя» 
-    групповой  проект.    Чтобы  выполнить  задание  по  созданию  проекта,  студенты 
направляют все свои  усилия на то, чтобы  сложить имеющуюся  у них информацию в 
единое целое. 
Использование  арт-терапевтических  упражнений  на  различных  этапах  урока 
(упражнение рисунок  «Вдох-выдох»  - начало  урока,  «Танец отдельных частей тела»  - 
основная  часть  урока,  упражнение  «Нарисуй  свое  настроение»  -  закрепление, 
рефлексия)    реализуют  задачу  здоровьесберегающей    технологии,  которая    играет 
особую роль в организации учебно-воспитательного процесса.  
В  настоящее  время  большое  внимание  уделяется  задачам  формирования 
коммуникативной  компетенции  студентов.    «Чтобы  сформировать  коммуникативную 

162 
 
компетенцию недостаточно насытить урок условно-коммуникативными упражнениями, 
позволяющими  решать  коммуникативные  задачи.  Важно  представить  студентам 
возможность  мыслить,  решать  проблемы,  рассуждать  над  путями  решения  этих 
проблем,  с  тем,  чтобы  дети  акцентировали  внимание  на  содержании  своего 
высказывания, чтобы в центре внимания была мысль, а язык выступал в своей прямой 
функции  –  формирования  и  формулирования  этих  мыслей»  (Е.С.  Полат).  
как  ответ  на  это  высказывание  приходит  интегрированное  обучение.  На  бинарных  и 
интегрированных  уроках создаются такие условия и студентам,  предоставляется такая 
возможность.Данные   уроки позволяют интегрировать знания из разных областей для 
решения  одной  проблемы,  дают  возможность  применить  полученные  знания  на 
практике. 
   В  образовательном  процессе  реализуется  технология  анализа  конкретных  ситуаций 
(кейс-метод), 
коммуникативного 
обучения, 
эвристического 
образования, 
педагогических 
мастерских, 
индивидуальная 
образовательная 
траектория, 
направленные  на  формирование  у специалиста  навыков  анализа  и критического 
мышления,  развитие  коммуникативных  навыков,  презентационных  умений,  умений 
эффективно  взаимодействовать  и принимать  коллективные  решения.    Умение 
действовать  в нестандартных  ситуациях,  осуществление  саморазвития  обучающегося, 
креативности,  социальной  компетенции,  основанные  на  индивидуальном  подходе 
к обучающимся.  
     Важным  показателем  формирования  профессиональных  качеств  специалиста,  его  
конкурентоспособности  и      востребованности  на  рынке  труда  является  участие  в 
популярном  профессиональном  конкурсе  Worldskills.  WorldSkills      подчеркивает   
важность  профессиональной  подготовки  и  обучения  для  молодежи  и  общества, 
помогает молодым специалистам стать лучшими в выбранной ими профессии.    
   Участие  в  этом  движении  позволило  нам,  повысить  качество  подготовки 
специалистов,  укрепить  престиж  рабочих  профессий.    В  ходе  конкурса  студенты 
продемонстрировали    свои  профессиональные    способности,  индивидуальные  и 
коллективные  качества,  решая  задачи,  максимально  приближенные  к  реальным.      
Результат  выступления  говорит  не  только  о  личных  профессиональных  качествах 
участника, но и об уровне профессиональной подготовки в общем. 
   Таким  образом,  сегодня  школа,    колледжи,  вузы    должны  формировать  людей  с 
новым  типом  мышления,  инициативных,  творческих,  смелых  в  принятии  решений, 
компетентных в будущей профессии. 
 
Список использованной литературы: 
1.
 
www.strategy2050.kz; 
2.
 
Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2011-
2020 годы / www.edu.gov.kz/ru/zakonodatelstvo. 
3.
 
Кудрявцева А. Г. Современные педагогические технологии как основа качественной 
подготовки  квалифицированных  специалистов  //  Актуальные  вопросы  современной 
педагогики, 2014. — С. 167 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

163 
 
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ ТАБИҒАТПЕН 
ТАНЫСТЫРУДЫҢ МАҢЫЗЫ 
 
Болатова Марал Сериковна, 
Солтүстік Қазақстан облысы,  
Тайынша ауданы 
Тайынша қаласы 
«Болашақ» бөбек-бақшасының 
 тәрбиешісі 
 
 
Мектепке  дейінгі  балалық  шақ  кезеңінде  баланың  танымдық  дамуы 
эмоционалдық 
қызығушылықпен 
қабылдайтын 
қарым-қатынастар 
арқылы 
қалыптасады. Әрбір жеке бала - қоршаған ортаны кішкентай зерттеуші. Бала белсенді 
әрекеттерге талпынады. Баланың жан-жақты  дамуы, оның қоршаған ортамен белсенді 
қарым-қатынасы  негізінде  қалыптасады.  Бұл  тұрғыда  «Сезіну-танып  білу-жүзеге 
асыру» - осы үш бағытта жұмысты ұйымдастыру қажет. Ол үшін тиімді әдіс-тәсілдерді 
таңдап  алудың  маңызы  зор. Табиғи  нысанды  қабылдау,  зерттеу  баланы  шаршатпауы 
тиіс.  Бала  бақылауды  жақсы  көңіл-күймен  бастап,  сондай  жақсы  әсермен  аяқталуы 
тиіс. Бақылау  барысында  баланың  зейінін  шоғырландырып,  назарын  аудару  қажет. 
Серуен кезінде әр түрлі ойындар арқылы жаңа ойын технологияларын әдіс-тәсілдердін 
қолданған тиімді. Серуен барысында тек бақылап қана қоймай, еңбек шараларын қатар 
жүргізіп  отыру  керек.  Серуен  кезінде    ағаштарды,  гүлдер  мен  шөптерді  ажыратуға, 
оларға қамқорлықпен қарауға көңіл аударылады. 
Еңбек  барысында  -  ойын  әрекеті  арқылы  балалардың  қызығушылықтарын 
дамытамыз.  Бала  серуен  барысында  (еңбек,  бақылау,  ойын)  -  әрекеттері  арқылы,  не 
үйренді,  неге  қызығушылықтарының  артқанын  сұрай  отырып,  қорытынды  жасайды.  
Талаптарға  сай  бақылауды  өткізу  тәрбиешінің  арнайы  дайындығы  болған  жағдайда 
жүзеге  асады  [2].  Адамдар  табиғатты  ерте  заманнан  бері  бақылап,  ол  жөніндегі 
білімдерін  байытады.  Адам  табиғат  құпиясына,  әсіресе  біздің  заманымызда  терең 
бойлады.  
         Барлық  тірі  заттар  өмір  сүруге  қажетті  нәрсенің  бәрін  ауаны,  жарықты,  жылуды, 
суды  және  қоректі  зат  алмасулар  арқылы  алады.  Зат  алмасу  процесінде  организмге 
қажетті жағдайлардың бірлігі қалыптасады, бұл биологияның негізгі заңы. 
         Табиғат  –  тіршілік  көзі.  Оның  әрбір  әсері  адам  өмірінде  үлкен  роль  атқарады. 
Аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршлік ету мүмкін емес.  Жыл мезгілдерінің 
өзгеруі де, табиғатты одан әрі әсерлейді. Әр жыл мезгілі әр қилы. Төрт жыл мезгілі бізге 
төрт  түрлі  ғажайып  күйін  сыйлайды.  Бау  –  бақшада  өскен  жеміс  –  жидектердің  иісі 
мұрын  жарады.  Жайқалып  өскен  түрлі  гүлдер  көзге  өз  кереметтігін  сыйға  тартады. 
Аспаннан  күннің  көзі  түскенде,  жердің  жүзі  қуана  қыбырлайды.  Көлдер  қойнын  ашса, 
қаңқылдап оған құстар қонар.  
        Табиғат жайлы өнегелі сөздер, мақалдар мен өлең-жырлар да аз емес. Оның керемет 
әсемдігін жырлаған, суреттеп жазған ақындардың қатарында А.Құнанбаев «Жаз», «Күз», 
«Қыс», С.Торайғыров «Шілде», Қ.Аманжолов  «Дауыл», Ы. Алтынсарин «Өзен» сияқты 
шығармаларды  атауға  болады.  Табиғат  көркемдігін  ақ  қағаз  бетіне  түсірген 
ақындарымыз  оның  құдіретін  білген.  Сол  өлең  жолдарын  болашақ  ұрпаққа,  яғни  бізге 
қалдырып  отыр.  Адамдар  өмірінде  табиғаттың  маңызы  зор  және  сан  алуан.  Табиғат 
адамның  материалдық  және  мәдени    игіліктерінің  қайнар  көзі.  Табиғат  туралы  көркем 
әдебиет,  тіл  дамыту  сабақтарында  да  өлеңдер  жаттау,  әңгімелер  арқылы  жүзеге 
асырамыз. 
      Балалар  әрқашан  да  және  барлық  жерде  табиғатпен  қандай  да  болсын  белгілі  бір 
қарым-қатынаста  болады.  Жасыл  ормандар  мен  жайылымдар,  әдемі  гүлдер  теру, 

164 
 
жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі. Адам 
бала кезінде шомылған өзенін, ала көбелекті қуалап, гүл терген қуалын еске алып, өмір 
бойы  есінде  сақтайды.  Табиғатқа  үңіле  қараудан,  балалар  ойнайтын  орындарға 
құштарлықтан өз өлкесіне туған табиғатына, Отанына деген сүйіспеншілігі пайда болып, 
жетіле  түседі,  патриоттық  сезімге  тәрбиеленеді.Тәрбиешінің  табиғаттың  түрлі 
құбылыстары және заттар жайындағы әңгімесі балалардың білімін едәуір молайтады (1, 
62). 
       Гүлдер  мен  жемістердің  түрі,  пішіні,  иісі,  құстардың  сайрауы,  бұлақтардың 
сылдыры,  судың  шылпылы,  шөптің  сыбдыры,  құрғақ  жапырақтардың  судырлауы, 
қардың  аяқ  басқан  сайын  сықырлауы  –  осының  бәрі  балалардың  табиғатты  сезінуіне 
мүмкіндік  береді  және  олардың  эстетикалық  сезімін,  сенсорлық  тәрбиесін  дамытудағы 
бай материал қызметін атқарады. 
      Балалардың  жануарларға  деген  қатігездігінің,  бақаларды,  кірпілерді,  пайдалы 
насекомдарды  т.б.  қырып  өлтіруінің  себебі  олардың  жануарлар  жөніндегі  теріс 
түсініктерінен болады. Бұл тек табиғатқа ғана зиян келтірмей, балалардың психикасына 
да  теріс  әсер  етеді,  оларды  қатігездендіріп  жібереді.  Міне,  сондықтан  да  балалардың 
мектеп  жасына  дейінгі  кезден  өзінде-ақ  табиғат  жөнінде  дұрыс  мәлімет  алуы  өте 
маңызды.  
         Табиғатқа  деген  ынта-ықыласты  да  тәрбиелеу  қажет.  Тәрбиеші  жануарлар  мен 
өсімдіктердің  сыртқы  түріне,  қимылына,  қылықтарына  балалардың  назарын  аударып, 
қалай  бақылау  керектігін  көрсете  отырып,  балалардың  табиғат  жөніндегі  білімін  ған 
емес,  жануарларға  деген  көзқарастарын  да  қалыптастырады.  Тек  әрқашан  да  баланың 
жасын  ескеру  қажет  және  оның  көңілін  сол  заттың  немесе  құбылыстың  несі 
қызықтыратынын да білу керек (2,39).  
         Балаларды  еңбек  сүйгіштікке,  табиғатқа  ұқыпты  қарауға  тәрбиелеу  үшін  оларға 
өсімдіктерді  өсірудің  және  жануарларды  бағып-күтудің  ең  қарапайым  әдістерін  үйрету 
қажет.  Еңбек  сүйгіштік  сияқты  қасиетті  қалыптастыру  үлкен  адамдардың  табиғаттағы 
еңбегімен балаларды таныстыру, олардың істеген істеріне құрметпен қарауға тәрбиелеу 
қажет. Балалардың табиғатта болып, еңбек етуін олардың денсаулықтарын нығайту мен 
денелерін жетілдіру үшін пайдалану керек. 
     Әсіресе  өзі  тұратын  жерінің  табиғатымен  танысу  маңызды:  мерзімдік  өзгерістерді 
бақылап  отыру,  көбірек  таралған  өсімдіктерді  анықтап,  тануды  үйрену,  оларды  қайдан 
кездестіруге  болатынын  білу.  Балаларды  табиғатқа  белсенділікпен  және  ұқыпты  түрде 
қарауға тәрбиелеу балалар бақшасындағы өсімдіктерді күтуге көмектеседі. Тәрбиешіден 
тірі  табиғат  мүйісін ұйымдастыра білу, өсімдіктер мен жануарлар табиғатта қалай өмір 
сүрген  болса,  соған  ұқсас  жағдайларды  жасау  талап  етіледі.  Тәрбиешінің  өз  үлгісі 
балаларды  еңбек  дағдыларына  тәрбиелеуде  шешуші  ықпал  етеді.  Балаларда  табиғат 
туралы  білім  мен  эстетикалық  сезімнің  қалыптасу  процесінде  тәрбиешінің  өзінің  де 
табиғаттың  сұлулығын  тануға  және  оған  сүйсінуге  деген  ынтасы  мен  іскерлігінің  зор 
мәні  бар.  Табиғатты  сүйетін  тәрбиеші  қажетті  білімдер  мен  шеберліктерді,  сондай-ақ 
жұмыстың негізгі әдістерін меңгере отырып, табиғатты баланың жан-жақты жетілуіндегі 
құдіретті фактор ете алады.   
    Біздің  «Болашақ»  бөбек-бақшасы  мекемесінде  қазан  айында  2-ші  кіші  №12 
«Балдырған»  тобында  «Алтын  күз»  кеші  ұйымдастырылды.  Аталған  іс-шараға  «Алтын 
күз» ханшайымы келіп, балалар өз өнерлерін көрсетті. Күз айының табиғатын суреттеп, 
өлеңдер  оқылды.  Осындай  іс-шаралар  жыл  сайын  әр  топтарда  жүргізіледі.  Сонымен 
қатар  балалар  топсеруендерге  шығып,  табиғаттың  кереметтілігімен,  пайдасын, 
сұлулығымен танысады. Табиғатта байқағандарын қағаз беттеріне түсіреді. Мақсатымыз 
–  балалардың  бойында  табиғатқа  деген  сүйіспеншілігін  арттыру,  кіші  жастап  бастап 
табиғатты қорғауға, қамқорлық жасауға үйрету.  
 
 

165 
 

жүктеу/скачать 5,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: