«МӘІГІЛІК ЕЛ» ҰЛТТЫҚ ИДЕЯСЫ АЯСЫНДА ҚАЗАҚСТАНДЫҚ
ПАТРИОТИЗДІ ТӘРБИЕЛЕУ
Қасымова Соня Махмудовна,
қазақ тілі және әдебиет пән мұғалімі
Ақмола облысы Аршалы ауданы Ижев орта мектебі
Елбасы: « Мәңгілік ел – ата-бабаларымыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы. Ол
арман – әлем елдерімен терезесі тең қатынас құратын, әлем картасынан ойып тұрып
орын алатын тәуелсіз мемлекет атану еді.. Ендігі ұрпақ – мәңгілік қазақтың
перзенті. Ендеше, қазақ елінің ұлттық идеясы – мәңгілік ел! Мен мәңгілік ел ұғымын
ұлтымыздың ұлы бағдары – «Қазақстан 2050» стратегиясының түп қазығы етіп алдым.
» деп ұрпаққа сенім артады. Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына
жолдауында: «Ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімдік
деңгейімен айқындалады» деп айтылған.Егемендік алған тәуелсіз Қазақстанның
әлемдік өркениетке жетудегі бірден-бір дара жолы- білім жүйесі. Орта мектеп- білім
жүйесінің ең басты буыны. Орта мектепте қаланған білім негізі оқушының
болашағына жол ашады.Қазіргі кезеңдегі басты мәселенің бірі жаңа технологиялардың
дамуы кезеңінде болашақ ұрпақтың тәрбиесі мен білім алуында ұстаздардың атқаратын
рөлі ерекше. Егемен еліміздің болашағы, оның әлемдік өркениеттегі өз орны, ең
алдымен білім мен тәрбиенің бастауы – ұстаз қолында.»-деп атап көрсеткен болатын.
Сонымен бірге Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер-
бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде
болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр» деген болатын. Қазіргі заман
мұғалімінен тек өз пәнінің терең білгірі болу емес, тарихи танымдық, педагогикалық-
психологиялық
сауаттылық,
саяси
экономикалық
білімділік
және
ақпараттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа
жаны құмар шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие ісіне еніп оқытудың жаңа
технологиясын шебер меңгерген жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары жетекші
тұлға ретінде ұлағатты саналады.
«Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен
қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы»
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына сәйкес қолға алынған (ҚР
Президентінің 2011 жылғы 29 маусымдағы №110 Жарлығы). Аталған мемлекеттік
бағдарлама қазақ тілі өмірдің барлық салаларында көшбасшы болады дей келе,
сонымен қатар жастар қазақ тілі сияқты жоғары деңгейде орыс тілі мен ағылшын
тілін тең үйренуін мақсат етеді. Осы үш тілді бірдей жоғары деңгейде үйрену үшін
жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында бірлесіп жұмыс істеуді күшейткен
абзал.Жаңартылған білім беру бағдарламасының барлық құжаттарының жалпы
құрылымы басқа оқу бағдарламаларымен танысуға ықпал етеді.Сонымен қатар,
жаңартылған білім беру бағдарламалары бір тілден екінші тілге көшкен, бар
құзыреттіліктерді кеңейтуге ықпал ететін оқыту тәсілдерінің қолданылуын
жақтайды (мысалы, мәтін оқу дағдысы). Төменде «тілдер арасындағы үйлесімдікті»
қамтамасыз ету мақсатында жасалған, жаңартылған білім беру бағдарламасынан табуға
болатын сипаттамалар берілген:
•
тілді оқыту мақсатының ауқымын нақты айқындау;
•
тілді оқыту (тілдік жаттығу түрлерінің атауы) мен сипаттауда (тұжырымдамалар
мен ұғымдар) қолданылатын терминдерді біршама реттеу;
•
бағалау әдістерін реттеу («Еуропадағы тілдік білім беру саясатын дамыту
193
бойынша нұсқаулықтан»).
Орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ тілін оқыту аясында оқылым, жазылым,
айтылым, тыңдалым дағдыларын дамыту нәтижесінде оқушылар алған білімдері мен
үйренген дағдыларын кез келген орта жағдайында бәсекеге қабілетті болуға, қарым-
қатынас үдерісінде тиімді қолдануға мүмкіндік беретін білім алады. Оқушылар
көпұлтты қоғамдағы әртүрлі жағдайларда табысты ынтымақтастық пен өзара
түсіністікте өздерінің коммуникативтік қарым-қатынас жасау құзыреттіліктері мен
тілдік дағдыларын жетілдіре алады.
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі бойынша білім беру бағдарламасы
осы талаптарға сәйкес тілдік бірліктерді және олардың тіркесімділігі мен қолданылу
ерекшеліктері туралы білімді меңгеруде қолдау көрсетеді. Осының нәтижесінде
оқушылар сөздік қорларын тақырып аясында меңгерілетін сөздермен және
фразеологиялық тіркестермен толықтырып, оқылым, жазылым, айтылым және
тыңдалым дағдыларын жетілдіреді, нақты тақырыптар бойынша рөлдік ойындардың
көмегімен тұлғааралық қарым-қатынас дағдыларын жетілдіріп, қазақ және орыс
мәдениетін, сондай-ақ басқа да халықтардың мәдениетін түсініп, құндылықтарын
бағалауды үйренеді.
Қазақстанда қазіргі кезде жаһандық проблемаларға жауап бере алатындай деңгейдегі
ұлттық мәнмәтіндегі жұмыстар жүргізілуде. Білім беру бағдарламаларының,
бағалаудың,
оқулықтардың және педагогиканың ұлттық стандарттарымен
байланысты өзекті білім беру құндылықтары мен мақсаттар мектеп оқушыларының
жалпы жетістіктерін арттыруды, сондай-ақ инновациялар мен озық тәжірибелерге қол
жеткізу үшін, ұлттық сәйкестікті мектеп бағдарламасы арқылы растау мен іске асыру
үшін және барынша ауқымды халықаралық тәжірибемен өзара әрекеттесу үшін
қажетті дағдыларды дамытуды қамтиды. Жаңартылған білім беру бағдарламасы мен
бағалау жүйесін енгізу аталған міндеттерді шешу үшін қабылданған шаралардың бірі
болып табылады.Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәні бойынша білім
беру мазмұнын жаңарту. Оқушылардың сыныптан сыныпқа көшу барысында алға
ілгерілеуіне орай, олар өздерінің 4 тілдік дағдыны (айтылым, тыңдалым, оқылым және
жазылым) меңгеріп, түсінуіне анағұрлым сенімді бола түседі. Мысалы, «Жазылым»
бөлімінің Ж1 «Әртүрлі стильде хат түрлерін жазу» бөлімшесі бойынша оқушылардың
спиральді білім беру бағдарламасы арқылы алға ілгерілеуі айқын көрінеді:
Оқу үрдісін талапқа сай жүргізуде мұғалім - басты тұлға. Сондықтан
да шығар қазіргі сабақ қандай болу керек, оның қандай жақтары жеткіліксіз,
қай
саласына
көп
мән
бөлу
керек,
қамтамасыз
етуге
болады
деген
сан
алуан
сұрақтар
әрқайсымызды
толғандырып
жүргені
сөзсіз.
Сабақты
сәтті
ұйымдастырудағы
басты
мақсат
-
оқушының
сабаққа
деген
қызығушылығын
арттырып,
бүгінгі заман талабына сай білім беру. Сабақтың сәтті өтуі біріншіден,
мұғалімнің біліміне,тәжірибесіне байланысты болса, екіншіден, сабақ материалын
а,ал үшіншіден, сынып типіне, төртіншіден мұғалім мен оқушының көңіл –
күйіне
де
байланысты
.
Сабақты тартымды әрі сәтті өткізе білу мұғалімдер қауымынан көп ізденуді,
білімділікті, қабілеттілікті және тапқырлықты қажет етеді. Менің ойымша, сабақты
сәтті
ұйымдастырудың
бірнеше
алғы
шарттары
бар.
Олар:
-
Сабақтың
тақырыбына
сай
жасалынуы
қажет.
Дұрыс құрылмаған сабақ жоспары жақсы нәтиже бермейді.
194
- Тақырыпқа сай сабақ түрін, оның әдіс-тәсілдерін түрлендіріп отыру.
- Қосымша материалдарды тақырыпқа сай шығармашылықпен іріктеп ала білу.
- Дидактикалық, техникалық құралдарды, электрондық оқулықтарды мақсатқа
сай,
оқушы
сезіміне
әсер
ететіндей
тұрғыда
пайдалану.
-
Сабақта
алдыңғы
қатарлы
озық
іс-
тәжірибелерді
пайдалану.
Қазіргі таңда оқудың интерактивті әдіс-тәсілдері өте көп. Педагогикалық ғалым мен
озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған оқыту әдіс-тәсілдерінің
бәріне де еркін игеріп, әрбір нақтылы жағдайларға орай ең тиімдісін таңдап алу және
олардың
бірнешеуінің
жиынтығын
түрлендіре
тиімді,
үйлесімді,
әрі
шығармашылықпен қолдану - cабақтың сәтті өтуінің кепілі. Білікті арттыру жүйесінде
соңғы уақыттарды отандық педагогикалық технологиялармен қатар шет елдік,
олардың ішінде әлемдік озық идеялар негізінде жасалған жобаларды қолдану жақсы
нәтижелер беруде. Солардың Ж.Пиаже мен Л.С. Выготскийлар жасаған «Сын
тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы». Сын тұрғысынан ойлау
бағдарламасында 100-ге жуық стратегиялар бар. Қазіргі кезде мен қолданып жүрген
стратегиялар Венн диаграммасы, Табиғи әдіс,
Тыңдау – көру – орындау тәсілі ТКО ,
Тіл үйренушілер қоғамдастығы (ТҮҚ),
. КӘМҚ-талда, эссе, ой қозғау, кубизм,
дискуссиялық өрнек, кластер, т.б. Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқу мен жазу
дамыту технологиясын сабақ үстінде қолдану барысында төмендегідей тиімділіктерге
қол жеткізуге болады.
1. Сабақты белсенді өткізіп, әр баладан еркін жауап алуға жағдай жасау.
2. Сенімділікке тәрбиелеу.
3. Қиялын дамыту «менің ойымша» деген жауапқа алуға жағдай жасау.
4. Әр түрлі жауапты соңына дейін тыңдау.
5. Жауап беруге тілек білдірмеген баланы өз еркінсіз, қинап сұрамау.
6. Баланың дүниетанымының кеңіп, рухани өсуіне, әр сабақта жағдай жасау.
7. Жеке тұлға ретінде «мен» деген рөлін көтеру, өз пікірін қалыптастыру.
Оқушылардың кәсіби шеберліктерін жетілдіре отырып жаңа технологиялык әдістерді
қолдану, жас ұрпаққа сапалы да терең білім беру арқылы оқу-тәрбие . үрдісінде
жоғары нәтижеге жету — біздің басты міндетіміз. Мәңгілік Қазақстан» жобасы, ел
тарихындағы біз аяқ басатын жаңа дәуірдің кемел келбеті. Елбасының «Мәңгілік ел»
идеясы баршамызды бір мақсатқа, ортақ мүддеге жұмылдыратын ұранға айналуы
тиіс. Осыдан әрқайсымыз ой түйіп, Тұңғыш Президентіміз айтқандай Қазақ елінің
мәңгілік болуына аянбай еңбек етуіміз керек. Елбасы белгілеп берген «Қазақстан-
2050» стратегиясы ұлттың ұлы бағдары. Мәңгілік ел біздің өз қолымызда. Ол үшін
өзімізді үнемі қамшылап, ұдайы алға ұмтылу керек. Қорытынды: Білім - барлық
уақытта жоғары құндылықтардың бірі болған. Тек білімді, сауатты адам ғана келешек
тізгінін қолына ала алады. Осыны ескере отырып Елбасы Н. Назарбаев өз
Жолдауында Қазақстан Республикасының Білім беру жүйесін әрі қарай дамыту,
жетілдіру жоспарын құрып, көптеген мақсаттарды көздеп отыр. Ал оқушыларымыз
Омар Хайам айтқандай:
Сен жанбасаң лапылдап,
Мен жанбасам лапылдап,
Аспан қайдан ашылмақ дегендейін, -оқушыларымыз да заман ағымынан қалыспай,
ұлттық құндылықтарды сақтап, білімді, белсенді болуымыз керек. Бүгінгі ұрпақ
білімді болса, ел ертеңі жарқын болмақ, сонда ғана біз "Мәңгілік ел" боламыз.
195
Пайдаланылған әдебиеттер
5.
ҚР Президентінің «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа
саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы
6.
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына
Жолдауы 2014
7.
«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы,
2016ж.
8.
12 жылдық білім. Журнал. 2006 ж. №8.
9.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы.
10.
Қазақ тілі әдістемесі. №9-10, №11-12. 2010 жыл. Алматы қ.
ФОРМИРОВАНИЕ КАЗАХСТАНСКОГО ПАТРИОТИЗМА И
ГРАЖДАНСКОГО САМОСОЗНАНИЯ УЧАЩИХСЯ В УСЛОВИЯХ
ШКОЛЫ
Ларина Светлана Николаевна,
учитель технологии
КСШ №2 г.Кокшетау
Высокая духовность и патриотизм
каждого живущего в обществе человека
является важной движущей силой этого
общества. Именно о патриотизме, гражданственности
неоднократно говорил президент станы
Н. А. Назарбаев.
Одной из задач, стоящих перед казахстанцами, является воплощение в жизнь
общенациональной идеи «Mәңгілік Ел». Фундамент ее должен быть заложен в школе.
В рамках реализации данной идеи изучение предметов должно быть направлено на
формирование духовно-нравственных качеств и патриотических чувств учащихся,
формирование казахстанского патриотизма и гражданской ответственности, развитие
национального самосознания и толерантности.
«Учитель создает нацию». Это изречение справедливо в наши дни как никогда.
Ведь школьный учитель выступает в основном в двух профессиональных ролях –
преподавателя и воспитателя. Перед нами, учителями, проблема духовно-
нравственного и патриотического воспитания стоит особо остро. Ведь мы имеем очень
сильное оружие – это слово, художественная речь. В направлении гражданского
самосознания и формировании казахстанского патриотизма уже много сделано (издано
значительное количество учебных пособий, разработаны программы с различными
подходами, проводятся семинары и конференции, выпускаются специальные
периодические издания, созданы общественные организации и центры гражданского и
патриотического воспитания и образования). В стратегии развития страны «Казахстан-
2030» Президент Республики определил долгосрочные приоритеты развития страны:
национальную безопасность, суверенитет и независимость через развитие у всех
граждан чувства патриотизма и любви к своей стране. И в этом приоритетная роль
отводится образованию. В этой связи, наряду с умственным и общекультурным
196
развитием детей, охраной и укреплением их физического здоровья придается большое
значение интеллектуальному, нравственному, патриотическому воспитанию
учащихся.Патриотизм рассматривается как нравственный и политический принцип,
социальное чувство, содержанием которого является любовь к Отечеству, гордость за
его прошлое и настоящее, ответственность за будущее. Патриот – человек, преданный
своему Отечеству. А патриотизм – это чувство любви к своей Родине, готовность к ее
защите от врагов. Чувство патриотизма проявляется в детском возрасте, развивается и
обогащается в социальной, духовно-нравственной сфере жизни. Оно неразрывно
связано с активной социальной деятельностью, действиями и поступками,
осуществляемыми на благо Отечества.Лидер нации четко определил это понятие:
«Казахстанский патриотизм: любовь к своей Родине и земле, огромное уважение к ее
истории и культуре, вера в собственные силы каждого и сплоченность всего общества,
высокое чувство сопричастности к истории и ответственности за будущее своей
страны, которое возводится сегодня». Переход к новым рыночным отношениям в
экономике, демократии в политике, построение гражданского общества – всё это
требует пересмотра содержания воспитания, которое сегодня должно быть направлено
на развитие личности, способной и готовой вступить в современный изменяющийся
мир, мир глобализации и информатизации. Сегодня происходит многоаспектное
сближение стран и народов, становление единого взаимозависимого мира, в рамках
которого расширяются экономические, политические и культурные связи между
странами. В данных условиях изменяется само общество. Оно становится
поликультурным, для него характерно сохранение самобытности культуры каждой
отдельно взятой этнической группы. Таким образом, воспитание казахстанского
патриотизма, основанного на осознании своей исторической, культурной,
национальной и духовной принадлежности к Родине, является одной из приоритетных
задач развития общества. Казахстан – это не только огромная территория, освоенная
нашими предками, богатейшие природные ресурсы, созданная трудом многих
поколений экономика и культура, но и духовность нашего народа.Для нашего
государства наиболее приемлема интерактивная модель патриотизма. Недаром в
январском Послании президента РК народу Казахстана прозвучали следующие слова:
«…Мы, казахстанцы, единый народ!» На нашей прекрасной и богатой земле проживает
единый и многонациональный народ, не знающий и не желающей знать о ссорах и
распрях. В этом залог и успех нашего государства. Это главные источники
казахстанского патриотизма. Еще великий Абай в своих произведениях много говорил
о дружбе народов, и смысл многих его высказываний таков: люби свою культуру, но
не унижай другие. Все это создает фундамент нового общеказахстанского
патриотизма. Цель патриотического воспитания состоит в формировании
патриотического сознания, осознанном стремлении личности, социальной группы к
патриотической деятельности. Критериями эффективности воспитания казахстанского
патриотизма в поликультурном обществе являются: патриотическое сознание,
гражданско-патриотическая
позиция,
гражданская
активность.
Задача
патриотического воспитания состоит в вооружении личности школьника знаниями об
идеях и принципах патриотизма.В настоящее время в нашей Республике созданы
условия для воспитания казахстанского патриотизма, основанием для которого
выступают успехи в проводимой модернизации всех сторон жизни общества, общность
исторических судеб этносов, составляющих народ Казахстана, общие черты в
менталитете, их причастность к созданному экономическому потенциалу страны.
Патриотизм как естественная привязанность к своему народу, родным местам, языку,
197
национальным традициям, начинается в раннем детстве и продолжается на протяжении
всей жизни. Одним из актуальных аспектов обучения и воспитания патриотизма
является формирование человека, способного к активной и эффективной
жизнедеятельности в многонациональной поликультурной среде, обладающего
развитым чувством понимания и уважения других культур, умениями жить в мире и
согласии с людьми разных национальностей, рас и верований. Личность, которая
толерантным отношением ко всем аспектам жизни общества способна разрядить
конфликтную ситуацию, снять напряжение на почве межэтнических и межкультурных
разногласий. Следует отметить, что воспитание толерантности в условиях
поликультурного общества – также и важнейшее условие межэтнической интеграции.
За 25 лет независимости выросло новое поколение патриотов, воспитанное в сильном
независимом Казахстане. Именно подрастающему поколению, решать задачи,
поставленные Нурсултаном Абишевичем Назарбаевым в Послании народу Казахстана
«Стратегия «Казахстан-2050» - новый политический курс состоявшегося государства».
Очень важно, что в этом стратегическом документе уделяется особое внимание
казахстанскому
патриотизму.
Во многом воспитание патриотизма начинается с государственного языка, который
является таким же символом государственности, как Гимн, Флаг и Герб. И для того,
чтобы быть патриотом своей страны, нужно начать с себя, учить казахский язык -
именно такую цель мы ставим перед учащимися школы, перед современной
молодежью. Уважение к государственному языку, изучение языка, гордость за него -
это
составляющие
нашей
повседневной
работы
в
школе.
Особое внимание мы уделяем государственным символам, которые способствуют
формированию казахстанского патриотизма. Поэтому с ранних лет нужно прививать
детям любовь и уважение к нашему Флагу, Гербу, Гимну. В этом направлении ведется
системная работа с использованием современных методик. Важно донести до сознания
ребенка, что символы Казахстана - это не просто отличительные знаки государства, а
это наша история, воплощение многовековой мечты казахского народа и народов,
проживающих в Казахстане, о свободе, независимости и процветании. Условием
вхождения нашей республики в мировое сообщество является владение еще хотя бы
одним иностранным языком, например, английским. Так как этому придается столь
важное значение, в нашей стране введен праздник – День языков народов РК.
Спектр школьных мероприятий, которые можно посвятить всему этому, весьма широк
и многообразен: лингвистический КВН, посвященный Дню языков народов РК;
конкурс полиглотов, конкурс знатоков казахского (или русского) языка;
лингвистический конкурс «Знание языков открывает все дороги». Каждый год
учащиеся нашей школы принимают участие в ежегодных конкурсных сочинениях,
посвященных важным общественным и политическим событиям нашей страны. Эти
конкурсы являются важным этапом, в воспитании казахстанского патриотизма в
школе. Так, шаг за шагом, начиная с самого рождения, с воспитания в семье, с
детского сада, со школы мы воспитываем любовь к Родине, а в более широком понятии
- казахстанский патриотизм. Поэтому, чтобы воспитать истинных патриотов,
необходимо создать в стране условия для деятельности граждан, воспитания детей, для
осуществления своих надежд и планов. И наше государство во главе с Лидером нации,
Президентом Казахстана Нурсултаном Абишевичем Назарбаевым делает все для
улучшения условий жизни и труда казахстанцев, создает возможности для творческого
роста. Ярким примером тому является Послание Президента Республики Казахстан
Н.А.Назарбаева народу Казахстана стратегия «Казахстан- 2050». В Послании
198
определены главные цели и задачи развития страны: «Наша главная цель- к 2050 году
создать общество благоденствия на основе сильного государства, развитой экономики
и возможностей всеобщего труда». Перед учителями поставлена высокая цель -
воспитание гражданина, обладающего позитивным, созидательным мировоззрением,
которое выражается в чувстве ответственности, способности делать осознанный выбор
и принимать самостоятельные решения, нацеленные на благо Отечества, общества,
своей семьи, самого себя. Необходимо формировать постоянно совершенствующуюся
личность, обладающей прочным нравственным стержнем, но при этом способной
адаптироваться к меняющейся условиям и восприимчивой к новым идеям. Будущее
невозможно без прошлого и настоящего, а патриотизм невозможен без истории и
людей - его несомненных источников и вершителей. Понятие Родина, любовь, народ
формируются в сознании человека на основе чувства соприкосновения, сопереживания
и сопричастности к определенному кругу людей, количеству событий, его
окружающих и системе ценностей и идеалов, определяющих общественные отношения
в том социуме, где человек формируется. Казахстанский патриотизм – это нечто
особое, так как речь
идёт
об отношении многонационального народа Казахстана к
Достарыңызбен бөлісу: |