Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi

191

[1, 67]

Ақтамбердінің жырлап кеткен өсиет сөздері бүгінгі таңда өзіндік құндылығымен ерекшелене 

мемлекеттілігінің  тұтастығын  қамтамасыз  етуге  жыраулар  поэзиясының  беретін  тәлім-тәрбиелік 

жақтары ұшан теңіз.

Жыраулар – Қазақ хандығы мемлекетіндегі халқымыздың барлық жастағы адамдарының асыл, 

саналы қасиетті болуын мұрат еткен нағыз тәрбиешілер. Жыраулар поэзиясы – қазақ сөз өнеріндегі 

шынайы  ұлттық  сипаттың  негізгі  көркемдік  іргетасы.  Сондықтан,  халықтық  тәрбие  дәстүрін 

жыраулар  поэзиясы  арқылы  тереңдете  ұғындыру  өмір  талабынан  туындаған  мәселе.  Себебі 

бүгінгі буыны қатаймаған Қазақ мемлекетінің іргетасының шайқалмай дамып өсуі үшін жыраулар 

поэзиясының беретін тәлім-тәрбиелік мәні орасан зор.

Қорыта  айтқанда,  Қазақ  хандығы  дәуірінде  жыраулар  поэзиясының  басты  тақырыбы  – 

тайпалардың  топтасқандығы  мен  бірлігі,  мемлекетті  және  оның  әскери  күш-қуатын  нығайту 

мәселелері болды. Сондай-ақ жыраулар шығармаларында әміршіге тікелей арнау да, мадақ өлеңдерде, 

болмыс туралы философиялық толғаныстар да, халық туралы, билеуші туралы және өздері туралы 

ойлар да, ізгілік пен зұлымдық туралы, жақсы мен жаман туралы, достық пен дұшпандық туралы 

дидактикалық  толғаулар  болды.  Жыраулар  өз  туындыларын,  толғауларын  кейінгі  ұрпақтарына 

мәңгілік  мұра  етіп  қалдыру  жолында  көркемдігі  жоғары  поэзия  тілімен,  таптырмас  теңеулер, 

жарқын  метафоралар,  синтаксистік  және  психологиялық  параллельдер  арқылы  баяндаған.  Бұл 

туындылардың болашақ Тәуелсіз Қазақстанның өркендеп дамуына тигізетін ықпалы орасан зор.

1 Бес ғасыр жырлайды. 2 томдық. / Құрастыр. М.Мағауин, М.Байділдаев. – Алматы: Жазушы, 1989. – Т. 

1. – 384 б.

2 Егеубай А. Құлабыз. – Алматы: Жазушы, 2001. – 164 б.

3 Мағауин М. Алғы сөз // Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматиялық оқу құралы (Құрастырған 

М.Мағауин). – Алматы: Ана тілі, 1993.

4 Мағауин М. Қобыз сарыны (ХV–ХVІІІ ғасырларда жасаған қазақ ақын, жыраулары). Монография. – 

Алматы: Жазушы, 1968.

1 Bes ghasir jirlaydi. 2 tomdi’q / Qurastir. M.Maghawin, M.Baydіldaev. –Almati, Jazwshi, 1989, T. 1. – 384 b.

2 Egewbay A. Qulabiz. – Almati: Jazwshi, 2001. – 164 b.

3 Maghawin M. Alghi soz // Qazaq handighi dawіrіndegі adebiet. Hrestomatiyaliq oqw qurali (Qurastirghan 

M.Maghawin). – Almati: Ana tіlі, 1993.

4 Maghawin M. Qobiz sarini (HV–HVІІІ ghasirlarda jasaghan qazaq aqin, jirawlari). Monografiya. – Almati: 

Jazwshi, 1968.