Қазақстан республикасы білім жәНЕ

 

 

 

 

 

172 

 

 

Бір  күні  Асан  баласын  байға  көрсетпек  болды. 

Бұршақбайды шақырып алып, қожайынға апарды. 

Бай  баланы  көрген  сәтте,  артынан  ашуға  басып 

айқалады:  -  Мұның  не?  Маған  кімді  әкеліп  тұрсың? 

Мұның  адам  ба?  Маған  мұндай  жұмысшы  қажеті  жоқ! 

Алып кет бұл жерден! Тұра тұрыңыз! – деп құлдарына 

бұйрды.  -  Оны 

Құрдым

  өзеніне  апарып,  арғы  жағына 

алып барып тастаңдар! 

Асан  шошып  кетті.  Құлдары  Бұршақбайды  ұстап 

алып  кетіп  бара  жатқанда,  ол  шыңғыра  бастады,  әкесі 

реніштен  жылап  жіберді.  Құлдар  баланы  өзенге  алып 

кетті,  ал  Асан  үйіне  жүгіріп,  болған  жайды  әйеліне 

айтып  берді.  Әйелі  екеуі  қосыла  жылады,  қолдарынан 

ештеңе келмеді. 

Байдың  құлдары  Бұршақбайды  Құрдым  өзенінің 

арғы  бетіне  өткізіп,  үлкен  жардан  лақтырып 

жіберді. 

Күн  батып,  таң  атты,  ал  Бұршақбай  тау  бөктерінен 

тырмысып, таң атқанда өрмелеп шықты.  

Бес  –  алты  күн  жүріп,  елге  жетті.  Олар  байдың 

жалшылары  болатын.  Олар  баланы  қол  астына  алып, 

мәпелеп,  тамақтандырды. 

Бұршақба

й  олармен  бірге 

жұмыс  істеп,  олармен  достасып  кетті.  Онымен  туған 

балдарындай

  араласты.  Байдың  қатыгездігін,  әкесіне 

көрсеткен қорлығын, бәрін айтып берді.  

Бір  күні  адамдар  Бұршақбайдың  тұратын  үйіне 

жиналып,  байдан  кек  алуды  ойластырды.  Олар 

Бұршақбайды басшы етіп сайлады, сөйтіп олар Құрдым 

өзенінен  қайықпен  өтті.  Ұзақ  жүріп,  көпті  көрді,  ал 

Бұршақбай шаршамай оларды алға бастады. Ақырында 

оларды  байдың  үйіне  алып  келді,  күтпеген  жерден 

қожайынға тарпа бас салды. Байды өлтіріп, бар мүлкін 

Хасанға апарып берді. 

Бұршақбай 

әке-шешесімен 

қауышты. 

Олар 

қуаныштан  көз  жасын  төгіп,  баласын  құшақтап,  сүйіп, 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

173

 

 

аймалады.  Осылайша  жалшы  Асанның  отбасы  арман-

мақсаттарына жетіп, бақытқа кенелді. 

 

МАЛЬЧИК С ГОРОШИНКУ 

 

В  древние  времена  жил-был  один  бай.  У  этого  бая 

было  много  работников  и  батраков-издольщиков. 

Батраки-издольщики  трудились  на  байской  земле 

круглый  год,  три  четверти  урожая  отдавали  баю,  а 

четвертую долю оставляли себе на пропитание.  

Один из батраков-издольщиков по имени Хасан жил 

очень  бедно.  Детей  у  него  не  было.  Он  день  и  ночь 

работал  на  бая  и  даже  не  мог  выбрать  свободной 

минутки,  чтобы  пойти  домой.  Работать  на  байской 

земле приходилось много: надо было и пахать, и сеять, 

и поливать посевы, полоть, а когда начиналась уборка, 

жать, молотить и веять, затем удобрять землю и снова 

пахать и сеять. И так круглый год беспрерывно работал 

Хасан.  Жена  каждый  день  варила  дома  обед  и 

приносила ему в поле.  

Однажды, когда Хасан пахал на быках байское поле, 

жена  его  родила  сына,  да  такого  малюсенького,  с 

горошину. Бедная женщина стонала и охала, жалуясь на 

свою судьбу:  

-  Что  теперь  делать?  Отец  твой  работает  с  утра  до 

ночи,  голодный,—  говорила  она,  упрекая  сына.  -  А  у 

меня  сил  нет  нести  ему  обед.  И  родила-то  тебя  такого 

маленького, как горох, тоже мне помощничек! Куда ты 

такой  годишься,  Нохотбай  (Нохот  -  горошинка.  Бай  - 

приставка  -  богатый,  счастливый).  Чтоб  ты  совсем 

зачах!  

Она  с  трудом  поднялась  с  постели  и  со  слезами  на 

глазах пошла варить обед. «Как же я теперь понесу обед 

 

 

 

 

 

174 

 

 

мужу?»  -  думала  она  и  ничего  не  могла  придумать. 

Налила она похлебку в глиняную корчажку, завязала ее 

сверху чистой тряпкой и поставила на пол. Смотрит - к 

корчажке, 

словно 

горошинка, 

подкатился 

ее 

новорожденный сыночек и говорит: - Мама, ты не ходи 

в поле, я сам отнесу обед отцу.  

-  Ты  понесешь?  -  удивилась  мать.  -  Хорош,  нечего 

сказать!  Вот  еще  выискался  помощничек!  Куда  ж  ты 

годишься-то? Ну как ты понесешь обед? Тебя самого-то 

надо нести на руках! 

Обидно  было  слушать  Нохотбаю  упреки  матери.  Он 

разозлился,  поднял  корчажку  и  побежал,  быстро 

семеня  малюсенькими  ножками.  Мать  так  и  ахнула  от 

удивления. 

Батрак Хасан с утра пахал землю в поле, очень устал, 

проголодался и все поглядывал на дорогу. «Что же это 

жена  до  сих  пор  возится?  Пора  обедать»,  -  думал  он. 

Вдруг  Хасан  остановил  быков,  смотрит  и  не  верит 

своим  глазам:  катится  по  дороге  знакомая  корчажка 

сама,  а  жены  не  видать.  Пока  он  стоял  с  разинутым 

ртом, корчажка подкатилась почти к самым ногам, и из-

под  нее  послышался  голос:  -  Отец,  а  отец!  Я  тебе  обед 

принес!    Хасан  взял  корчажку  в  руки,  поднял  ее, 

смотрит  -  нет  никого.  Поставил  он  корчажку,  вынул 

кусок  лепешки,  стал  обедать.  А  Нахотбай  уже 

вскарабкался  на  омач  и  стал  погонять  быков.  Они 

послушно  пошли  бороздой.  Смотрит  Хасан  и 

удивляется: быки сами по себе идут, как полагается, и 

пашут землю. А Нохотбая было совсем не видно.  

Наелся Хасан, поставил пустую корчажку на землю и 

пошел  к  быкам.  Нахотбай,  увидев  приближавшегося 

отца, быстренько подкатился к пустой корчажке, легко 

поднял  ее  и  побежал  домой  к  матери.  Увидев 

удалявшуюся  корчажку,  отец  совсем  растерялся.  «Что 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

175

 

 

за диковина?» - подумал он. Вечером, придя  домой, он 

первым  долгом  спросил  жену:  -  Ты  почему  сегодня  не 

пришла?  Кто  принес  мне  обед?  В  ответ  на  эти  слова 

жена засмеялась.  

- Не пошла, вот и все. Что ж, мне дома делать нечего, 

что ли?  А обед принес ваш сынок!  - сказала она. Хасан 

рассердился. - Мелешь ты что-то несуразное! О чем это 

ты?  Что  за  болтовня?  С  чего  это  ты  взяла?  Я  тебе  про 

обед  говорю,  а  ты  мне  про  сына.  Какой  сын?  Где  он? 

Если б был у меня сын да принес бы мне обед, разве я 

не увидел бы его?!  

«Нет, ему никак не втолкуешь, хоть говори, хоть нет, 

все равно не поверит.  

Как  бы  еще  не  рассердился  пуще  прежнего»,— 

подумала жена и крикнула: - Нохотбай, а Нохотбай! Где 

ты там? Иди сюда! - Что такое? - недоумевал Хасан - Да 

о чем ты говоришь? Кого ты зовешь? Что за Нохотбай?! 

Сроду  не  слыхал  такого  имени.  Да  таких  имен-то  не 

бывает. Ты что? - Ой, умереть мне! - воскликнула жена. - 

Вы все еще не верите, спрашиваете, о чем я говорю! Да у 

нас ведь сын родился! Что же тут удивительного?! Вот 

и родился сын, да такой малюсенький, как горошинка. 

Его и не видно, сразу-то не заметишь!  

Хасан  так  удивился,  что  не  мог  выговорить  ни 

одного  слова.  В  этот  момент  появился  Нохотбай.  - 

Здравствуй,  отец!  -  сказал  он.  Хасан  посмотрел  этак 

сверху вниз и еще больше удивился: перед ним, семеня 

ножками,  двигался  крошечный  мальчик  величиной  с 

горошинку.  -  Вот  это  и  есть  наш  сынок  Нохотбай,  - 

сказала жена.  

А  Хасан  все  удивлялся:  «Как  это  такой  малыш  мог 

принести  мне  обед?»  -  думал  он,  но  все  же  очень 

обрадовался и похвалил Нохотбая: - Молодец, сынок!  

 

 

 

 

 

176 

 

 

Слушая  дельные  рассуждения  Нохотбая,  отец 

радовался: «Смышленый мальчик, из него выйдет толк. 

Только  уж  очень  маленький.  Ну  и  что  ж?  Вырастет!    - 

думал он, утешая себя. — Подождем!» Однако напрасно 

ждал  Хасан.  У  всех  дети  росли,  набирались  сил,  а  его 

Нохотбай как был с горошинку в день рождения, так и 

остался.  

Родители  были  довольны  своим  Нохотбаем. 

Мальчик  выполнял  все  домашние  работы,  во  всем 

помогал отцу и матери.  

Однажды  Хасан  решил  показать  своего  сына  баю. 

Позвал  он  Нохотбая  и  повел  его  к  хозяину.  Увидев 

малыша,  бай  сначала  посмеялся  над  ним,  а  потом, 

разозлившись,  крикнул:  -  Что  это  такое?  Кого  ты  мне 

привел?  Разве  это  человек?  Мне  таких  работников  не 

нужно!  Уберите  его  отсюда!  Постойте!  -  приказал  он 

слугам. - Отвезите его через реку Курдум и бросьте там! 

Хасан ужаснулся. Когда слуги схватили Нохотбая и тот 

завизжал,  отец  заплакал  от  обиды.  Слуги  потащили 

мальчика  к  реке,  а  Хасан  побежал  домой  и  рассказал 

жене  о  случившемся.  Вместе  с  женой  они  плакали, 

убивались, но ничего не могли сделать.  

Байские  слуги  перевезли  Нохотбая  на  лодке  через 

быструю реку Курдум на другой берег и бросили его в 

глубокий  овраг.  Кончился  день,  настала  ночь,  а 

Нохотбай все карабкался по склону и выбрался только 

утром, когда взошло солнце.  

Дней  пять-шесть  бродил  Нохотбай  по  берегу  и, 

наконец, добрался до людей. Это были батраки бая. Они 

приютили  малыша,  накормили  его  и  обласкали. 

Нохотбай  работал  вместе  с  ними  не  покладая  рук, 

подружился со всеми. С ним обращались как с родным 

сыном.  Нохотбай  рассказал  им  о  жестоком  поступке 

бая, о том, как он издевался над его отцом.  

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

177

 

 

Однажды люди собрались в доме, где жил Нохотбай, 

и договорились отомстить баю. Они избрали Нохотбая 

своим предводителем и переплыли на лодке через реку 

Курдум. Долго они шли и много прошли, а Нохотбай, не 

зная  устали,  все  вел  их  вперед.  Наконец  Нохотбай 

привел  их  к  дому  бая  -  и  они  неожиданно  напали  на 

хозяина.  Убив  бая,  они  забрали  все  его  имущество  и 

отнесли в дом Хасана. 

Нохотбай  поздоровался  с  отцом  и  матерью.  Они 

обнимали его, целовали и плакали от радости. Так вся 

семья  батрака  Хасана,  достигнув  своих  желаний  и 

целей, зажила счастливой жизнью. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

178 

 

 

 

 

 

 

ОЛТИН ТАРВУЗ 

 

АЛТЫН ҚАРБЫЗ 

 

ЗОЛОТОЙ АРБУЗ 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

179

 

 

 

ОЛТИН ТАРВУЗ 

 

Бир  бор  экан,  бир  йўқ  экан,  ўтган  замонда  бир 

камбағал деҳқон бор экан. Унинг атиги бир танобгина 

ери  бор  экан.  Деҳқон  шу  ерда  кечаю  кундуз  тинмай 

меҳнат  қилиб  кун  кўрар  экан.  Баҳор  келиб  қолибди. 

Деҳқон  ер  ҳайдай  бошлабди.  Ерни  икки  марта  ҳайдаб 

бўлиб,  яқинидаги  катта  сойнинг  бўйида  салқинлаб 

ўтирса,  осмонда  учиб  кетаётган  бир  лайлак  йиқилиб 

тушибди.  Деҳқон  қараса,  лайлакнинг  қаноти  синиқ 

эмиш. Деҳқон ҳалиги лайлакни дарров уйга олиб бориб, 

синиқ  қанотига  тахтакач  боғлаб  бир  қанча  вақт  уни 

боқибди. Лайлак соғайиб, учиб кетибди.  

Бир  кун  деҳқон  чигит  экиб  юрса,  лайлак  пастлаб 

учиб  ўтибди.  Деҳқон  эса  чигитни  экаверибди.  Бироқ 

лайлак яна пастлаб ўтибди. Шу ўтишда уч дона тарвуз 

уруғи ташлаб кетибди.  

Бир неча кундан кейин чигит билаи баравар тарвуз 

уруғи  ҳам  униб  чиқибди.  Экинни  вақтида  ўтабди, 

суғорибди, чопибди. Шундай қилиб, ҳосилни йиғадиган 

пайт  ҳам  келибди.  Бир  куни  тарвуздан  учтасини  узиб, 

уйига олиб кетибди. Тарвузлар жуда катта экан. Деҳқон 

ўзининг яқин кариндошларини ва ошна-оғайниларини 

меҳмон  килиб  чақирибди.  Бир  маҳал  тарвузга  пичоқ 

урса, пичоқ сира ботмас эмиш. Уни қўйиб иккинчисини 

сўймоқчи  бўлибди,  пичоқ  ўтмабди,  учинчиси  ҳам 

шундай  бўлибди.  Деҳқон  ҳам,  меҳмонлар  ҳам  ҳайрон 

бўлишибди.  Ерга  бир  уриб  ёриб  қарасалар  ичи  тўла 

тилла  эмиш.  Қолган  иккитасини  ҳам  ёриб  кўришибди. 

Уларнинг  ичи  ҳам  тилла  эмиш.  Камбағал  севиниб 

кетиб,  ҳаммасини  меҳмонларга  улашибди,  улар  ҳам 

хурсанд  бўлиб,  уй-уйларига  тарқабдилар.  Уч  туп 

 

 

 

 

 

180 

 

 

тарвузнинг  ҳар  бири  ўнтадан  солган  экан.  Деҳқон 

қолган  тарвузларни  ҳам  йиғиб  олибди.  Шундай  қилиб 

камбағал деҳқон жуда бойиб кетибди. 

Унинг  бир  бой  деҳқон  қўшниси  бор  экан.  У  ҳалиги 

камбағал  деҳқондан: «Сен  нима  қилиб  бойидинг?»  деб 

сўрабди.  

Деҳқон  воқеани  айтибди:  «Қўшни,  менинг  еримни 

ўзингиз  биласиз.  Эрта  баҳордан  ерни  ҳайдашга 

киришдим.  Бир  кун  чарчаб,  сой  бўйида  салқинлаб 

ўтирсам,  осмонда  учиб  кетаётган  бир  лайлак  йиқилиб 

тушди. Қарасам бир қаноти синган экан. Раҳмим келиб, 

кўтариб  уйга  олиб  келдим.  Қанотини  тахтакач  билан 

боғлаб, дори-дармон билан парвариш қилдим, боқдим. 

Лайлак  бир  неча  кундан  кейин  тамом  соғайиб  учиб 

кетди. Кунлардан бир кун ер ҳайдаб бўлиб, чигит экиб 

юрсам,  ҳалиги  лайлак  тепамдан  учиб  ўтди.  Ишимни 

қилавердим. Бир оздан кейин лайлак орқасига қайтди. 

Қайтишда  пастлаб  учиб  ерга  уч  дона  тарвуз  уруғи 

ташлаб  ўтди.  У  уруғлар  ердан  униб  чиқди.  Уни 

ғўзаларим  билан  баравар  парвариш  қила  бердим. 

Тарвузларни  сўйсам,  ичидан  тилла  чиқди.  Шундай 

қилиб бойиб кетдим», — дебди. 

Буни  эшитган  бой  деҳқон:  «Зора  мен  ҳам  шундай 

олтинларни  қўлга  киритсам»,  -  деб  сойга  бориб 

турибди.  Бир  вақт  бой  нарироқда  бир  лайлакни 

кўрибди.  У  секин  бориб,  пойлаб  туриб  лайлакнинг 

оёғига  таёқ  отибди.  Лайлакнинг  оёғи  синиб,  учолмай 

қолибди.  Бой  дарров  уни  тутиб,  уйга  олиб  келибди, 

оёғига тахтакач боғлаб, парвариш қилибди.  

Бир  неча  кундан  кейин  лайлакнинг  оёғи  тузалиб 

учиб  кетибди.  Бой  деҳқон  ҳар  куни  далага  чиқиб, 

лайлакни  кутаверибди.  Кунларнинг  бирида  унинг 

тепасидан  таниш  лайлак  ўта  туриб  икки  дона  уруғ 

ташлаб кетибди. Уруғи кўкариб чиқиб тарвуз солибди. 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

181

 

 

Тарвуз  пишиши  билан  бой  деҳқон  ҳамма  қариндош-

уруғини  меҳмонга  чақирибди.  Тарвузга  пичоқ  урган 

замон  ичидан  катта-катта  қовоқ  арилар  чиқиб, 

ўтирганларни талай бошлабди. Бой тура солиб уларни 

ҳайдамоқчи  бўлганда,  арилар  уни  боши  демай,  юзи 

демай  чақиб  ташлайверибди.  Орадан  сал  ўтгач, 

бойнинг  калласи,  бурни,  лаблари  шишиб  кетибди. 

Бунинг  аламига  чидолмай,  ўзини  катта  сувга  ташлаб 

чўкиб кетибди. 

Камбагал  деҳқон  ҳалоллик  билан  муродига  етибди, 

бой деҳқон ўз қилмишига яраша жазосини тортибди. 

 

АЛТЫН ҚАРБЫЗ 

 

Бар  екен  де,  жоқ  екен,  қадым  замандарда  бір  кедей 

шаруа өмір сүріпті. Оның алақандай ғана жері болыпты. 

Осы кішкентай ғана жерінде ол күні-түні, тынбай еңбек 

етіпті. Бір күні, көктем келгенде, әлгі кедей жер жырта 

бастапты. Жерді екі рет жыртып, бір сайдың жағасында 

дем  алып,  саялап  отырса,  аспанда  дегелек  ұшып  бара 

жатқан бір дегелек жерге құлап түседі. Кедей адам әлгі 

дегелектің  жанына  жүгіріп  барып,  құстың  қанатының 

сынғанын  көреді.  Дегелекті  ақырын  қолына  алып, 

үйіне  алып  кетеді.  Үйіне  келгенде  кедей  адам 

дегелектің  қанатын  қарап,  емдей  бастады.  Ол  ауру 

құсты ұзақ бағады. Дегелек жазылған соң, ұшып кетеді. 

Кедей  адам  ұшып  бара  жатқан  құсқа  қарап:  -  Осы  құс 

қайғы білмей ұзақ өмір сүрсін!- деп тілейді.  

Келесі жылы, көктемде, кедей шаруа жерді жыртып 

болған соң, мақтаның шиітін егуге шықты. Бір кезде өзі 

емдеп жазған дегелек ұшып келіп, жерге қарбыздың үш 

дәнін  тастап  кетеді.  Кедей  үш  дәнді  алып,  жерге  егеді. 

Бірнеше  күннен  кейін  шиіттермен  қоса  қарбыздар 

 

 

 

 

 

182 

 

 

шыға  бастады,  жасыл  жапырақтары  пайда  болды, 

сөйтіп  үлкен  гүлдер  гүлдеді.  Кедей  аянбай  еңбек  етті: 

оларды  уақытында  арамшөптерден  тазартып,  суын 

құятын.  Осылайша  білінбей  егістік  жинайтын  кез  де 

келіп  қалды.  Қарбыздар  да  пісіп,  көлемдері  адам 

елестете  алмайтындай  үлкен  болды.  Кедей  үш 

қарбызды  жинап  алды  да,  үйіне  әкелді.  -  Мұндай 

қарбыздарды өзім жегенім дұрыс болмас! – деп ойлады 

ол.  Сөйтіп  үйіне  өзі  тәрізді  кедей  туысқандары  мен 

достарын  шақырды.  Содан  достары  мен  туыстары  бір 

үйге жиналды. 

Ал  үй  иесі  қарбызды  жарайын  десе,  пышақ  өтпей 

қояды. Сонда ол екінші қарбызды жарып көрмек болды 

- тағы да жара алмады. Үшіншісі де дәл солай болды. Үй 

иесімен  бірге  қонақтары  да  қатты  таң  қалды.  Ақыр 

соңында кедей пышақпен қарбызды бар күшімен соғып 

жіберді.  Қарбыз  жарылып  кетті  де,  оның  ішіндегі 

жұмсақ  балдыры  пен  шопақтарының  орнына  алтын 

тиындар  шықты.  Олар  сыңғырлап  жерге  шашылып 

кетті.  Қалған  екі  қарбыздың  ішінде  де  алтын  бар  еді. 

Кедей  қуанып  кетіп,  бар  алтынды  жинап  алып, 

қонақтарына  таратып  шықты.  Әлгі  үш  қарбыздың 

орнында  тағы  он  қарбыз  өсті.  Кедей  қалған 

қарбыздарды  жинап  алып,  ішіндегі  алтынның  бәрін 

жинап алды да, сол кезден бері молшылықта өмір сүре 

бастады.  

Ал  оның  жанындағы  көрші  үйде  бай  тұратын.  Өз 

көршісінің  байып  кеткенін  көріп,  мұның  қалай 

болғанын  білмекші  болды.  Көршісіне  келді  де  сұрай 

бастады:  -  Айтшы  маған,  сен  қалай  байып  кеттің?  Бай 

болу  үшін  не  істедің?  –  деді.  Кедей  ештеңе  жасырмай, 

оған  бәрін  айтып  берді:  «Көрші,  менің  жерімді  өзіңіз 

білесіз. Ерте көктемде жерді айдадым. Бір күні шаршап, 

сайдың бойында демалып отырғанымда аспанда ұшып 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 

183

 

 

бара  жетқан  бір  дегелеу  құлап  түсті.  Қарасам,  бір 

қанаты  сынған  екен.  Оны  аяп,  үйіме  алып  келдім. 

Қанатын  тақтаймен  байлап,  дәрі-дәрмек  жағып, 

емдедім. Дегелек бірнеше күннен кейін сауығып кетті. 

Күндердің  бір  күні  шиіт  егіп  болып,  аспанға  қарасам 

әлгі  дегелек  үстімнен  ұшып  өтті.  Ісімді  жалғастыра 

бердім.  Біраздан  кейін  дегелек  кейін  қайтты. 

Қайтарында  төмендеп  ұшып,  үш  дана  қарбыз  дәнін 

тастап  кетті.  Ол  ұрықтар  жерден  өніп  шықты.  Оны 

қозаларыммен бірге күтіп-баптадым. Қарбыздар піскен 

кезде,  сойсам,  ішінен  алтын  шықты.  Солайша  байып 

кеттім.». 

 «Маған  да  осынша  алтын  болса  ғой!»  -  деп  ойлады 

сараң бай. Сөйтіп егістікке әлгі дегелекті іздеуге кетті. 

Дегелек  асықпай,  егістікте  жүр  еді.  Бай  да  асықпай 

дегелекке  жақындап  келіп,  таяқпен  аяғынан  соғып 

жіберді.  Дегелектің  аяғы  сынып,  ол  ұша  алмай  қалды. 

Әлгі  бай  жүгіріп  барып  дегелекті  ұстап  алды  да,  үйіне 

алып  кетті.  Дегелектің  аяғын  таңып,  емдеуге  кірісті. 

Дегелек  жазылған  соң,  ұшып  кетті.  Көктемде  бай 

егістікке  шығып,  әлгі  дегелектің  қарбыз  дәндерімен 

ұшып  келгенін  күтіп  тұрды.  Алайда  дегелек  ұзақ 

келмей  қойды...  Ақыр  соңында  дегелек  ұшып  келді  де 

әлгі  байға  үш  қарбыз  дәнін  тастады.  Әлгі  бай  ашкөз

-

діктен  әбден  қобалжып  кетті.  Ол  бірден  дәндерді  ала 

сала,  жерге  отырғызды.  Көп  күттірмей  жалпақ 

жапырақтар  шығып,  гүлдер  ашылды.  Содан  соң  үлкен 

қарбыздар  да  шықты.  Қарбыздар  піскенде  әлгі  бай 

үйіне  барлық  туыстарын  шақырды.  Өзі  тәрізді  бай 

достары  мен  туыстары  бір  үйге  жиналды.  Қарбызды 

соғып қалғанда, ол жарылып, ортасынан ашулы аралар 

ұшып  шықты.  Ол  аралардың  көлемі  үлкен  жаңғақ 

тәрізді  еді.  Олар  бай  мен  оның  туыстарын  шаға 

 

 

 

 

 

184 

 

 

бастады. Бәрінің беттері, көздері мен еріндері ісіп кетті. 

Сөйтіп бәрі айқай-шумен қашып кетті. 

Кедей шаруа өз адал еңбегімен мұратына жетіп, бай 

диқан өз қылмысына лайық жазасын алыпты. 

жүктеу/скачать 4,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: