1.3. «
Педагогикалық
технология
»
ұғымына
ғылыми
тұрғыдан
берілген
анықтамалар
В
.
Беспалько
«
педагогикалық
технология
дегеніміз
–
тəжірибеде
жүзеге
асырылатын
белгілі
бір
педагогикалық
жүйенің
жобасы
,
ал
педагогикалық
жағдайларға
сай
қолданылатын
əдіс
-
тəсілдер
–
оның
құрамды
бөлігі
ғана
,
оқыту
үдерісін
жүзеге
асырудың
мазмұндық
техникада
педагогикалық
ұйымдастыру
мен
жүзеге
асырудың
жобасы
(
алгоритмі
)», –
деп
түсіндіреді
.
Б
.
Т
.
Лихачев
«
педагогикалық
технология
–
бұл
оқытудың
формасын
,
əдісін
,
тəсілін
,
тəрбиенің
құралын
жинақтауды
анықтайтын
психологиялық
-
педагогикалық
құрылғылардың
жинағы
», –
деген
анықтама
берсе
,
Г
.
К
.
Селевко
«
педагогикалық
технология
»
түсінігін
3
аспект
бойынша
қарастырады
:
-
ғылыми
:
педагогикалық
технология
–
жобаланған
педагоги
-
калық
үдерісті
жəне
оқытудың
əдісі
мен
мазмұнын
,
мақсатын
оқытатын
,
педагогикалық
ғылымның
бөлімі
;
-
бейнелеулі
іс
-
жүргізу
:
оқытудың
жоспарланған
нəтижесіне
жету
үшін
əдістер
мен
құралдарды
,
мазмұны
мен
мақсатының
жиынтығын
бейнелейтін
үдеріс
;
-
нақтылы
іс
-
жүргізу
:
технологиялық
үдерістерді
жүзеге
асыру
,
педагогикалық
,
əдістемелік
жəне
тұлғалық
құралдарды
жинақтау
.
Сонымен
қатар
,
Б
.
Т
.
Лихачев
: «
педагогикалық
технология
түпкілікті
өзгермейтін
механикалық
құрылым
емес
,
қайта
бала
мен
мұғалімнің
үнемі
түрленіп
отыратын
өзара
қарым
-
қатынасының
өзегі
,
мазмұнды
ұйымдастырушы
құрылым
дейді
.
Педагогикалық
технологияның
мəні
–
шығармашылық
қабілеттің
дамуы
үшін
қажетті
жағдай
туғызу
».
В
.
В
.
Воронов
«
педагогикалық
технология
–
бұл
тиімді
оқыту
жүйесін
құрумен
айналысатын
жаңа
бағыт
», –
деп
есептейді
.
В
.
М
.
Шепель
: «
Технология
–
бұл
өнер
,
шеберлік
,
ептілік
,
іскерлік
,
əдістердің
жиынтығы
,
жағдайдың
өзгеруі
» –
десе
,
М
.
Чошанов
: «
Технология
–
бұл
дидактикалық
жүйенің
құрамды
бөлігі
» –
деп
анықтама
береді
.
12
13
Педагогикалық
технологияларға
берілген
басқа
да
анықтамалар
бар
,
ол
:
оқыту
үдерісін
ұйымдастыру
мен
жүргізуді
жобалау
барысындағы
бірлескен
педагогикалық
іс
-
əрекеттің
моделі
(
Монахов
В
.
М
.),
барлық
сабақ
беру
үдерісін
жасаудың
,
қолданудың
жəне
анықтаудың
жүйелі
əдісі
,
білімді
меңгерудегі
техникалық
жəне
олардың
өзара
əрекеттерін
ескеру
,
мазмұнын
қорытындылау
(
ЮНЕСКО
).
В
.
Н
.
Бордовская
жəне
А
.
А
.
Реанның
көрсетуінше
,
педагогикалық
технологиялар
бұл
білім
беру
үдерісіндегі
ұстаздар
мен
оқушылардың
жүйелілік
іс
-
əрекеттеріне
,
мақсат
-
мазмұн
əдістерді
ұйымдастырудың
белгілі
бір
нақтылы
принциптері
мен
өзара
байланыстылығына
сай
нақтылы
идея
негізінде
жасалынады
.
Г
.
М
.
Құсайыновтың
есебінше
,
педагогикалық
технология
əдеттегі
түсініктерден
басқа
.
Ол
мұғалімнің
жоспарланған
оқыту
мен
тəрбиелеудегі
мақсаттары
мен
нəтижелерге
жетумен
сабақ
беру
үдерісі
емес
,
ол
кəсіби
ұстаздың
басшылығымен
оқушылардың
өзінің
жəне
өзара
оқыту
үдерісі
,
ол
білім
берудің
мазмұны
мен
оқу
жоспарларының
бағдарламаларында
ескерілген
іс
-
əрекеттердің
сол
түрлерін
меңгеру
жұмыстарының
əрбір
сатыларындағы
болатын
өзгерістер
мен
қайта
құру
болады
.
В
.
А
.
Сластенин
бойынша
педагогикалық
технология
деген
:
ол
қатал
ғылыми
жоспарлау
жəне
дəлірек
айтқанда
,
педагогикалық
əрекеттің
жетістігін
қамтамасыз
ететіндігін
елестету
.
Педагогикалық
технология
теориялық
педагогика
мен
практика
аралығында
орын
алып
отыр
. (
В
.
Богомолов
,
Т
.
Ильин
,
А
.
Космодемьянская
,
М
.
Кларин
,
Ф
.
Янушевич
сияқты
ғалымдар
осылай
түсіндіреді
.)
Педагогикалық
технология
деп
мақсаттар
қою
,
оқу
жоспары
мен
оқу
бағдарламасын
үнемі
жақсартып
отырудың
,
педагогикалық
жүйелерді
бүтіндей
бағалаудың
жəне
ол
жүйелердің
тиімділігі
жөніндегі
ақпарат
туындауына
байланысты
жаңа
мақсат
-
тар
қоюдың
тұтас
үдерісін
айтамыз
.
Сонымен
,
педагогикалық
технология
–
оқыту
үдерісін
түгелдей
қолдану
жəне
бағалау
,
сол
сияқты
,
білімді
адамдар
мен
техника
ресурстарын
ескеру
арқылы
білімді
игеру
,
білім
берудің
тиімді
түріне
жету
үшін
оларды
жоспарлаудың
жүйелі
əдісі
ретінде
түсіндіріледі
.
Жоғарыда
аталған
авторлардың
пікірі
бір
-
бірінен
онша
алшақтамағанымен
,
олар
педагогикалық
технологияның
əртүрлі
белгілеріне
назар
аударуды
ұсынады
.
Қазіргі
кезде
оқытуда
дəстүрлі
жəне
дəстүрлі
емес
жаңа
,
дамыта
оқыту
əдістері
пайдаланылуда
.
Дəстүрлі
əдістің
негізін
сыныптың
сабақ
жүйесі
ретінде
Я
.
А
.
Коменский
салса
,
педагогикалық
жаңа
əдістер
50-60-
шы
жылдарда
пайда
болып
,
осы
заманға
Л
.
С
.
Выготский
,
М
.
Н
.
Скаткин
,
Д
.
Б
.
Эльконин
,
В
.
В
.
Давыдов
,
Л
.
В
.
Занков
тағы
басқаларының
идеялары
жалғасты
.
М
.
Н
.
Скаткин
: «
Бастауыш
сыныпта
оқушыларға
өз
беттерімен
танымдық
міндеттерді
шештіруді
,
сабақ
мазмұнында
берілетін
материалдарды
проблемалық
мəселе
ретінде
ұсынуды
құптайды
.
Сабақта
берілетін
білім
мазмұнын
жан
-
жақты
ашу
үшін
оқушыларға
тек
соңғы
нəтиже
ғана
айтылып
қоймай
,
оның
қалай
жүзеге
асатын
жолдары
түсіндірілуі
тиіс
» –
дейді
.
Ғалым
дидактик
В
.
В
.
Давыдов
М
.
Н
.
Скаткиннің
бастауыш
сыныпта
жаңа
əдістердің
енгізілуін
мақұлдап
,
оқушылардың
теориялық
түсініктерін
қалыптастыру
мүмкіндігін
,
бала
психикасын
дамыта
оқытудың
тиімді
шешімін
табуды
алға
қояды
.
Осы
тұжырымдарды
мұғалімдердің
озат
тəжірибесімен
ұштастыра
отырып
,
қазіргі
бастауыш
сыныптарда
білім
мазмұны
мен
əдістерін
жетілдіру
мəселелері
шешімін
күтуде
.
В
.
В
.
Давыдовтың
пікірі
бойынша
,
бастауыш
сынып
оқушыларына
танымдық
міндеттерді
шештірудің
жолын
іздестіру
арқылы
шығармашылық
тəжірибені
меңгертуге
болады
.
Соның
нəтижесінде
білім
,
білік
жəне
дүниеге
деген
көзқарас
,
қатынас
қалыптасады
.
Осы
жағдайда
бастауыш
сыныпта
тəрбиелеу
мен
оқыту
баланың
жеке
дара
ерекшеліктерін
дамытады
.
Ғалымдардың
пікірінше
,
бастауыш
мектептің
алдындағы
шешімін
күтіп
тұрған
басты
мəселелер
:
оқушыларды
дамыта
оқыту
,
яғни
оқушыны
оқу
əрекетіне
қалыптастыру
,
олардың
оқуға
ынтасын
ояту
,
қызығушылығын
арттыру
.
В
.
В
.
Давыдов
дамыта
оқыту
қағидасын
бүтін
жүйе
ретінде
қарастыруды
ұсынады
.
Оқу
қызметі
оқу
мақсаттары
мен
міндеттерінен
,
оқыту
əдістерінен
тұрады
.
Оқу
əрекетіне
оқу
операциялары
(
ұғымдарды
түсіндіру
)
оқуды
игеру
,
бақылау
,
оқылатын
материалдарды
меңгеру
дəрежесі
,
ал
қабылдау
əрекетіне
дағдылар
мен
біліктер
жатады
.
Оқыту
технологиясын
жетілдірудің
психологиялық
-
педагогикалық
бағыттарының
негізгі
ой
-
тұжырымдары
төмендегіше
сипатталады
:
-
есте
сақтауға
негізделген
оқып
-
білім
алудан
,
бұрынғы
меңгергендерді
пайдалана
отырып
,
ақыл
-
ойды
дамытатын
оқуға
көшу
;
14
15
-
білімнің
статистикалық
үлгісінен
ақыл
-
ой
əрекетінің
динамикасының
құрылым
жүйесіне
көшу
;
-
оқушыға
орташа
деңгейде
білім
беретін
бағдарламадан
жеке
-
леп
саралап
оқыту
бағдарламасына
өту
.
Қазіргі
кездегі
Республика
оқу
орындары
,
педагогикалық
ұжымдары
ұсынылып
отырған
көпнұсқалыққа
байланысты
өздерінің
қалауына
сəйкес
кез
келген
үлгі
бойынша
қызмет
етуіне
мүмкіндік
алды
.
Бұл
бағытта
білім
берудің
əр
түрлі
нұсқадағы
мазмұны
,
құрылымы
,
ғылымға
жəне
тəжірибеге
негізделген
жаңа
идеялар
,
қазіргі
заманғы
педагогикалық
технологиялар
бар
.
Сондықтан
əртүрлі
оқыту
технологияларын
оқу
мазмұны
мен
оқушылардың
жас
жəне
психологиялық
ерекшеліктеріне
орай
таңдап
,
тəжірибеде
сынап
қараудың
маңызы
зор
.
Қазіргі
білім
беру
саласындағы
оқытудың
озық
технологияларын
меңгермейінше
сауатты
жан
-
жақты
маман
болу
мүмкін
емес
.
Қазіргі
заманғы
педагогикалық
технологияны
меңгеру
мұғалімнің
интеллектуалдық
,
кəсіптік
,
адамгершілік
,
рухани
,
азаматтық
жəне
басқа
да
көптеген
адами
келбетінің
қалыптасуына
игі
əсерін
тигізеді
,
өзін
-
өзі
дамытып
,
оқу
-
тəрбие
үдерісін
тиімді
ұйымдастыруына
көмектеседі
.
Достарыңызбен бөлісу: |