БПМ 03  Фармацевтическая

БПМ 03 

Фармацевтическая 

химия 

 

Табиғи 

биологиялық 

белсенді 

қосылыстары 

және 

гетероцикл 

қатарындағы 

дәрілік 

препараттар. 

Гетероциклді  қосылыстардан  өндірілген 

дәрілік 

препараттардың 

фармацевтикалық 

талдауының 

ерекшеліктері.  Тағбиғи  көздер  және 

синтез 

тәсілдері. 

Гетероцикл 

қатарындағы 

дәрілік 

заттарды 

талдаудың,  жиілік  бақылауының  және 

сандық  құрамның  фармакопеялық  және 

бейформакопеялық 

әдістер. 

Гетероциклді  қосылыстардан  өндірілген 

дәрілік заттардың жіктемесі. Құрамында 

қышқыл  бар  гитероциклдер  (фураннан 

және  5  нитфруннан  өндірілгендер, 

бензопираннан 

өндірілгендер: 

кумариндер, 

хроманды 

және 

фенилхроманды 

қосылыстар). 

Құрамында  азот  бар  гетероциклдер 

(пирролдан,  индолдан,  иохимбаннан, 

лизергин  қышқылынан,  пиразолдан, 

имидазолдан 

өндірілгендер), 

пиридиннен 

өндірілгендер 

(пиридинметанолдан 

өндірілгендер), 

придин-3  карбонды  және  придин-4 

карбонды  қышқылдан  өндірілгендер, 

тропаннан  өндірілгендер,  хинолиннен 

және  хинкулиннен  өндірілгендер,  4 

аралас  хинолоиннен  өндірілгендер,  8 

аралас 

хинолиннен 

өндірілгендер, 

изохинолиннен 

өндірілгендер, 

49 

 

пиримидиннен 

өндірілгендер, 

пиримидинді-тиазолдан  өндірілгендер, 

пуриннен  өндірілгендер,  птеридиннен 

өндірілгендер, 

изоаллок-сазинен 

өндірілгендер, 

фенотиазиннен 

алкилөндірілгендер, 

1,4-

бензодиазепиннен өндірілгендер. 

БПМ 04 

Фармацияны 

басқару және 

экономика 

 

Қазақстан 

Республикасында 

фармацияны  басқару  органы.  Халықты 

дәрі-дәрмекпе 

қамтамасыз 

ету 

қйымдастырудың  негізгі  қағидаттары. 

Фармакопеялық  және  фаомакологиялық 

комитеттер.  Фармацевтикалық  қызметті 

лицензиялау.  Дәрілік  заттарды  және 

медициналық 

(санитариялық) 

мақсаттағы  бұйымдарды  мемлекеттік 

және мемлекеттік емес қйымдар арқылы 

әкелуді  және  әкетуді  лицензиялау. 

Фармацевтикалық 

ұйымдардың 

қызметін 

және 

дәрілік 

заттардың 

сапасын  реттейтін  негізгі  қолданыстағы 

бұйрықтар  мен  нормативтік  актілер. 

Фармацевтикалық 

ұйымдар 

мен 

кәсіпорындарды 

(дәріханаларды, 

дәріханалық пункттерді, дүңгіршектерді, 

көтерме-бөлшек  сауда  фирмаларын) 

ұйымдастыру мен басқару процестерінің 

элементтері. 

Фармацевтикалық 

субъектілердің 

қаржы-шаруашылық 

қызметін  есепке  алу  және  есептілік, 

талдау. 

БПМ 05 

Токсикологиялық 

химия 

 

Токсикологиялық  химия  пәні  және 

мазмұны.  Токсикологиялық  химияның 

негізгі  бөлімдері  және  химиялық-

токсикологиялық 

талдаудың 

ерекшеліктері. 

Сот-химиялық 

сараптаманың 

құқықтық 

және 

әдістемелік 

негіздері. 

Адам 

организмінде  улы  затардың  болуымен 

химиялық-токсикологиялық  талдаудың 

өзара  байланысы,  оларды  биологиялық 

объектілерден 

алу 

және 

алудың 

химиялық-токсикологиялық 

зерттеу 

50 

 

әдістері. 

Дистилляциямен, 

минералдаумен,  дала  ерітінділерінің 

экстракциясымен,  су  экстракциясымен 

(«ұшатын 

улар», 

«дәрілік 

улар», 

пестицидтер 

және 

басқалары) 

оқшауланатын 

заттар 

тобы. 

Жіті 

интоксикациялық зертханалық экспресс-

диагностикасы 

клиникалық 

токсикология 

бөлімдерінің, 

негізгі 

бөлімдері мен міндеттерінің бірі ретінде. 

Жіті 

уланулар 

диагностикасындағы  

химия-токсикологиялық  талдау.  Жіті 

алкогольді 

интоксикация. 

Дәрілік 

препарттармен улану. Есірткі және басқа 

да  бас  айналдырар  заттар  мен  басқа  да 

токсиканттардың 

талдамалық 

диагностикасы. 

БПЖ                          Жоғары оқу орны компоненті 

БПЖ 01 

Биофармация 

 

Биофармацияның негізгі терминдері мен 

түсініктері. Фармацевтикалық факторлар   

және 

олардың 

мазмұны. 

Дәрілік 

заттардың  биологиялық  қолжетімділігі. 

Комбинирленген  дәрілік  препараттар 

және  оларды  қолдану  принциптері. 

Дәрілік  заттардың  биоэквиваленттілігі. 

Биофармация 

– 

дәрілік 

заттар 

технологиясының теориялық негізі.  

БПЖ 02 

Дәрілік заттар 

стандартизациясы  

Дәрілік  заттарды  сертификациялау  мен 

стандартизациялауды 

жетілдіру 

жолдары  және  қазіргі  күйі.      Дәрілік 

заттардың 

сапасын 

регламенттейтін 

Мемлекеттік 

принциптер. 

Стандартизациялаудың 

негізгі 

бағыттары.  ҚР  3.17-2000  Стандарты  

Дәрілік  заттарды  сертификациялаудың 

тәртібі. 

Дәрілік 

заттарды 

даярлау 

циклінің 

барлық 

этаптарындағы  

сапасын  анықтау  жүйесі.  Клиникаға 

дейінгі  және  клиникалық  сынақтарды 

жүргізу  тәртібі.  Дәрілік  заттардың 

экспертизасын 

жүргізудің 

тәртібі. 

Дәрілік 

заттарды 

сақтау 

уақытын 

51 

 

анықтау.  Жаңа  дәрілік  препараттарға 

уақытша 

аналитикалық 

нормативті 

документтерді  әзірлеу.      Сынақ 

зертханаларына  қойылатын  талаптар 

және  оларды  аккредитациялау  тәртібі. 

Өнеркәсіп 

өндірісіндегі 

дәрілік 

формалардың стандартизациясы. 

БПЖ 03 

Фармациядағы 

менеджмент және 

маркетинг 

Фармацевтикалық 

менеджмент: 

әдіснама,  эволюция.  Фармацевтикалық 

менеджмент  объектісі  ретіндегі  ұйым. 

Фармацевтикалық  ұйымның  кадрлық 

менджментінің негіздері. Басқарушылық 

шешімдер 

қабылдаудың 

базалық 

тұжырымдамалары.  Фармацевтикалық 

ұйымдарды 

басқарудағы 

коммуникациялар. 

Фармацевтикалық 

ұйымдардағы 

ісжүргізу 

негіздері. 

Фармацевтикалық  маркетинг  негіздері. 

Фармацевтикалық  ұйымның  тауарлық 

саясаты.  Фармацевтикалық  бизнесті 

ақпараттық  қамтамасыз  ету.  Маркетинг 

мазмұны  мен  нысанының  эволюциясы. 

Фармацевтикалық  маркетинг  жалпы 

маркетингтің 

бөлімі 

ретінде. 

Маркетингітің 

заманауи 

тұжырымдамалары. 

Маркетингтің 

базалық 

санаттары: 

тапшылық, 

қажеттілік. 

БПЖ 04 

Ресурстану 

 

Эспедициялық 

ресурстану 

зерттеуі. 

Өнімділікті 

(шикізат 

қорының 

тығыздығын  айқындау).  Белгіленген 

аудандардағы  өнімділікті  айқындау. 

Моделді  даналар  бойынша  өнімділікті 

айқындау. Жробаланған жабын бойынша 

өнімділікті 

айқындау. 

Нақты 

өсінділердегі  қор  айқымының  есебі. 

Жыл  сайынғы  дайындамалар  көлемінің 

есебі. 

Камералды 

өңдеу. 

Дәрілік 

өсімдіктерді күтіп-баптау. 

БПЖ 05 

Жіті уланулардың 

экспресс 

диагностикасы 

Заманауи 

практикалық 

медицинада 

дәрілік  заттарды  ауқымды  қолдану 

оларды өзін-өзі емдеу мақсатында дұрыс 

52 

 

 

пайдаланбаудың  нәтижесінде,  сондай-ақ 

суицидтік  әрекеттер  нәтижесінде  жіті 

уланулардың  туындауы  үшін  жағдайлар 

туғызады. 

        Дәрілік  препарттардан  жіті  улану 

әлемнің  көптеген  елдерінде  химиялық 

этиологияның 

тұрмыстық 

интоксикациялары  арасында  жетекші 

орынды алады. 

        ҚР 

Денсаулық 

сақтау 

министрлігінің 

Сот 

медицина 

орталығының 

деректері 

бойынша 

Қазақстан 

Республикасында 

өлімге 

әкелген 

уаланулардың 

орташа 

көрсеткіші    соңғы  5  жыл  ішінде  (2008-

2012  жж.)  этилспирті  -  78,7%,  дәрілік 

препараттар  -  6,27%,  көміртегі  оксиді  – 

4,68%  құрады,  яғни  дәрілік  заттардан 

улану проблемалары өзекті болып қалып 

отыр.  Уланудың  анағұрлым  көп  санын 

туығызатын  дәрілік  заттардың  негізгі 

тобын  психотроптық  әсердегі  әртүрлі 

препараттар, 

атап 

айтқанда 

фенотизиннен, 

1,4-бензодиазепиннен, 

барбитураттардан  өндірілгенді  құрайды. 

Соңғы  жылдары  ұйықтатқыш  және 

седативті  әсері  бар  жаңа  препараттар  – 

ноксироннан, 

аминазиннен, 

мепробаматтан, 

димедролдан 

және 

басқаларынан уланудың меншік салмағы 

ұлғюды.    Бұдан  басқа,  айтарлықтай 

топты  есірткіден  (Орта  Азия  және 

Қазақстан  жағдайында  –  апиындық 

препараттардан 

және 

кендірден 

жасалған 

препараттардан), 

салицилаттардан 

және 

антидепрессанттардан 

уаланулар 

құрайды. 

Алайда, 

клиникалық 

симптоматиканың 

қиындығынан 

токсиколог-дәрігер 

қиын 

жағдайда 

болады. 

Осыған 

байланысты, 

токсикалық  заттарды  табу  және  шұғыл 

емдеу  көмегін  көрсету  мақсатында 

53 

 

көбіне  экспресс-әдістен  (тест-жолақтар, 

жіңішке  қабатты  хроматография,  газды 

сұйықтық хроматография), биологиялық 

сұйықтықтардан  зардап  шегетін  арнайы 

химиялық-токсикологиялық  талдаудың 

үлкен мәні бар.  

БПЖ 06 

Биотехнология 

 

Биотехнология  туралы  жалпы  ұғымдар. 

Биотехнологияның 

даму 

тарихы. 

Қазақстанда  биотехнологияның  дамуы. 

Өнеркәсіптік 

биотехнологиялық 

процесс. 

Ферментация 

және 

биотрансформация. 

Заманауи 

биотехнологиялық 

өндіріс. 

Фармацевтикалық 

өнеркәсіптегі 

биотехнологиялық 

процестің 

рөлі. 

Вакциналардың, 

гормондардың, 

ферменттердің, 

интерферондардың, 

антибиотиктердің, 

аминоқышқылдардың, 

дәрумендердің, 

алкалоидтердің, полисахаридтердің және 

басқа 

да 

биологиялық 

белсенді 

заттардың,  диагностикалық  заттардың, 

биодеградирленетін  пластмассалардың, 

биоүйлесімді 

материалдардың 

биосинтезі. 

Фармацевтикалық 

биоөнімдер  өндірісінің  технологиялық 

схемасы. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

54 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бакалавриаттың 

фармацевтика мамандығы 

бойынша үлгілік кәсіби 

оқу бағдарламасына 4-қосымша 

 

 

5В110300 «Фармация»  мамандығы бойынша бакалавриаттың білім беру 

бағдарламасын бітіруші студенттің негізгі компетенциялары 

 

Студент біледі: 

1)

 

халыққа 

дәрі-дәрмектік 

көмекті 

ұйымдастырудың 

негізгі 

қағидаттарын; 

2)

 

фармация экономикасының негіздерін; 

3)

 

фармациядағы  маркетингтік  басқару  процесін,  маркетингтік 

зерттеулер  жүргізуді  және  талдауды,    фармацевтикалық  менеджмент 

негіздерін; 

4)

 

экстемпоральді  және  өнеркәсіптік  өндірістің  дәрілік  заттарын, 

фитопрепараттарды, 

емдік-косметикалық, 

парафармацевтикалық 

және 

ветеринарлық  препараттарды,  биологиялық  белсенді  қоспалар  мен  табиғи 

өнімдерді 

өндірудің 

және 

шығарудың 

технологиялық 

процесін 

55 

 

ұйымдастырудың негізгі қағидаттарын; 

5)

 

дәрілік  заттардың  сапасын  регламенттейтін  негізгі  қағидаттар  мен 

ережелерді; 

6)

 

фармацевтикалық талдаудың жалпы қағидаттарын, дәрілік заттардың 

сапасын зерттеудің негізгі әдістері мен тәсілдерін,; 

7)

 

дәрілік  өсімдік  шикізаттарының  номенклатурасын,  ботаникалық 

белгілері бойынша дәрілік өсімдіктерді дайындау мәселерін; 

8)

 

дәрілік  өсімдік  шикізатын  макро-  және  микроскопиялық,  тауарлық 

талдау мен стандарттаудың негізгі қағидаттарын. 

 

Студент атқара алады: 

1)

 

дәрілік  заттардың  айналысы  саласындағы  субъектілердің  қызметін 

ұйымдастыру, басқару, жоспарлау және талдау; 

2)

 

бақылау-рұқсат беру жүйесі саласындағы  қызметтің барлық түрлерін 

(дәрілік  заттарды  лицензиялау,  тіркеу,  сертификаттау  және  басқалары) 

ұйымдастыру және жүзеге асыру; 

3)

 

халықаралық  және  отандық  стандарттар  мен  нормаларға  сәйкес 

экстемпоральді және өнеркәсіптік өндірістің дәрілік заттарын дайындау; 

4)

 

дәрілік  заттардың  сапасына  дайындау,  өндіру,  сақтау  және  қолдану 

сатыларындағы нормативтік құжаттарға сәйкес бақылауды ұйымдастыру және 

жүргізу; 

5)

 

дәрілік  өсімдік  шикізатын  дайындауды,  қабылдауды  және 

стандарттауды ұйымдастыру және жүргізу; 

6)

 

улы  және  күшті  әсер  ететін  заттардан  уланған  кезде  сот-химиялық 

сараптамада 

және 

зертханалық 

экспресс-диагностикада 

химиялық-

токсикологиялық талдау жүргізу; 

7)

 

науқастарға  және  экстремалды  жағдайларда  зардап  шеккендерге  

дәрігерге дейінгі көмек көрсету; 

 

Студент мынадай дағдыларды игереді: 

56 

 

1)

 

фармацевтикалық  нарықтың  тауарды  өткізу  жүйесінің  негізгі 

буынында жұмысты ұйымдастыру; 

2)

 

 фармакоэкономиканың негізгі әдістері, экономикалық көрсеткіштерді 

жоспарлау,  бағаларды  қалыптастыру  және  дәріханалық  ұйымдардың  әртүрлі 

мүмкіндіктерін талдау; 

3)

 

  кадрлық  менеджмент  міндеттерін  шешу  және  фармацевтикалық 

ұйымдарда іс-қағаздарын жүргізу; 

4)

 

 емдеу-профилактикалық 

және 

фармацевтикалық 

ұйымдардың 

мамандарына  және  халыққа  дәрілік  заттарды  қолдану  мәселелері  бойынша 

консультациялық көмек көрсету; 

5)

 

 дәріханалық  және  өнеркәсіптік  өндіріс  дәрілік  заттарын  дайындау 

және сапасын бақылау; 

6)

 

дәрілік  заттарға  және  дәрілік  өсімдік  шикізаттарына  дайындау,  алу, 

сақтау және қолдану сатыларында фармацевтикалық талдау жүргізу; 

7)

 

 дәрілік  заттарды  және  дәрілік  өсімдік  шикізаттарын  дайындау, 

қабылдау және қолдану; 

8)

 

 улы  және  күшті  әсер  ететін  заттардан  уланған  кезде  химиялық-

токсикологиялық талдау жүргізу дағдыларын білу; 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

57