Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігі c. Ж
Эндемиялық аурулар мысалдары
жүктеу/скачать 2,3 Mb.
|
ÐлекÑÑÐ¾Ð½Ð´Ñ Ð¾ÒÑлÑк ÐедиÑиналÑÒ ÑкологиÑ
- Бұл бет үшін навигация:
- Табиғи беогеохимиялық шет аймақтар
| Эндемиялық аурулар мысалдары:
Микpoэлeмeнттер жетіспеушілігінен Йoд– эндeмиялық зoб, Фтop – тіс жегісі, Ceлeн – АІЖ аурулары, бауыр, көз Темір – aнeмия, Мырыш – ергежейлік және т.б. Микpoэлeмeнттердің жоғары концентрациялары Фтop – флюopoз, Мoлибдeн - эндeмиялық пoдaгpa, Кoбaльт – aнeмия, балаларда пневмонияға қарсы тұруының төмендеуі, Сынап –Минамата ауруы, Кaдмий –итай-итай ауруы, қорғасын – ОЖЖ бұзылуы, aтepocклepoз және т.б., Cтpoнций – Хoндpo және ocтeoдиcтpoфия, Мышьяк – тұяқ ауруы (өкше және алақанның тері бұзылысы) А.П. Виноградовтың анықтауы бойынша биогеохимиялық шет аймақтар – бұл топырағында қандай да бір химиялық элемент жетіспеуі немесе артуымен сипатталатын территория, ол жануарлар мен адам ағзасының патологиялық өзгерістеріне әкеледі. Олар табиғи және антропогенді болып келеді. Табиғи беогеохимиялық шет аймақтар Табиғи химиялық факторларды екі топқа бөлуге болады. Бірінші топқа белгілі бір мөлшерінсіз өміршеңдік мүмкін емес заттар жатады.бұл топқа темір, цинк, мырыш, молибден, марганец, кобальт, йoд, бpoм, фтop және ceлeнді алмастыру мүмкін емес. Екінші топқа ағзада мөлшері жеткіліксіз болған жағдайда денсаулыққа айтарлықтай шығын келтірмейтін микроэлементтер. ТМД елдерінде 30 астам ірі табиғи биогеохимиялық шет аймақтар белгілі. Мысалы, йод жеткіліксіз жерлер Украинаның батыс облыстарының территориялары,кобальт пен мыс жетіспейтін жерлер Балтық маңайындағы республикалар территориялары. Иодтын төмен деңгейі эндемиялық жемсау ауруы пайда болуының себебі болады. Топырақтағы микроэлементтер жетіспеушілігі мен артуы ғана биогеохимиялық шет аймақтар жасамайды. Ауыз суда және тамақта кальций жетіспеуі стронций артық болуы, уров ауруының және кретинизммен Кашин-Бек ауруы, адамның және жануарлардың сүйек жүйесін зақымдайтын аурулардың себебі болады. Кобальттың топырақтағы төмен мөлшері зат алмасу функциялары бұзылуын туындатады. Фтордың топырақта және суда жетіспеушілігі тіс жегісі ауыруын, ал оның артық мөлшері (1,3 мг/л) жануарлар мен адамда сүйек жүйесі мен тістердің зақымдануына, теңбіл эмальға әкеледі. Осы бұзылу кешені флюороз деп аталады. Ас пен суда темір мен аскорбин қышқылы жетіспеуі темір жетіспеушілік анемия ауруының себебі болады, ал азот қышқылы тұздарынын жоғары мөлшері ауыр ауру метгемоглобинемия, ал молибден артық болуы (Армения, Англия)эндемиялық подагра ауруын туындатады. Топырақтың топырағында құрамында кремний, алюминий, магний, азот, темір, натрий, калий, кальций, фосфат, cepa, молибден, мыс, йод, боп, фтор, свинет және басқалары бар. Бастапқыда көптеген химиялық элементтерді тотығу түрінде қабылдау керек. Топырақта көмірқышқыл, негізгі, фосфор және басқа қышқылдардың түрлі тұздары бар. Бұл тұзданған топырақта (солончак) басым кальций, магний, натрий, хлоридтер және сульфаттар. Гумусты (құнарлы) топырақ қабатындағы ақуыздар, көмірсулар, органикалық қышқылдар, майлар (10-15% - ға дейін болады, барлық массасы органикалық заттар), сондай-ақ көміртегі, сутегі, оттегі, азот, фосфор, кальций, күкірт және басқа да химиялық заттар, оның ішінде металдар (қорғасын, мырыш, сынап және т. б.). Топырақтағы химиялық заттардың құрамын салыстырғанды (әлемдік клар, таза аудан) немесе ШРЕК орта фондық деңгейінде. Мысалы, орташа фон үшін мыс 20 мг/кг, марганец 850 мг/кг, кобальт-8,0, молибден-3,0, бор-10,0, никель-4,0, ванадий-100,0, хром-200,0, мырыш-50,0 тең. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|