Қазақстан республикасы дін істері агенттігі

83 
 
адамдарға  қызмет  ететіндігі  және  таңға  дейін  тыныштық
 
болатындығы айтылады. Қадір түні періштелер мұсылмандарға 
дұға  оқып,  тілеулес  болады.  Жасалған  ғибадаттың
 
мың
 
айға, 
яғни  сексен  үш  жылға  тең
 
болатындығына  байланысты 
мұсылмандар Қадір түнін құлшылықпен өткізуге тырысады. 
 
Қажылық
 
(араб тіл. «талпыныс, ниет», «оралу, жаңару»)
 
–
 
Исламдағы  бес  парыздың
 
бірі.  Меккеге  белгілі  бір  уақытта 
қажылық
 
рәсімдерін  орындау  үшін  арнайы  ниетпен  бару 
ауқатты мұсылмандарға парыз.
 
Қасиетті  жазба
 
–
 
христиандықта  Библияны,  иудаизмде 
Тәуратты/Танахты,  исламда –
 
Құранды осылай атайды.  
 
Қасиетті  Үштік  –христиан  дініндегі  Құдай  тұлғасының
 
үштігі  туралы
 
көзқарас.  Құдайдың
 
үш  бейнеде  –
 
Құдай
-
әке, 
Құдай
-
ұлы, Қасиетті рух болатынына сену.
 
Қиямет  күні
 
–
 
ақырзаман  алдындағы  барлық
 
адамдарға 
соңғы  рет  жасаған  іс
-
әрекеттеріне  қарай  құрмет  көрсету. 
Тақуалар  мәңгілік  шаттыққа  бөленеді,  ал  күнәһарлар  азаппен 
тозаққа жіберіледі. 
 
Құпияшылдық
 
(таинство) 
–
 
христиандық
 
Шіркеу 
рәсімдеріндегі  көзге  көрінбейтін  Құдайдың
 
рақымын  немесе 
Құдай  құдіретін  діндарларға  жеткізуге  мүмкіндік  беретін 
қасиетті іс
-
әрекеттер.
 
Құран
 
(араб  тіл.  «оқу»,  «нақыл  сөз»)
 
–
 
исламның
 
қасиетті 
кітабы.  Жаратушы  тарапынан  Мұхаммед    Пайғамбарға 
жіберілген  қасиетті  кітап.  Алғашында  ауызша  түрдегі  мәтіндер 
жинақталса, Мұхаммед пайғамбар дүниеден өткен соң
 
алғашқы 
жазба  түрдегі  Құран  халифа  Әбу  Бәкірдің
 
кезінде  пайда 
болған. 114 тараудан (сүреден) тұрады. Исламдағы ғибадаттар 
Құран аяттарын оқу арқылы орындалады.
 
Құтба
 
–
 
Белгілі  уақыттарда  немесе  жұма  намазының
 
және 
айт  намазының
 
алдында  мешітте  имамның
 
мінберге  шығып 
айтқан  уағызы.  Құтба  Алланы  мадақтап,  оның
 
пайғамбарына 
салауат айтудан басталады. 
 
Ламаизм
 
(ваджраяна)  –
 
Моңғолия,  Тибет  және  басқа  да 
елдерге таралған буддизм ағымының
 
бірі.
 
Литургия
 
–
 
негізгі христиандық
 
мінәжат ету рәсімі.
 
Магия
 
–
 
адамдар  мен  қоршаған  әлемге  ықпал  ету 
мүмкіндігі  бар  сеніммен  байланысты  түсініктер  мен  рәсімдер 
жиынтығы.
 
Мазхаб
 
(араб  тіл.  «жол»,  «мектеп»,  «бағыт»)
 
–
 
сунниттік 
бағыттағы  исламда  діни  құқықтық
 
мектеп  (олар  өзі  төртеу  –
 
ханафиттік, маликиттік, шафииттік, ханбалиттік). 
 

84 
 
Махаяна
 
(санскр.  тіл.  «екі  аяқты  үлкен  арба»)
 
–
 
біздің
 
эрамыздағы  алғашқы  ғасырлардың
 
бірінде  қалыптасқан 
буддизмнің
 
ірі  бағыты.  Махаяна  –
 
барлық
 
тіршілік  иелерінің
 
ізгілігі  үшін  оянуға  талпынатын  буддистер  жолының
 
үлкен 
арбасы.
 
Махди
 
(Мәді)  (араб  тіл.  «жетектеген»)
 
–
 
исламдағы 
мессия,  қиямет  күнінің
 
кіші  белгілерінің
 
бірі,  ақырзаманның
 
жақындағанын жеткізуші, Мұхаммед Пайғамбардың
 
мирасқоры. 
Құранда  мессия  жайында  айтылмайды,  әйтсе  де,  мессия 
идеясы хадистерде, әсіресе, шиизімде ерекше орын алады.
 
Машиах  (иврит  тіл.  «патша»)  –
 
иудаизмдегі  идеалды 
патша, Давид патшасының
 
ұрпағы, Құдай оны Израиль халқын 
рухани  және  физикалық
 
арылтуын  және  адамзатты  құтқаруды 
жүзеге асыру үшін жібереді.
 
Медитация  (лат.  тіл.  «ойлау»,  «жаттығу»)
 
–
 
зейінді 
мүмкіндігінше жинақтауға, ойлар мен сезімдерді қатаң
 
тәртіпке 
салуға, 
ішкі 
дүниетанымдық
 
пайымдауға 
бағытталған 
ғибадаттық
 
іс
-
әрекеттің
 
түрі.
 
Медресе
 (
араб тіл. «дәріс оқитын орын»
) 
–
 
орта мектептің
 
және  мұсылман  рухани  семинариясының
 
рөлін  атқаратын 
мұсылмандық
 
оқу орны.
 
Месса
 
–
 
католиктік  литургия  (құдайға  құлшылық
 
ету), 
евхаристиямен 
бірге 
атқарылатын 
барлық
 
дұға 
мен
 
рәсімдердің
 
толық
 
реттілігі.
 
Мессия
 
(грек  тіл.  «Христос»  –
 
«маңдайы  майланған 
(патша)»)  –
   
христиандықта  –
 
Құдай  жер  бетіне  жіберген 
адамзатты күнә
, 
қарғыс пен өлімнен құтқарушы, Қиямет күнінің
 
хабаршысы, Құдай бейнесі. 
 
Мешіт
 
(араб  тіл.  «масжид»  –
 
«сәжде»  (жерге  маңдайын 
тигізу)  ететін  орын»).  Мешітте  жамағат  жиналып  бірге  бес 
уақыт  намазды,  жұма,  айт  намаздары  оқылады.  Мешітте  жеке 
адамдар  кез  келген  нәпіл  намаздарды,  Құранды  оқып,  Аллаға 
құлшылық
 
етеді.  
 
Миропомазание/конфирмация  –
 
діндарға  денесінің
 
мүшелерін  мирамен  сылату  барысында  Қасиетті  рух  сыйлары 
берілу құпияшылдығы (таинство). Әдетте бұл рәсім шоқындыру 
рәсімнен  кейін  орындалады  және  екеуі  бір  құлшылық
 
ету 
дәрежесн  құрайды.  Екі  рәсім  де  адамның
 
өмірінде  тек  бір  рет 
қана жасалады. Құпияшылдық
 (
рәсім) ретінде православие мен 
католицизмде мойындалады. 
 
Миссионерлік
 
(лат.  тіл.  «жіберу»,  «тапсырма»
) 
–
 
басқа 
діни сенім өкілдері немесе тіпті сенім білдірмеушілер арасында 

85 
 
өздерінің
 
діни  ілімін  діни  бірлестіктер  атынан    уағыздайтын 
тұлғалардың
 
қызметі. 
 
Мистицизм, 
мистикалық
 
(грек 
тіл. 
«құпиялы»
) 
–
 
философиялық
 
және  діни  ілім,  сондай
-
ақ
 
әлемді  түсіну  мен 
қабылдаудың
 
сезім,  интуиция  мен  ұғымның
 
иррационализміне 
негізделген  ерекше  амалы.  Өз  күшіне  басымдылық
 
танытып, 
Құдаймен  тікелей  қатынасқа  жетуге  бағытталған,  дін 
аспектісіне жататын ұғым.
 
Митрополит  –
 
православие  мен  католицизмдегі  шіркеулік 
аймақтардың
 
басшысы,  патриархтық
 
бар  жерлерде  дін 
қызметкерлерінің
 
жоғары  лауазымы  –
 
патриархтан  кейінгі 
екінші  тұлға  саналады.  Православие  шіркеуінде  автокефальді 
Шіркеудің
 
басшысы.  Католик  Шіркеуінде  епархия  мен 
архиепископтарды  құрайтын  шіркеулік  аймақтың
 
басшысы. 
Митрополит міндетті түрде архиепископ болуы қажет. 
 
Миф
 
(грек  тіл.  «аңыз»,  «риуаят»
) 
–
 
алғашқы  қоғамда 
пайда  болған  құдайлар,  рухтар,  құдай  тектес  кейіпкерлер  мен 
түпкі  тектер  туралы  аңыз.  Мифтерде  дін,  философия,  ғылым 
мен өнердің
 
ертеректегі элементтері араласып жатыр. Әр түрлі 
халықтардың
 
мифтеріне  ұқсас  қайталанатын  тақырыптар  мен 
мотивтер  тән.  Көбінесе  әлемнің,  Дүниенің
 
(космогониялық
 
мифтер)  және  адамның
 
(антропогониялық
 
мифтер)  пайда 
болуы  туралы;  күннің,  айдың,  жұлдыздардың
 
жаратылуы 
туралы,  сондай
-
ақ
 
жануарлар  туралы,  күн  тізбесі  туралы 
мифтер кездеседі.    
 
Мифология
 
–
 
мифтер  жиынтығы,  әлем  жайындағы  қиял
-
ғажайып түсініктер жүйесі.
 
Михраб
 
(араб  тіл.  «әл
-
Михраб»,  «Махариб»  –
 
«күрес 
алаңы»)  –
 
терминдік  мағынасы  –
 
«мешіт  қабырғасындағы 
Меккеге бағытталған қуыс орын». Мінәжат етушілерге арналған 
бұл белгі құбыланы, намаздағы имамның
 
орнын көрсетеді.
 
Мокша
 
(санскр.  тіл.  «босатылу»)
 
–
 
индуизмде  –
 
азат  ету, 
адамзат тіршілігіндегі мақсаттың
 
соңғы жетістігі.
 
Монастырь  (грек  тіл.  «оқшауланған  тұрғылықты  жер»
). 
Жалпыға  бірдей  жарғыны  орындайтын  тақуалардың
 
тұратын 
жері. Сондай
-
ақ
 
тақуалардың
 
қауымдастығын да айтуға болады. 
Қауымдастық
 
ретінде  оның
 
өзіндік  ішкі  құрылымы  болады. 
Монастырдың
 
негізгі  қызметкерлері  қатарында:  настоятель, 
казначей,  духовник,  благочинный,  ризничий,  эконом  және  т.б. 
бар.  
 
Монахтық
  (
грек
. 
«оқшау  өмір  сүру»)
 
–
 
отбасын  құрудан
 
және
 
өмірдің
 
бар игілігінен
 
бас тартуды көздейтін Христиандық
, 

86 
 
Буддизм  және  Индуизм  діндеріндегі  өмірдің
 
тақуалық
 
оқшауланған қалпын ұстану. 
 
Монотеизм
 
(грек  тіл.  «бір»  «Құдай»)
 
–
 
бірқұдайлылық
, 
Құдайдың
 
біреу екендігі туралы ілім және діни ұйымдар жүйесі.
 
Монофизиттер
 
–
 
(грек  тіл.  –
 
«бір,  жалғыз» 
- 
«табиғат, 
«мән»
) 
–
 
Христостың
 
бір  ғана  болмысын  яғни,  Құдайшыл 
болмысына  тән  екендігін  мойындайтын  христиандық
 
ағым.  Ал 
ортодокстық
 
шіркеу  болса,  Христосқа  бір  уақытта  екі 
болмыстың,  яғни,  құдайлық
 
және  адами  болмыстардың
 
тән 
екендігін қабылдайды. 
 
Мощи
 
(христиандықта)–әулиенің
 
шірімей 
сақталған 
мүрдесі.  Оны  ғажайып  нәрселерді  істейді  деп  сеніп
 
діни 
құлшылық
 
объектісіне айналдырады. 
 
Муаззин
 
(азаншы)  (араб  тіл.  «аззана»  деген  етістіктен 
алынған  жалқы  есім
) 
–
 
терминдік  мағынасы:  мұсылмандарды 
намазға шақыратын, азан айтатын мешіт қызметшісі. 
 
Муджахит
 
(араб  тіл.  «күресуші»  «күш  жігер  салушы»
) 
–
 
жихадқа  қатысушы.  «Муджахит»  –
 
ол  тек  сарбаз  емес,  ол 
сондай
-
ақ
 
күресі  джихадтың
 
оң
 
мағынасының
 
аясына  сәйкес 
келетін кез келген мұсылман. 
 
Мурид
 
–
 
ерікті ізбасар, шәкірт (сопылықта
).   
Мұнара
 (
араб  тіл.  «минарат»  –
 
«маяк»)–
 
мешіттің
 
негізгі 
бөлігіне  жалғастырылып  немесе  бөлек  салынады,  «муаззин» 
(азаншы)  азан  шақырғанда  даусы  ұзаққа  жету  үшін  арнайы 
салынған ғимарат. 
 
Мүфти
 
(араб  тіл.  «ой  білдіру»)
 
–
 
дінбасы,  мұсылман 
қауымының
 
ресми
 
басшысы.  Мүфти  –
 
мұсылмандардың
 
дінге 
қатысты 
мәселелерін 
жоғарғы 
деңгейде 
шешіп, 
ұйымдастырушы,  үкім  шығарылған  шариғат  заңдарынан 
заманға сәйкес мәселерді  мұсылманға  қолайлы түрде  жеткізіп 
беретін басшы. Діни мәселелерге пәтуа беруші. Мүфти –
 
араб 
тілін,  шариғат  ілімін  жетік  меңгерген  тұлғалардан  мұсылман 
қауымының
 
құрылтайы  арқылы  бір  ауыздан  5  жылға 
сайланады.    
 
Мінбер
 
(араб  тіл.  «минбар»).  Мешіт  имамыҚұран,  құтпа 
оқығанда  немесе  уағыз
-
насихат  айтқанда  шығатын  орын. 
Мінбер  мешіттің
 
басты  белгілерінің
 
бірі  болып  табылады. 
Михрабқатаяу  орналасады.  Мінберді  ағаштан,  тастан  кейде 
кірпіштен жасайды.
 
Найб  имам  –
 
исламда  мешіт  басшысы,  яғни  бас  имамның
 
орынбасары.
 

87 
 
Намаз
 
(салят)  –
 
исламның
 
бес  шартының
 
бірі  болып 
табылатын, күнделікті бес рет орындалуы тиіс ғибадат.
 
Неке
 
(неке  қиюдың
 
діни  рәсімі)  –
 
православиелік  және 
католик  шіркеулері  тарапынан  қабылданған  діни  рәсімдерінің
 
бірі. Ислам дінінде жауапкершілік пен адалдықтың
 
негізінде ер 
мен  әйелдің
 
ерлі
-
зайыптылыққа  деген  өзара  ниеттерін 
білдіретін заңды келісімі.
 
Нирвана
 
(санскр.  тіл.  «сөну»,  «тоқтату»)
 
–
 
үнді  діни 
іліміндегі  барлық
 
тіршілік  иелерінің
 
жоғарғы  мақсатын 
білдіретін  және  буддизмде  маңызды  рөлге  ие  ұғым  –
 
діни 
тәжірибенің
 
соңғы  мақсаты  болып  табылатын  қайғырудан, 
мұңаюдан құтқару, сөну.
 
Ораза
 
(парсы  тіл.  «руза»,  «рузе»)  –
 
исламдағы  бес 
парыздың
 
бірі,  қасиетті  Рамазан  айындағы  (исламдағы)  отыз 
күндік ғибадат. Ораза кезінде мұсылмандар күнде таң
 
атқаннан 
(таң
 
атпай  турып,  әдетте  күн  шығуына  1,5
-
2  сағ
. 
қалғанда 
соңғы  асын  ішіп)  күн  батқанша  тамақ
 
ішуден,  ішімдік  ішуден 
және  жыныстық
 
қатынастардан  бас  тартуы  керек.  Темекі 
шегуге,  дәрі
-
дәрмек  қабылдауға,  жыныстық
 
сипаттағы  кез 
келген қарым
-
қатынастарға тыйым салынады. 
 
Ораза  айт
 
(айдуль
-
фитр)  –
 
ораза  аяқталған  кезеңдегі 
мейрам.  Шәууәл  айының
 
(ай  күнтізбесінің
  10-
шы  айы)  1
-
ші 
күннен бастап 3 күн тойланады.
 
Ортодоксия
 
(грек  тіл.  «тікелей  пікір»,  «дұрыс  ілім», 
«дұрыс  сенім»)
 
–
 
қандай  да  бір  ілім,  дүниетаным  негізінде 
дәстүрді  мықтап  ұстануды  көздейтін,  сәл  болса  да  ауытқуды 
қаламайтын ұстаным.
 
Өсиет –
 
Торада бұл сөз Синай тауында, Тора түскен кезде  
Құдай мен Израиль халқының
 
арасында орныққан діни одағына 
саяды.  Иудаизмде  Өсиет  деп  Құдай  мен  Израиль  халқының
 
арасындағы  халықтың
 
құдай  уағыз
-
өсиеттерін  орындауға 
негізделген  мәңгілік  одақ.  Христиандықта  «жаңа  өсиет»  деп 
Құдай  мен  адам  арасындағы  жалғыз  дәнекер,  Құдай  баласы  –
 
Иисус Христостағы одақты айтады.
 
Парыз
 
–
 
мұсылмандар  үшін  Аллаһ
 
Тағаланың
 
тікелей 
бұйрығы болып табылатын және орындауға міндетті болатын іс
-
әрекеттер.  Оларды  орындағандар  Аллаһ
 
тарапынан  үлкен 
сауапқа ие болады, орындамағандар күпір деп саналады. 
 
Пасха  –
 
христианның
 
басты  мейрамы.  Иса  Мәсіхтің
 
ғажайып қайта тірілуі күні.
 
Патриарх
 
(грек 
тіл. 
«ата
-
баба», 
«ру 
басы»
) 
–
 
Автокефальді  Шіркеудің
 
бірінші  киелісі,  дін  қызметкерлерінің
 

88 
 
жоғары басшысы (архиерей), алдыңғы қатарлы басшысы. Киім 
ерекшелігі  –
 
төбесінде  маржан  кресі  бар  ақ
 
бас  киім.  Орыс 
Православие  Шіркеуі  басшысының
 
ресми  лауазымы  –
 
«Святейший Патриарх Московский и всей Руси». 
 
Пәтуа
 
(араб  тіл.  «түсіндіру»)  –
 
шариғатта  қандай  да  бір 
ұйғарымды  қабылдау  немесе  түсінік  беру  үшін  жасалған 
құқықтық
 
қорытынды және шешім.
 
Періштелер
 
(грек  тіл.  «хабаршы»,  «елші»),    Құдайдың
 
еркін білдіретін және ғажайып мүмкіндіктері бар рухтар. Інжілде 
Періштелер  қызмет  рухтары  деп  аталады.  Көбінесе  олар 
арқасында 
аппақ
 
қанаттары 
бар 
адамдар 
кейпінде 
бейнеленеді.  Исламда  періштелерге  сену  мұсылман  сенімінің
 
ажырамас  бөлігі  болып  табылады,  ол  мұсылман  сенім 
шарттарының
 
біреуі. Ислами деректерде періштелердің
 
нұрдан 
жаратылғандығы, жынысы болмайтындығы, шаршау, жалығуды 
білмейтіндігі  секілді  ерекшеліктері  айтылады.  Олардың
 
тіршілігінің
 
мәні Аллаһқа  құлшылық
 
етуден құралады.
 
Политеизм
 
(грек  тіл.  «көп,  саны  көп»  –
 
«Құдай»)
 
–
 
көп 
құдайлық, көптеген құдайлар тіршілігіне негізделген діни жүйе.
 
Пост (ауыз бекіту) –дін қағидаларына орай тамақты немесе 
оның
 
кейбір түрлерін жеуге тыйым салу немесе оны шектеу.
 
Православтық
 
(грек  тіл.  «дұрыс  пайымдау»,  «дұрыс  ілім»
) 
–
 
б.э  І
 
мыңжылдығында  Рим  империясының
 
шығысында 
Константинополь  –
 
Жаңа  Рим  епископы  кафедрасының
 
бастауымен  және  басты  рөлімен  пайда  болған  христиан 
дініндегі 
бағыт. 
Православие 
сенімнің
 
Никео
-
Цареград 
Символын 
уағыздап, 
Әлемдік 
Соборлардың
 
жетеуінің
 
қағидаларын мойындайды.
 
Преподобный  –
 
христиандық
 
шіркеулердегі  аға  дін 
қызметкерлеріне қатысты айтылады.
 
Пресвитер
 
(грек 
тіл. 
«ақсақал»)
 
–
 
Христиандықта 
қауымдастықтың
 
күнделікті  өмірін  басқару  үшін  сайланатын 
қызметкер. 
Әдетте 
пресвитер 
құдайға 
құлшылық
 
ету 
жиындарында уағызшы рөлін атқарады. Орыс тілінде осы сөздің
 
синонимі –
 
священник.
 
Причащение/евхаристия 
(
грек  тіл.  «рахмет  айту»
) 
–
 
Құдайға құлшылық
 
ету кезінде діндарларға Христостың
 
«жаны 
мен  қанын»  білдіретін  нан  мен  шараптан  дәм  таттыратын 
христиан шіркеуі рәсімінің
 
бірі.
 
Пробст
 
(лат.  тіл.  «басшы»)  –
 
христиан  шіркеулеріндегі 
лауазым.  Кейбір  ұлттық
 
лютерандық
 
шіркеулерде  –
 
епископқа 
бағынған белгілі бір географиялық
 
аумақтың
 
аға пасторы. 
 

89 
 
Прозелитизм
 
(лат.  тіл.  «келген»,  «өз  орнын  тапқан»)  –
 
жаңа сенімге, жаңа ілімге терең
 
берілу, өз сенімін таратуға, оған 
басқаларды  тартуға,  өзі  ұстанған  дінін  барлық
 
жерде 
қалыптастыруға ұмтылыс.
 
Протестантизм
 
(лат. тіл. «жұрт алдында дәлелдеу»)
 
–
 XVI 
ғасырдағы  ұлты  неміс  дін  қызметшісі  Мартин  Лютердің
 
Рим 
шіркеуіне 
қарсылық
 
білдіруімен 
басталған 
христиан 
реформасының
 
қайнар  көзі  болған  христиандықтың
 
негізгі  үш 
бағытының
 
бірі. 
 
Протопресвитер
 
(грек  тіл.  «алғашқы  пресвитер»
) 
–
 
ерекше 
жетістіктері 
үшін 
марапат 
ретінде 
ақ
 
дін 
қызметкерлерге  жататын  пресвитерге  (священникке)  берілетін 
жоғары билік дәрежесі.
 
Реформация
 
(лат. 
тіл. 
«қайта 
құру», 
«түзету»).
 
Протестанттықтың
 
қалыптасуына  негіз  болған  ХVІ  ғасырдағы 
Батыс Еуропадағы діни және қоғамдық
 
қозғалыс.
 
Рим  Папасы
 
(латын  тіл.  –
 
«римдік  понтифик»,  «жоғары 
егемен  понтифик»).  Католик  шіркеуінің
 
басшысы.  Католик 
шіркеуінде Рим Папасы, сондай
-
ақ
 
Ватикан қосымша егемендік 
территориясы  болып  саналатын  Қасиетті  Престолдың
 
жоғары 
басшысы болып табылады.  
 
Рукоположение  –
 
діни  қызметке  қабылдану;  епископтың
 
діни  қызметке  қабылданып  отырған  дін  қызметкерінің
 
басына 
қолын  қойып  Құдайдың
 
атын  дұғада  атау  арқылы  мәртебесін 
беру 
рәсімі 
жүзеге 
асырылады. 
Православие 
мен 
католицизмде мойындалады
.     
Садақа
 
(араб  тіл.  «шынайы  іс
-
әрекет»)
 
–
 
ислам 
дінібойынша  қайырымдылық
 
мақсатында  мұқтаж  адамдарға 
берілетін ақшалай
 
немесе заттай көмек. 
 
Сансара
 
(санскр.
 
тіл.  «өту,  қайта  дүниеге  келу,  өмір»)
 
–
 
индуизм, буддизм және басқа да шығыс діндерінде –
 
тұлға мен 
жанның
 
қайта  түрленуінің
 
шексіз  тізбегі,  кармамен  шектелген 
әлемдердегі дүниеге келу мен өлімнің
 
айналымы.
 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: