Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі

11 
4. Сӛйлеу мүшелері туралы түсінік. Актив және пассив сӛйлеу мүшелері. Дауысты дыбыс жасауға 
қатысатын сӛйлеу мүшелері. Дауыссыз дыбыс жасауға қатысатын сӛйлеу мүшелері. 
5. Морфонология бірліктері 
1. Берілген мәтіннен элизия жағдайында айтылып тұрған сөздерді теріп жазып, қай сөздің 
дауысты дыбысы айтылмай түсіп қалатынын көрсетіңіз. 
Тілі аузына сыймайды. Мӛлдір салқын суға рақаттана белуардан жуынып алып, Серәлі ӛзенді 
ӛрлеп жүре берді. Қарсы алдымызда айнадай жалтырап, тостағандай тӛңкерілген кӛл жатты. Торы 
аттың аузының кӛбігі Құрымбайдың жібек кӛйлегінің әр жеріне ақ таңба салыпты. Қуатты ойдан бас 
құрап еркеленіп шығар сӛз (Абай). 
2. Берілген сөйлемдерді көшіріп жазып, жалқы есімдердегі дауыссыз дыбыстардың акустика-
артикуляциялық қасиетін жіктеп көріңіз. Қазақ шежіресінде бес Байжігіт жіктеледі. Олардың бәрі 
шетінен би, шешен, ақын, жырау, күйші болыпты делінеді. Ал Қазақ Энциклопедиясында екі Байжігіт 
аталады. Бірі – Сіргелі тайпасынан шығады. Ол Байжігіттен Амалдық, Кӛшімбай, Келімбет, 
Оразымбет ұрпақтары таралады. Екіншісі – Найман тайпасына жататын ру. Байжігіттерді жіктеп 
беретін тағы бір дерек бар. Ол – халық саз аспаптар музейінің аға ғылыми қызметкері Омар 
Қаймолдаұлының талдауы. 
 
№5 семинар. Дыбыстың түрлері және дыбыстар тіркесі. Дауысты дыбыстар. Морфонологиялық 
құбылыстың пайда болу жолдары 
Сұрақтар: 
1. Дауысты дыбыстар, зерттелуі, жіктелуі. Дыбыстық заңдағы орны.
2. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың тілдік табиғаты. Дауыстылардың тіл, жақ және ерінге 
қатысты бӛлінісі. Дауысты дыбыстардың сӛз ішіндегі қолданысы. Кейбір дыбыстардың дифтонг 
сапада айтылуы. 
3. Дауысты фонемалардың саны, сапасы, жіктелуі; айтылу, жазылуындағы ерекшелік 
4. Морфонологиялық құбылыстың пайда болу жолдары 

жүктеу/скачать 0,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: