Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
жүктеу/скачать 0,68 Mb. Pdf көрінісі
|
115eaee7d54809c5d9c6fff06393e36b
| Қ, ғ дыбыстарының й дыбысымен алмасуы тоқ – той (тоғаю –
тойыну дегенде), соғым – сойым, жақ – жай, жоқ – жой сияқты сӛздерде кездеседі. 13 Орфоэпия мәселесі. Диссимиляциялық (керігу) дыбыс алмасу Орфоэпия туралы түсінік Орфоэпияның әдеби тілдегі орны, маңызы. Орфоэпияның зерттелуі. Орфоэпиялық норманың негізгі критерийі. Оған кӛзқарас. Орфоэпияның халықтың ғасырлар бойғы сӛйлеу практикасына негізділетіні. Қазақ орфоэпиясының қазіргі жай-күйі. Дауысты-дауыссыз дыбыстың және кейбір сӛз бен қосымшалардың айтылуындағы ауытқу. Дыбыстар үндесімі және орфоэпия. Дыбыстар тіркесі және орфоэпия. Орфоэпия пен орфографияның арақатысы. Диссимиляция (керігу) сӛзі ұқсамау, ӛзгешелену дегенді білдіреді. Ассимиляцияға қарама-қарсы комбинаторлық ӛзгерістің бір түрі диссимиляция (керігу) деп аталады. Ассимиляциялық ӛзгерістің бәрі бірдей морфонологияға жатпайды, ал диссимиляциялық құбылыс морфонологиялық дыбыс алмасуға жатқызылады. Себебі тіліміздегі диссимиляциялық құбылысқа жататын ӛзгерістің қай-қайсысы да артикуляциялық жағдаймен шектелген, сӛйлеуде бірыңғайлық танытпайтын, бұрынғы қалпымен жарыса қолданыла беретін сӛз нұсқалары. 9 14 Графика жайында. Метатеза (ауысым) құбылысы Графика мен орфографияның арақатысы. Графика мен алфавит. Графиканың мақсаты – дыбыстарды дәл беру. Графема, фонема. Қазақ жазуының тарихы. Қазақ әріптерінің тарихы. Қазақ жазуы – фонемалық жазу. Әріптердің негізгі және қосалқы мәні. Бір мәнді, кӛпмәнді әріптер. Әріптің аты – әріп атының буын түрінде келу себебі. Әріптің дыбыстық мәні. Жеке дыбысқа сай келетін әріптер, қосынды дыбыстарды таңбалайтын әріптер. Жеке дыбысқа сай келетін әріптер, қосынды дыбыстарды таңбалайтын әріптер. И, у, ю, я әріптерінің дыбыстық мәні. Метатеза (ауысым) – сӛйлеу барысында ӛзара орын ауыстырып айту арқылы пайда болатын морфонологиялық құбылыс. Ауысым, негізінен, сӛзді аз күш жұмсап, ыңғайлы дыбыстауға әрекеттену нәтижесінде пайда болады. Мысалы: дорба ~ добра, қақпан ~ қапқан, айналу ~ айлану, сепкіл ~ секпіл, жалаң аяқ ~ жаңал аяқ т.б. Қазақ тілінде ауысымның екі түрі бар: 1. Кӛрші дыбыстардың ӛзара орын ауыстыруы. 2. Алыс тұрған дыбыстардың орын ауыстыруы 15 Орфография мәселесі Тұлға жігіндегі қыстырма дыбыстар Қазақ орфографиясының тарихы. Орфографияның негізгі қағидаты. Морфологиялық қағидаттың артықшылығы мен кемшілігі. Фонетикалық қағидаттың артықшылығы мен қиындығы. Дәстүрлі қағидат, оның қайшылығы. Дифференциялаушы қағидат. Қазақ тіліндегі дифференциялаушы қағидаттың кӛрінісі (үкімет-ӛкімет, ауа-әуе, уақиға-оқиға, ғылым-ілім, қазір-әзір т.б). Қазақ орфографиясының негізгі қағидаты. Орфографиялық сӛздіктер. Олардағы азын-аулақ ауытқудың түрі, себебі. «Қазақ тілі орфографиясының негізгі ережесі». Оның құрылымы, мәні. Фонетикалық қиыншылық. Орфографияны жетілдіру жолдары. Фонетикалық талдау, оның мақсаты, мәні, мазмұны Тұлға жігінде кездесетін қыстырма дыбыстың пайда болу себебіне қарай екіге бӛлінеді: 1. Морфема жігінде қатар тұрған дауысты дыбыстарды сақтау үшін қойылатын қыстырма дыбыстар. 2. Қатар келген ашық буындардың санын азайту үшін қойылатын қыстырма дыбыстар жүктеу/скачать 0,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|