Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім

 
 
 

127 
БРЕЙДО И.В. – ПРОФЕССОР, ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 
ДОКТОРЫ, ҚАЗҰЖҒА АКАДЕМИГІ
Брейдо Иосиф Вульфович – көрнекті ғалым, педагог, өнертапқыш, 
жазушы және ақын, Қарағанды техникалық университетінің өндірістік 
процестерді автоматтандыру кафедрасының меңгерушісі (21.03.1947- 
29.07.2021)
Иосиф Вульфович Ұлы Отан соғысын басынан 
кешірген әскери дәрігерлер отбасында дүниеге 
келген. Балалық шағы Қырғыз КСР Жеті-Оғыз 
ауданы 
Тамга 
ауылында, 
Ыстықкөл 
көлінің 
жағасында өтті.
Отбасы әскери подполковник Брейдо Вульф 
Абрамовичтің қызмет орындары бойынша көшіп 
жүрді. Осыған байланысты Иосиф Вульфович 1959 
жылдан 1961 жылға дейін Горький қаласында, 1961 
жылдан 1963 жылға дейін Самарқанд қаласында 
оқыды, ал орта мектептің он бірінші сыныбын 
Қарағанды қаласында алтын медальмен бітірді.
Отбасылық дәстүрді бұзған Иосиф Вульфович медициналық емес, В.И. 
Ленин атындағы Ленинград электротехникалық институтына (ЛЭТИ) 
«Диэлектриктер және жартылай өткізгіштер» мамандығына оқуға түсті.
Сол кездегі көптеген студенттер сияқты Брейдо И. В. қоғамдық өмірге 
белсенді араласты: топ пен дүрмек старостасы болды.
1971 жылы ЛЭТИ-ді бітірген соң Брейдо И.В. ӘТФ-ға инженер-
лейтенант атағымен қызметке шақырылды. Бұл жақсы, бірақ қатал мектеп 
болды, ол шешім қабылдауға және оларды аяғына жеткізуге, бұйрық 
беруге және бағынуға, өзіне ғана емес, бағыныштыларға да жауап беруге 
үйретті. 
1974 жылы Брейдо И.В. Қарағанды қаласына оралып, А.А. 
Скочинский атындағы Тау-кен ісі институтының (ТІИ) Қарағанды 
филиалының тау-кен шахталық электр жетегі зертханасында ғылыми 
қызметкер болып жұмысқа кірісті.
Мұнда Краус Эрих Генриховичтің басшылығымен электр техникалық 
кешендер мен жүйелер саласындағы, оның ішінде оларды басқару және 
реттеумен қоса, талантты инженер, өнертапқыш және ғалым Брейдо Иосиф 
Вульфович қалыптасты. 
Зертханада көмір өндіруші комбайндар мен қырғыш конвейерлер 
үшін тұрақты токтағы автоматтандырылған электр жетектері жасалды, 
радиомен басқарылатын көп қозғалтқышты, өзара байланысты тұрақты 
токтағы электр жетегі бар әлемдегі алғашқы КМ-128П көмір өндіру кешені 
әзірленіп, сыналды.

128 
1988 жылы ҚарПТИ ӨПА кафедрасының меңгерушісі профессор В.Ф. 
Бырьканың шақыруымен ӨПА кафедрасының доценті қызметіне ауысты. 
Ол 1994 жылы профессор Бырька В.Ф. жетекшілігімен кафедраның 
жетекші қызметкері ретінде қалыптасты. Иосиф Вульфович ӨПА 
кафедрасының меңгерушісі лауазымына сайланады. 
КСРО-ның ыдырауымен, бұрынғы республикалар арасындағы 
экономикалық байланыстардың үзілуімен, экономиканың құрылымдық 
қайта құрылуымен байланысты қиын кезеңдерге қарамастан, бұл бірінші 
кезеңде инженерлерге сұраныстың күрт төмендеуіне және бірқатар 
оқытушылардың ТМД елдеріне және алыс шетелге көшуіне әкелді. И.В. 
Брейдоның басшылығымен кафедра Қазақстан Республикасының Білім 
беру кеңістігінде өз позициясын сақтап, одан әрі нығая түсті. 
И. В. Брейдоның ғылыми жетекшілігімен 7 кандидаттық диссертация, 
«Электр энергетикасы» мамандығы бойынша 13 PhD докторының 
диссертациясы және 05.09.03 – «Электротехникалық кешендер және 
оларды басқару мен реттеуді қоса алғанда жүйелер» мамандығы бойынша 
техникалық ғылымдар докторының бір диссертациясы, 40-тан астам 
магистрлік диссертация дайындалып, сәтті қорғалды.
Брейдо И.В. 500-ден астам ғылыми және ғылыми-әдістемелік 
еңбектердің, 3 монографияның, 20 оқу құралы мен 30 өнертабыстың 
авторы.
Профессор Брейдо И. В. ҚарМТУ және ҚР «Синергия» халықаралық 
ғылыми-білім беру жобасының жетекшісі болды, «Қазақстан энергетигі», 
республикалық 
ғылыми-техникалық 
журналдардың 
редакциялық 
алқасының мүшесі, Алматы қ.; «Университет еңбектері», ҚарТУ, 
Қарағанды қ.; «Автоматика және информатика», ҚарТУ, Қарағанды қ., 
Ұйымдастыру комитеттерінің және бірқатар шетелдік конференциялардың 
Бағдарламалық комитеттерінің мүшесі болды. 
2008 жылдан бастап Брейдо И. В. 59 елді Венадағы штаб-пәтермен 
біріктіретін «ДАААМ» мехатроника және автоматтандыру жөніндегі 
Халықаралық ұйымның ҚР бойынша Президенті, сондай-ақ «ДАААМ» 
Ғылыми комитетінің мүшесі болды.
Брейдо И. В. ҚарМТУ-дан ҚарТУ-ға ШЫҰ Университеті бойынша 
білім 
беру 
бағдарламаларының 
жетекшісі, 
Алматы 
энергетика 
университетінде диссертацияларды қорғау бойынша Диссертациялық 
Кеңестің мүшесі (1998-2005), ҚР БжәнеҒМ Білім және ғылым 
саласындағы бақылау және аттестаттау комитетінің физика және 
энергетика бойынша сараптау кеңесінің мүшесі (2005-2008), PhD 
диссертация қорғау жөніндегі Диссертациялық Кеңестің мүшесі (2011 ж., 
ҚазҰТУ, Алматы), қалалық және облыстық әкімдік жанындағы сараптау 
кеңестерінің мүшесі, 2002 ж. бастап «Хэсэд – Мириам» Қарағанды 
облыстық еврей қоғамдық-қайырымдылық ұйымының қоғамдық кеңесінің 
төрағасы, 2005 жылдан бастап Қарағанды облысы бойынша Қазақстан 

129 
Халықтарының 
кіші 
Ассамблеясының 
мүшесі, 
ҚарМТУ 
ӨПА 
кафедрасының түлектер қауымдастығының төрағасы. 
Иосиф Вульфович 2005 және 2011 жылдар аралығында «ҚР үздік 
оқытушысы» грантының иегері; 2009-2010 жылдары ғылым мен 
техниканың дамуына зор үлес қосқан ғалымдар мен мамандарға арналған 
мемлекеттік ғылыми стипендияның иегері. 
2003 жылы Брейдо И.В. Қазақстан Республикасында ғылымды 
дамытқаны үшін Құрмет белгісімен, ҚР БҒМ және облыс әкімінің Құрмет 
грамоталарымен 
марапатталған. 
Қазақстан 
Республикасының 
Тәуелсіздігіне 20 жыл медалімен (2011 ж.), еліміздің білім беру саласын 
дамытуға қосқан зор үлесі А.Байтұрсынов атындағы қола және күміс 
медальдарымен, жаңашыл идеялары мен жаңа буын мамандарын 
даярлаудағы жемісті еңбегі үшін марапатталды. 
Брейдо И. В. ғылымды дамытуға қосқан үлесі үшін «Замандас–2010» 
қалалық конкурсының лауреаты, 2018 жылдан бастап «ҚР Құрметті 
энергетигі» атағының иегері және РФ Халықаралық энергетика 
академиясының (ХЭА) толық мүшесі болды;
Брейдо И.В. өнеркәсіпке және оқу процесіне ақпараттық 
технологияларды енгізуге белсенді араласты. Оның басшылығымен және 
оның тікелей қатысуымен қазіргі заманғы қолданбалы бағдарламалар 
пакеттерін пайдалана отырып, технологиялық желілер мен кешендердің 
өзара байланысты электр жетектерінің күрделі динамикалық жүйелерінің 
имитациялық модельдері әзірленді және зерттелді, виртуалды зертханалық 
практикумдар, имитациялық және схематехникалық модельдеу жүйелері 
оқу процесіне енгізілді, компьютерлендірілген автоматтандырылған оқыту 
жүйелері әзірленді және енгізілді, технологиялық бақылау мен басқарудың 
интеграцияланған бағдарламалық-аппараттық жүйелері әзірленді. 
Иосиф Вульфович ерекше және талантты ақын ретінде танымал, 2002 
жылдан бастап Иосиф Вульфович ҚР Жазушылар одағында болды.
2002-2017 жылдар аралығында И.В. Брейдоның поэзиясы Қазақстан 
мен Ресейдің әдеби журналдарында – «Простор», «Нива», «Сибирские 
огни», республикалық және облыстық мерзімді басылымдарда жарық 
көрді.
Брейдо И.В. Ресей Федерациясының 2-ші Халықаралық «Мен 
ешкіммен ешқашан қоштаспаймын» поэтикалық байқауының лауреаты 
болды.
Иосиф Вульфович Брейдо кафедрада соңғы күндеріне дейін жұмыс 
істеді… 
Оның артында шәкірттері: ғылым докторлары мен кандидаттары, 
өндіріс басшылары, кәсіби инженерлер, 1998 жылдан бастап 
университеттің Ғылыми кеңесінің шешімі бойынша И.В. Бырька есімімен 
аталатын кафедра қалды, ал 1999 жылы проф. В. Ф. Бырьканың түлектері 
мен шәкірттерінің қоғамдық ұйымы – «ГА-ЭА қауымдастығы» құрылды.

130 
Қазір де ӨПА кафедрасы В.Ф. Бырька негізін қалаған және И.В. 
Брейдо жалғастырған қағидаттар мен дәстүрлер негізінде дамуда.
Иосиф Вульфович біздің жүрегімізде Нағыз Ұстаз және Ұлы Ғалым 
болып қалады.