Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы с. Қ. Тұртабаев
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 10.8. А-ацетилкоферменттің түзілуі жəне биологиялық маңызы
| 260
10.7. Триглицеридтер синтезі Триглицеридтер синтезі ұлпаларда май қорының жиналуы үшін қажет. Бұл процесс үшін глицерол жəне стеарин, пальми- тин, олеин сияқты май қышқылдары қажет. Синтез цитоплазмада, эндоплазмалық торда жүреді. Синтез глицерол мен АТФ-тың əрекеттесуінен басталады. Келесі сатыда глицерол-3-фосфат трансацилдеу реакциясына түсіп фосфатидті қышқыл түзеді: Фосфатидті қышқыл əрі қарай фосфотидат-фосфатаза əсері- нен α, β–диацилглицерин түзеді. 261 Соңғы фазада α, β диацилглицеролдың соңғы бос тұрған – ОН тобы ацилденеді. Катализді диацилглицерол-ацилтрансфераза жүргізеді. 10.8. А-ацетилкоферменттің түзілуі жəне биологиялық маңызы Сірке қышқылының активті түрі – А-ацетилкоферменті кө- мірсулар, липидтер жəне ішінара белоктар метоболизмінің өзек ті тізбегі. А - ацетилкоферменті əртүрлі органикалық заттардың кө- міртегі қаңқасы ыдыраған кезде түзіледі, сонымен қатар, сол зат- тар синтезі үшін құрылыс бірлігі болады. Жануарлар жəне адам ағзасына барған барлық қоректік заттар А - ацетилкоферментіне айналады, бұдан кейін басқа заттарға айналып өзгереді. Ацетил-КоА-ның бай көзіне май қышқылдары жатады. Мы- салы, стеарин қышқылы (С18) β – тотығу процесі нəтижесінде 9 молекула ацетил ~ КоА береді. Глюкозаның бір молекуласы екі молекула, ал глицерин бір молекула ацетил ~ КоА береді. Көптеген амин қышқылдары (аланин, серин, цистеин, лейцин, валин, тирозин, фенилаланин жəне басқалары) тотығу арқылы А - ацетилкоферментіне айналады. Ацетил ~ КоА-ның биологиялық маңызы мынадай: біріншіден, жасуша митохондриясында лимон қышқылының циклі бойын- ша СО 2 мен Н 2 О дейін тотығады да, энергия бөліп шығарады. Бұл кезде бөлініп шығатын энергияның шамамен 40%-ы АТФ молекулаларында жиналады. Екіншіден, ол көптеген маңызды 262 биологиялық заттардың синтезі үшін түйінді затқа жатады. Аце- тил-КоА-дан мынадай заттар синтезделеді: 1) май қышқылдары (май қышқылдары жасушаларда май, фосфолипидтер түзілу үшін жұмсалады); 2) глицериннің активті түрі 3-фосфоглицерин (ол липидтер синтезінің құрамдас бөлігі); 3) ауыстырылатын амин қышқылдары; 4) стеролдар, мысалы, холестерол, одан жыныстық, стероид гормондары, өт қышқылдары түзіледі; 5) ацетилхолин (ол жүйке қозуының медиаторы - делдалы); 6) мукополисахаридтер, ацетилгексоаминдер, олар гликопротеидтердің құрамына кіреді, гликопротеидтер жануарлардың жəне адамның, қан тобын анықтау үшін қажетті зат. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|