Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі

 

11

б) 

зима

-9.0

-6.0

-3.0

0.0

3.0

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

 

в)

весна

-5.0

-3.0

-1.0

1.0

3.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

 

г) 

лето

-2.5

-1.5

-0.5

0.5

1.5

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

 

д)

осень

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

 

а) қыс; б) көктем; в) жаз;  г) күз.    

 1.7 

сурет – 1941…2012 жж. кезеңіндегі ауа температурасының жылдық жəне мерзімдік 

ауытқуларының уақытша қатарлары мен сызықтық трендтері. Ауытқулар 1971…2000 

жж. базалық мерзімге қатысты есептелген. Деңгейлестірілген қисық сызықтар 11-

жылдық жылжымалы орталандырумен алынған. 

 

Облыстық  көлемде  ауаның  орта  жылдық  температурасы  анағұрлым  үлкен 

қарқынмен  Батыс  Қазақстан  облысында – 10 жылда 0,38 ºС,  ең  аз  ОҚО,  ШҚО,  Алматы 

жəне  Маңғыстау  облыстарында – 10 жылда 0,23…0,25 ºС  болды.  Қалған  облыстарда 

орташа  жылдық  температуралардың  өсуі 10 жылда 0,27…0,31 ºС  шамасында (1.2 кесте, 

1.8 сурет) 

а) Қызылорда облысы 

б) Оңтүстік Қазақстан облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

194

1

194

6

195

1

195

6

196

1

196

6

197

1

197

6

198

1

198

6

199

1

199

6

200

1

200

6

201

1

ºС

 

в) Жамбыл облысы 

 

г) Алматы облысы 

 

 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

194

1

194

6

195

1

195

6

196

1

196

6

197

1

197

6

198

1

198

6

199

1

199

6

200

1

200

6

201

1

ºС

-2.5

-1.5

-0.5

0.5

1.5

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

 

12

д) Шығыс Қазақстан облысы 

е) Павлодар облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

-3.5

-2.5

-1.5

-0.5

0.5

1.5

2.5

194

1

194

6

195

1

195

6

196

1

196

6

197

1

197

6

198

1

198

6

199

1

199

6

200

1

200

6

201

1

ºС

ж) Солтүстік Қазақстан облысы 

з) Ақмола облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

 

 

и) Қостанай облысы 

к) Қарағанды облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

 

л) Ақтөбе облысы 

м) Батыс Қазақстан облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

19

41

19

46

19

51

19

56

19

61

19

66

19

71

19

76

19

81

19

86

19

91

19

96

20

01

20

06

20

11

ºС

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

 

н) Атырау облысы 

о) Маңғыстау облысы 

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1941

1946

1951

1956

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

ºС

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1

941

1

946

1

951

1

956

1

961

1

966

1

971

1

976

1

981

1

986

1

991

1

996

2

001

2

006

2

011

ºС

1.8-сурет – Қазақстан облыстарының аумақтары бойынша орташаландырылған, 

1941…2012 жж. кезеңіндегі ауаның орташа жылдық температуралары  (ºС) 

ауытқуларының уақытша қатары мен сызықтық тренді.  Ауытқулар 1971…2000 жж. 

базалық кезеңіне қатысты есептелген. Деңгейлестірілген қисық сызықтар 11-жылдық 

жылжымалы орталандырумен алынған. 

 

 

 

13

Қазақстан  климаты  мониторингісінің 2008…2011 жылдары  шығарылған 

 бюллетендерінде,  барлық облыстардың аумағында ауа температурасының қыста ең көп 

жоғарылағаны  көрсетілген (1941 жылдан  басталған  кезеңде). 2012 жылғы  деректерді 

ескерумен  ауа  температурасының  ең  көп  жоғарылағаны  қысқы  маусымда  бұрын 

бақыланғандай,  Қазақстанның  солтүстік  пен  орталық  облыстарында  көктемге 

(0,33…0,37 ºС/10 жыл) 

жəне 

оңтүстік 

пен 

шығыс 

облыстарында 

күзге 

(0,30…0,40 ºС/10 жыл, 1.2-кесте)  ауысты.  Батыс  облыстарда  температураның  ең  жоғарғы 

өсуі  бұрыңғысынша  қысқы  мерзімге (0,27…0,38 ºС/10 лет)  келеді.  Жазғы  кезеңде  іс 

жүзінде  барлық  облыстарда,  ауа  температурасы  өсуінің  жылдамдығын  сипаттайтын, 

сызықтық  тренд  коэффициентінің  ең  төмен  мəні 0,13…0,30 ºС/10 жыл  шегінде,  бірақ 

бөліну  коэффициентінің  мəні,  əсіресе  Қазақстанның  оңтүстік  облыстарында  жеткілікті  

жоғары -  25…36 % болды.  Бұл  ауа  температурасының  жоғарылау  тенденциясының 

тұрақтылығы  туралы  куəландырады.  Күзгі  температураның  жоғарылау  тенденциясы 

сондай-ақ тұрақты  (бөліну коэффициенті 16…35 % құрайды) жəне 0,28…0,30 ºС/10 жыл 

шегінде жатыр.  

 1.2-кестесі – 1941…2012  жж.  кезеңіндегі  Қазақстан  аумағы  мен  оның  облыстары 

бойынша  орташаландырылған,  жерге  жақын  ауа  температурасы  ауытқуының  сызықтық 

тренд сипаттамалары   

Жыл  

Қыс  

Көктем  

Жаз  

Күз  

Аймақ/облысы 

*a **R

2 

a R

2

 a R

2

 a R

2

 a R

2

 

Қазақстан  

0,27

37 0,29  6  0,29 15 0,20 27 0,32 25 

Қызылорда  

0,29

32 0,25  3  0,31 14 0,27 33 0,30 24 

Оңтүстік Қазақстан  

0,24

29 0,18  2  0,22 11 0,23 25 0,40 30 

Жамбыл  

0,30

39 0,31  6  0,22 11 0,27 36 0,40 35 

Алматы   

0,23

31 0,30  8  0,20 10 0,13 12 0,30 24 

Шығыс Қазақстан 

0,25

23 0,29 5 0,25 9 0,15 13 0,31 17 

Павлодар  

0,27

23 0,30  4  0,36 15 0,30 13 0,30 24 

Солтүстік Қазақстан 

0,30

30 0,31  5  0,37 15 0,22 14 0,30 16 

Ақмола 

0,29

32 0,28  5  0,37 16 0,20 14 0,30 18 

Қостанай  

0,31

31 0,34  6  0,35 12 0,25 15 0,30 17 

Қарағанды 

0,28

30 0,27  5  0,33 14 0,21 18 0,30 20 

Ақтөбе 

0,29

29 0,32 6 0,30 9 0,21 13 0,31 17 

Батыс Қазақстан  

0,38

38 0,47 10 0,41 17 0,27 15 0,36 22 

Атырау  

0,28

32 0,38  8  0,29 13 0,20 18 0,29 19 

Маңғыстау 

0,24

32 0,27 8 0,21 9 0,21 18 0,28 17 

* a – сызықтық тренд коэффициенті, ºС/10 жыл 

** R

2 

– бөліну (детерминация) коэффициенті, % 

 

14

Қазақстан  аумағы  бойынша 1941…2012 жж.  кезеңіне  ауа  температурасының 

(ºС/10 жыл)  орташа  маусымдық  жəне    орташа  айлық  өзгерісі  туралы  толығырақ  ақпарат 

1.9.-суретте 

көрсетілген. 

Келесі 

ерекшеліктерді: 

іс 

жүзінде, 

тек 

кейбір  

метеостанциялардың  деректерін  қоспағанда,  барлық  жерде  дерлік  орташа  айлық    ауа 

температурасының  оң  тенденциясы  бақыланады,  бірақ  барлық  теріс  тенденциялар 

статистикалық  шамалы  екенін,  айырып  көрсетуге  болады.  Ақпан-наурыз  жəне  қараша-

желтоқсан айларында Қазақстан аумағы бойынша ауа температурасының ең маңызды өсу 

қарқыны  байқалып,  0,41…0,80 ºС/10 жылды  құрайды.  Сəуірде,  маусым  жəне  қазанда 

жылыну қарқыны төмен 0,21…0,40 ºС/10 жылды – қалған айларда   температураның өсуі  

0,01…0,20 ºС/10 жыл  шегінде.  Осылайша,  жылдың  суық  (қараша-наурыз)  кезеңдерінде 

температураның  өскені,  жылы  (сəуір-қазанда)  біраз  маңыздырақ.  Республика  аумағы 

бойынша  сызықтық  тренд  коэффициентінің  бөліну  сипаттамасы  бойынша - 

циркуляциялық үрдістер сипаттамасының өзгерісі туралы айтуға болады.  

 

жыл 

 

қыс 

көктем 

жаз 

күз 

 

15

қаңтар 

ақпан 

наурыз 

сəуір 

мамыр 

маусым 

шілде 

тамыз 

қыркүйек 

қазан 

 

16

қараша 

желтоқсан 

 0 

-0,01…-0,20

0,01…0,20 

-0,21…-0,40

0,21…0,40 

-0,41…-0,60

0,41…0,60 

-0,61…-0,80

0,61…0,80 

-0,81…-1,00

0,81…1,00 

1.9-сурет – 1941…2012 жж. кезеңдерге есептелген, жерге жақын ауа температурасының 

сызықтық тренд  коэффициентінің кеңістіктік таралуы (°С/10 жыл. Трендтің 

статистикалық маңыздылық жағдайындағы үдеменің белгіленуі тушпен боялған. 

 

жүктеу/скачать 4,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: