Қазақстан республикасыішкі істер министрлігі төтенше жағдай комитеті көкшетау техникалық институты
Адамның күйзеліс кезіндегі әрекет түрлері
жүктеу/скачать 1,38 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Адамның күйзеліске әсер ету түрлері
| 2.1.3 Адамның күйзеліс кезіндегі әрекет түрлері
Бірқатар зерттеулерге сәйкес (Waiten, Lloyd, 1994) күйзеліс әсерлерін төрт түрге бөлінеді (2.2-сурет). 2.2 сурет -Күйзеліске реакция түрлері Төтенше жағдайға тап болған адамдар басқа зақымдайтын факторлармен қатар, жарақат алады, бұл, мүмкін, жұмыс қабілетінің төмендеуіне әсер етуі мүмкін, ал ең нашар жағдайда ауыр психикалық бұзылуларға әкелуі мүмкін. Төтенше жағдайлардың әсері тікелей емес, сонымен бірге адам өміріне қауіп төндіруі мүмкін. Күйзелістік әсер қауіпті жұмыстарды орындаумен (өртке қарсы күрес) қиын жағдайларда (уақыттың жетіспеуі) байланысты болуы мүмкін. Сондай-ақ, адамның кейбір әрекеттерді орындауға қабілетсіздігі немесе дайын еместігі (жаңалық), б.а. әрекет етуге деген ұмтылыс пен әрекет қабілеттілігінің арасындағы сәйкессіздік. Күйзелісті бастан өткерудің ауырлығы бірқатар себептерге байланысты. Бейімделудің бұзылуы күйзелістік жағдай пайда болған кезде пайда болады және күйзелістің әсері тоқтаған сайын немесе адам бейімделудің жаңа деңгейіне өткен сайын, бұзылу тоқтайды. Күйзелістің дамуына әсер ететін көптеген факторлар бар және олардың бәрі бірыңғай емес. Төменде біз жағдайды түсінудің және жауап беру тәсілдерінің кейбір маңызды тұстарын қарастырамыз (2.3- сурет). 1. Күйзелісті оқиғаның сипаттамасы. Күйзеліс оқиғалары келесі жолдармен ерекшеленеді. Адамның күйзеліске әсер ету түрлері Субъективті когнитивті баға (қатерлі, келеңсіз салдарлы сипаттағы оқиға деп қабылдау) Физиологиялық әрекет (гормон шашу, нейрохимиялық өзгерістер) Эмоциялық әрекет (үрей, қорқыныш, қайғы, қасірет) Іс-әрекеттік әсер (күйзелісті жеңу, мәселені шешуге тырысу) 30 2. Адамның стресстік оқиғаны түсіндіруі. Адамның жағдайы адамның оны қалай бағалайтынына байланысты күйзеліске түседі. Мысалы, егер ажырасу, егер бір адам үшін бұл оқиға «ақырзаман» деп қабылданса, екінші біреу үшін ауыртпалықсыз «жаңа өмірді» бастау мүмкіндігі. 2.3сурет -Күйзелісті оқиғаның сипаттамасы 3. Адамның өткен тәжірибесі. Өткен өмір тәжірибесіне сүйене отырып, әр адам осы немесе басқа жағдайды өз көзқарасы бойынша қабылдайды, яғни бір адам жағымсыз, ал екіншісі қалыпты жағдайға түседі. Соңғы жағдайда күйзелістік әсер аз зиян келтіреді. 4. Жағдайдан хабардар болу. Егер оқиға күтпеген болса, күйзелістің деңгейі жақсарады. Ал сенімді ақпараттың болмауы одан да үлкен алаңдаушылық туғызады. Қорытындылай келе, күйзелістің болуы күйзеліске қарсы әрекеттің дамуына әлі әсер етпейді деп айта аламыз. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|