Қазақстан республикасыішкі істер министрлігі төтенше жағдай комитеті көкшетау техникалық институты
Өрт сөндіруші мен құтқарушы мамандарының кәсіби маңызды
жүктеу/скачать 1,38 Mb. Pdf көрінісі
|
psihologyalyk komek
| 3.1.Өрт сөндіруші мен құтқарушы мамандарының кәсіби маңызды
қасиеттері Психологияда қоршаған орта жағдайлары мен қызметі әдетте келесідей: оңтайлы; параэкстремалды; экстремалды; паратерминалды депеп жіктеледі. Параэкстремалды жағдайларда ағзаның түбегейліқ қорларының шамалы жұмылдырылуы, психофизиологиялық үрдістердің оңтайлы деңгейі қалыптасады, ол жағдайдың талаптарына сәйкес ағзақорын тиімді пайдалануға ықпал етеді және барабар жұмылдыру күйінің неғұрлым толық дамуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдай ерікті күшпен қиындықтарды жеңуге тура келетін жұмыс үшін тән. Белсенділіктің экстремалдық жағдайлары адамға физиологиялық оңтайлы диапазоннан тыс қолайсыз факторлардың әсер етуімен сипатталады: бұған сыртқы (экзогендік) факторлар да, адамның күйі, оның психологиялық қатынасы және осы факторларға бейімделу дәрежесі әсер ететін ішкі факторлар жатады. Экстремалды жағдайлар үшін алдымен физиологиялық және психологиялық көрсеткіштердің жалпы төмендеуі тән, содан кейін қор мүмкіндіктердің жұмылдырылуын көрсететін олардың жоғарылауы байқалады. Паратерминалды жағдайлар физиологиялық көрсеткіштердің осындай динамикасымен сипатталады, олар үшін белгілі төмендеу тән, кейде уақыттың кідірісімен, тоқтап қалумен, бірақ кейінгі көтерілусіз. Құтқарушылар мен өртсөндірушілердің қызметі негізінен параэкстремалды және экстремалды жағдайларда жүреді, мысалы: шамадан тыс жүктеме, кенеттен соққы, бақыланбайтын және жағдайдың алдын-ала болжанбауы, өмір мен денсаулыққа қауіп, уақыттың болмауы, шамадан тыс жүктеме, тапсырманың күрделілігі, жаппай қырып-жою құралдары, агрессивтік сұйықтықтар әсері, гипоксия және т.б. Мұндай жағдайларда тиімді болу үшін маман белгілі бір жаттығудан өтіп қана қоймай, мінсіз дене және психикалық денсаулығына ие болуы керек. Мінездің кәсіби маңызды қасиеттерінің болуы осыған байланысты маңызды фактор болып табылады. Кәсіби маңызды қасиеттер (КМҚ) - бұл кәсіптік қызметті нормативті жүзеге асыру үшін қажет және жеткілікті адамның жеке, жеке қасиеттері. Кәсіби маңызды қасиеттер құрылымында E.A. Климов келесі блоктар мен олардың компоненттерін ажыратады: - азаматтық қасиеттер - адамның топтың, қоғамның мүшесі ретіндегі идеялық, рухани келбеті; 39 - жұмысқа деген көзқарас, қызығушылық және осы қызмет саласындағы бейімділік; - құқықтық қабілеттілік - дене және психикалық (мысалы, кеңдік, ақылдың тереңдігі мен икемділігі, денесаулығы, төзімділік); - осы мамандық үшін маңызды жалғыз, жеке, ерекше қабілеттер; - дағдылар, әдеттер, білім, тәжірибе; Мамандардың кәсіби маңызды сапаларына мыналар жатады: құзіреттілік, білім, дағды. Құзіреттілік пен БДБ (білім-дағды-білік) - құзіреттіліктер БДБ қарама- қайшы емес, олар «білім» немесе «дағдылар» немесе «дағдылар» ұғымдарынан гөрі кең, түп-тамырлы айырмашылық –БДБүрдіске бағытталғандығында, ал құзіреттіліктер - нәтижеде . 1959 жылдан бастап АҚШ армиясы мамандардыдайындауға ғылыми негізделген тәсілді дамыта бастады. Даму барысында зерттеушілер әскери қызметкерлер үшін тек кәсіби дағдылардың (қатты дағдылардың) ғана емес, сонымен бірге жоспарланған дайындыққа оңай жете бермейтін жалпыға бірдей құзіреттіліктің (жұмсақ дағдылардың) маңыздылығын ашты. 1968 жылы бұл терминдер әскери ғылым мен психологияға еніп, енді басқа салаларға көшті. Бүгінгі күні бос орындарда «кәсіби шеберлік» және «жеке қасиеттер» бөлімдерінің орнына қатаң дағдылар мен жұмсақ дағдылар жиі кездеседі. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|