дар әзірлеуге және енгізуге жеткізді. Бүгінгі таңда жыл сайын 500

жуық жаңа жасанды материалдар түзіледі. Адамзат ол материалдардан 

үлкен пайда көріп отыр, дегенмен олардың кейбірінің қоршаған ортаға 

тигізетін экологиялық теріс зардаптарын да сезінетінімізді есептен 

шығарып тастауға болмайды.

Құрылымдық химияның негізгі мәселесі алдын ала белгіленген 

қасиеттері бар материалдарды өндіру болып табылады. Ғажап торлардан 

тұратын кристалдар түзілімі, өзгеше берік, отқа төзімді, су өткізбейтін 

материалдар  өндірісі  –  қазіргі  заманғы  химияның  кейінге  қалдыруға 

болмайтын  өзекті  мәселелерінің  бірі.  Алайда  бұл  –  өте  қиын  міндет. 

Ол  үшін  кез  келген  сыртқы  әсерден,  оның  ішінде  кристалдар  өндіру 

барысында  орын  алуы  мүмкін  жердің  әлемдік  тартылысынан  азат 

болу керек, сондықтан ғалымдар ол тәжірибелерді ғарыш кемелерінде 

жүргізетін  болды.  Философиялық  көзқарас  тұрғысынан  алғанда, 

әрбір зат басқалармен есепсіз көп жіппен байланысатындықтан, әбден 

мүлтіксіз жетілген құрылымдар түзуге жету, сірә, мүмкін болмас.

Алдын  ала  белгіленген  кемшіліктері  бар,  электротехника  немесе 

оптика үшін аса қажет материалдар алуға келсек, ондай қиын мәселені 

химиктер шешіп жатыр.

Егер  химиялық  үдерістер  туралы  айтсақ,  онда  химиктердің 

көрнекті  жетістігі  –  термоядролық  үдерістерді  басқару  мүмкіндігі 

болды.  Бүгінгі  таңда  әлемде  бейбіт  мақсатта  энергия  беретін 

жүздеген АЭС бар, ал Франция және Жапония сияқты елдер өздерінің 

энергетикалық  қажеттіліктерінің  қомақты  бөлігін  атомдық  электр 

станциялары есебінен қанағаттандырып отыр.

Құрылымы  күрделі  жүйелерді  субстраттық  түсіну  тұрғысынан 

алғанда,  міндет  –  ары  қарай  даму  үшін,  жүйенің  қандай  химиялық 

элементтер  мен  қосылыстарды  «таңдауы»  болып  табылады.  «Ұлы 

Мәртебелі  Табиғат»  өзінің  дамуы  барысында  миллиардтаған  жыл-

дар  ішінде  соның  аясында  болып  жататын,  санына  есеп  жетпейтін 

химиялық  әрекеттердің  ішінен  ары  қарай  күрделенуге,  дамуға  пай-

далы  болатындарын  ғана  «таңдап»,  басқа  қосылыстарды  «лақтырып» 

отырды.  Әлде  бұл  біздің  таңданысымыз  бен  сүйінішімізді  тудырмай 

379

ма? Осының нәтижесінде Ғаламның биік гүлі – өмірдің пайда болуына 

жол ашылды емес пе!

Ғалымдар атап көрсеткендей, ашылған 110 элементтің көпшілігі тірі 

организмдердің ішіне түскенде, олардың өмір сүруін қамтамасыз етеді. 

Дегенмен тірі организмнің негізін құрайтын алты ғана элементті ажы-

ратып атауға болады. Олар «органондар» деп аталады. Егер сұрақты 

нақтылайтын  болсақ,  онда  оларға:  оттегі,  сутегі,  көмірсулар,  азот, 

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: