ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

кремний, хлор, мыс, мырыш, кобальт, никель де тірі ағзада аз мөлшерде 

болады. Олардың жалпы үлесі – 1,6%. Зерттелген 80 миллионға жуық 

химиялық  қосылыстардың  ішінен  органикалық  болып  табылаты-

ны  –  96%.  Қалған  90  элементтің  ішінен  табиғат  бар-жоғы  300  мың 

органикалық емес қосылыс жасап шығарды.

Органондардың  арасынан  жер  бетінде  аса  кең  таралғаны  –  оттегі 

мен  сутегі,  қалған  төрт  негізгі  органон  0,24%-ды  ғана  құрайды. 

Бүкіл  Ғаламда  екі  элемент  –  сутегі  мен  гелий  басымдыққа  ие,  қал-

ған  химиялық  элементтер  солардың  қосылыстарынан  жасалады. 

Миллиондаған  органикалық  қосылыстың  ішінен  өмір  сүруге  қаты-

сатыны  –  бірнеше  жүзі  ғана,  жүздеген  аминқышқылдан  –  20-сы  және 

бар-жоғы  4  нуклеоид  тұқым  қуалаушылық  мағлұматтардың  орасан 

үлкен көлемін сақтайтын және белок түзуге қатысатын ДНК (дезокси-

рибинуклеин  қышқылы)  және  РНК  (рибонуклеин  қышқылы)  молеку-

лаларын құрайды.

Жер  бетіндегі  өмірдің  миллиондаған  әртүрлі  формаларының 

осы  органондардың  азғантай  санынан  тұратыны,  әрине,  бізді 

таңдандырады.  Ғалымдар  көрсеткендей,  Табиғаттың  химиялық 

деңгейдегі өмірдің пайда болуы үшін жасалатын «дайындық жұмысы» 

соңғының шығуына байланысты бір орында тұрып қалды. Бұл жерде: 

«Мавр өз ісін атқарды!» – деген нақыл сөзді айтқан орынды болар. Мы-

салы, гемоглобинді құрайтын аминқышқылдар омыртқалы жануарлар 

мен адамдарда бірдей. Әртүрлі өсімдіктердің ферменттері де бірдей.

Бүгінгі  күні  ғалымдар  жыл  сайын  жүздеген  жаңа,  кейде  Таби-

ғаттың  миллиардтаған  жылдарғы  дамуы  барысында  жинақтаған 

тәжірибесіне қарсы келетін, демек, экологиялық ахуалға қиратушылық 

әсері  зор  жасанды  материалдар  шығарып  жатқан  кезде,  «табиғаттан 

алдар құру аса маңызды болмақ.

380

Құрылысы  күрделі  жүйелердің  жұмыс  істеуі  мәселесіне  келсек, 

онда төмендегі қорытындыларға келуге болады:

1.  Химияның  өркендеуі  катализатор,  яғни  химиялық  реакцияның 

жылдамдығын  өзгертетін  заттектер  жүйелерінің  өздігінен  дамуы 

арқылы жүзеге асырылады. Олай болса, катализаторларды өздігінен 

жетілуге қабілетті заттектерге жатқызуға болады.

2.  Химиялық  реакциялардың  есепсіз  көп  санының  ішінен  та-

рихи  сақталғандары  –  жоғары  белсенділік  танытқандары  болды, 

қалғандары өшті.

3.  Катализатор  жүйелерінің  өздігінен  қалыптасуы,  күрделенуі 

және  дамуы  –  химиялық  реакциядан  алынатын  энергияны  пайдалану 

негізінде іске асады.

Жоғарыда  айтылғандарды  қорыта  келе,  химия  ғылымының 

химиялық  деңгейде  өмірдің  пайда  болуының  алдында  материяның 

өздігінен  қалыптасуын  және  күрделенуін  көрсете  отырып,  әлемнің 

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: