ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы



Pdf көрінісі
бет158/440
Дата07.01.2022
өлшемі2,22 Mb.
#17066
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   440
табиғатты  тірі,  яғни  жаны  бар  (гилозоизм)  деп  қарайды,  өйткені, 

ойшылдың пікірінше, бұл Әлемді жаратқан Құдай оның жаны да, рухы 

да болады.

Д.Толанд  философия  тарихында  христиан  дінінің  мистикалық 

жақтарын  мүлде  қабылдамайтын  сыншы  ретінде  танылды.  Оның 

пікірінше,  Әлем  туралы  кез  келген  ілім  ақыл-парасат  тұрғысынан 

түсінікті,  ал  адамдардың  іс-әрекеттері  және  қоғам  нақты  мүмкін 

болуға тиіс. Ақыл тезінен өтпегеннің барлығы да теріске шығарылуға 

тиіс, өйткені ары қарай ол мүмкін бола алмайды.



154

Оның  ойынша,  бастапқы  христиандық  дін  жақсы  дін  болған.  

Алайда белгілі бір уақыт өте келе, шіркеу қызметшілері әртүрлі әдет-

ғұрыптар мен салт-жораларды ойлап тауып, оның мәнін бұрмалай бас-

тады.

Діни мәселелерде деист бола отырып, Толанд табиғи пантеизм идея-



ларын насихаттады. Аса жарқын шығармаларының бірі – «пантеисти-

кон»  кітабында ол: «Барлығы  –  бірбүтіннен,  ал  бірбүтін  барлығынан 

пайда  болды.  Солай  болған  соң,  Ғалам  ұзындығы  бойынша  шексіз, 

тұтастай  алғанда,  қозғалыссыз  және  мәңгі  өмір  сүру  және  болашақта 

мәңгі болу мағынасында – бір мезгілде бұлжымас және қажетті», – деп 

жазды. 

Оның  бұл  идеялардың  еуропалық  философияның  дамуына  үлкен 

ықпалы болды.

«Адам  еркіндігінің»  қызықты  тұжырымдамасын  антони  кол-





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   440




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет