Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру Академиясы Әлемдік педагогикалық ой сана
§4. Оқушыларда ғылыми ұғымдардың қалыптасуының мәні
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
2 Ой-сана 8 том
- Бұл бет үшін навигация:
- § 5. Оқу танымындағы ұғымдардың даму ерекшеліктері
| §4. Оқушыларда ғылыми ұғымдардың қалыптасуының мәні.
Ғылым негіздерін зерттеуде ұғымдардың қалыптасуының мәні жоғарыда қарастырылды. Оқушыларда ғылыми ұғымдар жүйесінің қалыптасуы – ғылыми білім жүйесін меңгерудің маңызды элементтерінің бірі. Әрбір оқу пәні өзара байланысты негізгі ғылыми ұғымдардан тұрады. Мысалы: Физика курсын оқығанда оқушылар оның мұнандай мазмұнын меңгереді: заттың қасиеттері, физикалық өрістің қасиеттері, материя қозғалысының физикалық формалары және әртүрлі құбылыстар. Мұның барлығы құбылыстар туралы (мысалы, қайнау, булану, фотоэффект) дененің қасиеттері (тығыздық, иілгіштік) құбылысты сипаттайтын өлшемдер (ток күші) туралы ұғымдар жүйесін қамтиды. Ұғымдарды меңгермей заңдары мен теорияларды меңгеру мүмкін емес. Ұғымдарды меңгеру оқушылардың белсенді ойлау әрекетімен байланысты (ойлау операциялары – анализ бен синтез, салыстыру, абстракция, жалпылау). «Ойлау әрдайым ұғымдар пирамидасында қозғалады» – дейді психолог Л.С. Выготская. Ұғымдарды негізге алмай бірде-бір тұжырымды айту мүмкін емес. Оқушылардың ғылыми ұғымдарды меңгеруі мұғалімнің процесс ерекшеліктерін қаншалықты білетіндігіне тәуелді. § 5. Оқу танымындағы ұғымдардың даму ерекшеліктері Оқу танымында ұғымдардың дамуынын кейбір айырмашылықтары бар. Солардың негізгілерін қарастырайық. Ғылыми таным сиықты оқу танымында ұғымдардың дамуы мен қалыптасуы күрделі, диалектикалық процесті береді. Оқушылар ұғымдарды бірден меңгермейді, уақыт өте онын мазмұнын, көлемін, байланысын, өзге ұғымдармен қатынасын меңгереді. Ғылыми танымда ұғымдардың пайда болуы мен дамуы – бұл ғалымдардың шығармашылық ізденістерінін нәтижесі. Оқу танымында оқушыларды ұғымдардың қалыптасуы мұғалімнің басшылығымен жүзеге асады (оқу бағдарламалары, оқу әдістемелері, оқыту практикасы). Оқушылар ұғымдарды мектепте оқыту барысында меңгереді. Оларға келесі факторлар ықпал етеді: а) Оқушылардың өмірлік тәжірибесі, тұрмыстық түсініктері; б) Мұғалімнің басшылығымен ғылым негіздерін үйренуде ұғымдардың қалыптасуы; в) Ғылыми танымал әдебиеттерді оқу, кино фильмдерді көру; Мұғалім жоғарыда аталған ұйымдардың пайда болу «көздерін» білуі қажет. Оқушыларда ұғымдардың қалыптасу процесін өзіндік заңдылықтары бар. Оқушыларда осы процесс сәтті жүзеге асу үшін мұғалім мұндай заңдылықтарды білу керек: оқушылар санасында ұғымдардың қалыптасуы – күрделі әрі ұзақ процесс; Оқыту процесінде алдымен жеке ұғымдар, сосын ұғымдар жүйесі қалыптасады; Бір жүйенің ұғымдары сәтті меңгеріледі, егер де олар өзге жүйенің ұғымдарымен байланысса; Жаңа ұғымдардың қалыптасу процесімен қатар бұрын қалыптасқан ұғымдар мазмұнының тереңдену процесі жүреді. Мұнда ұғымдардың жаңа тұстары ашылады. Ұғымдардың құрылу процесінде ұғымдардың қозғалысы екі бағытта болады: 1). Жеке қабылдау мен түсініктен жалпы ұғымдарға дейін; 2). Жалпы және абстракт ұғымнан оның нақтылануына дейін; жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|