Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Семей мемлекеттік педагогикалық институты
Дәріс № 8 Тақырыбы:Мағжан Жұмабаев
жүктеу/скачать 134,12 Kb.
|
| Дәріс № 8
Тақырыбы:Мағжан Жұмабаев. Жоспар: 1.Мағжан Жұмабаевтың өмірі,еңбек жолы. 2.Мағжан Жұмабаевтың шығармашылығы. 3.Өлең құрылысының ерекшеліктері. 4.Сұрақтар мен тапсырмалар. 1.М. Жұмабаев-қазақтың ұлы ақыны. Солтүстік Қазақстан облысы, Булаев ауданының Молодежный совхозы жеріндегі Сасықкөл мекеніңде іргелі, әйгелішаңырақ дүниеге келген. Өз әкесі Бекен, балалары Жұмабай қажы,Шонай, Өтеген, Өтеміс - бәрі де иіс Атығай ішінде даңқы шыққан белгілі, көшелі кісілер. Мағжан өзімен емшектес Мұсілім, Қаһарман, Мұқаметжан, Сәлімжан, Қалимжан, Сабыржан, Күләндам, Гүлбарам деген бауырларымен құлын-тайдан тебісіп, анасы Гүлсімнің бауырында ауыл баласының қызықты, романтикаға толы тәтті , қимас шағын бірге өткізген. Кәрім Мұхаметжан солдалар, Данияр қажы, ахитден мұғалім - болашақ ақынның тілін сындырып, хат танытқан , арабша , парысша , түрікше , орысша оқытқан алғашқы ұстаздары. Алдымен Қызылжарда медресе де Хасен молдадан дәріс алған Мағжан Уфа қаласына барып , медресе Ғалымжан Ибрагимовтан оқыды. Алғашқы әдеби тәжірибе басталып, тырнақ алды , көк қауырсын жырлар тудырды. Жаңа заманрцхы бойын билеген, тырнақщалды Шолпан кітпбы шыққарн асау жүрек , жас сұңқар орысша білім алуға ерекшге талаптпнып , 1913 ж. Омбы қ-на келіп , семинарияға түседі де , оны 1916 ж. бітіріп шығады. Бұдан кейін ел өміріндегі ұлы оққиғалар жас азаматты көгала толқынына тартып әкетеді . Үш революция дүмпуі , Алаш қозғалысы, адасулар , дүниетанымдағы сілкінімтер, қағамдық әлеумет. тартымтардығ поэзиядағы көріністер , жеке бастағы шырғаландар - осылардың баошасын көре жүріп , Мағжан да 1919 жылдың көктемінен бастап , жаңа құрылысқа бел шешіп , білек сыбанып кіріседі. Қызылжардағы Бостандық туы газетінде редактор болады , Ташкентте Қазақ - қырғыс ин-тында сабақ береді, Москвада Күншығыс баспасында аударсашы болады. В.Я. Брюсоы атынгдағ ы көркем әдеби институтында оқиды, Бурабайда тезникумда, Қызылжарда кеңес - партия мектебіндк смабақ береді. 1929 ж. жазықсыз жала жабылып, түрмеге қамалады, содан Карелияға жер аударылады. М. Горькийдің және оның әйелі Е. Пешкованыңпрплпсуымен 1936 ж. айдаудан босап шыққанымен, қайта ушыққан репрессия тырнағына ілініп , жазықсыздан жазықсыз 1938 ж. 19 наурызда атылып кетелі. Өзі ғана емес , ағалары Мүсілім, Қаһарман , інісі Мұқаметжан да репрессия отына шалынады. Әкесә Бекен 1934 ж. , анасы Гүлсім 1943 ж. дүние салған. 2.Мағжаннан қалған әдеби - шығармашыдық мұраның көлемін, салаларын , сақталуына қатысты әңгімені нақты айтуға мүмкіндік бар. Талантты ақынның алғашқы өлеңдері Уфадағы , Омбыдағы қабырға газеттерінде, қолжазба журналдарда, өз ензіндегі мерзімді баспасөз беттерінде жарияланып жүріп , көзге түседі , елеп-ескеріледі де, жұртшылық назарын ацдарады. 1912 ж. Қазанда Шолпан деген өлеңдер жинағы шыққанда Мағжан он-сегіз он-тоғысдардағы уылжып тұрған қыршын жас. Абай кітабының басылғанына үш-ақ жыл өткенін ескерсек, жас ақынның даңқы қазақ сахарасы аспаныңда қалай көтерілгенін ұғу қиынға сақпас. Бұдан кейінгі кезеңде дүниеге келген қазақ назеи - журналдарының бетінде Мағжан шығармалары, 1929 ж. жаламен күйіп , абақтыға түскенге дейін үздіксіз жарияланып тұрады. Негізінен ақын өлеңдері екі-ақ рет жинақталып, топталып, оқырман қолына тиді. Бірініші рет 1922 ж. Бернияз Күлеев Қазанда бастырап , екінші рет осы кітап толықтырылып Сұлтанбек Қожановтық алғы сөзімен 1923 ж. Ташкентте шықты. Педагогика, Сауатты бол араб, латын әріптерімен бірнеше рет басылған кітаптары, аудармалары басылды. Қысқасы, Ж-тың қаламгерлік сапары бас-аяғы жиырма жылға жетпей , тым ерте үзілді , он жылдай өмірі абақтыда , лагерьде , қиғын- сүргіңде, азап-қорлыққа өтті. 3.Мағжанның Алтын хакім Абайға деген өлеңі, шумақ , 24 тармақтан тұрады , 11 буынды қара өлең ұйқасымен жазылған. Салған жерден жас талапкер ақын Абайды қарадан хан шыққан хакім , оның сөзі мың жылды да дәмі кетпес деп бағалайды, Абай өлеңдеріндегі кейбір оралымдарды құбылта пайдаланады, тыныш ұйықта қабіріңде , уайым жеме , қор болды қайран сөзім босқа деме деген жолдардың төркіні белгілі , ұлы ақын сөзі мәңгі жасайтынына ерекше сенім бар. Ұлы абайдың поэтик. мектебінің тағылымдарының ізі Мағжан жырларында сайрап жаиып. Қазақ өлеңіне Абай әкелген жаңа өлшем , үлгілерді , соны образдарды , сөз тіркестерін Мағжан кеңінен қолданады. Ең терең жақындық-ақындық , көркемдік мұраттардыңтуыстығында. жүктеу/скачать 134,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|