Сур. 28.
Дәнекерлеуге дайындық Жиектерді кесу және дайындау механикалық тәсілмен жүргізіледі. Ені 100-150 мм, олар ацетонмен, авиациялық бензинмен, ақ спиртпен немесе басқа еріткішпен майсыздандырылады. Тотыққан пленка механикалық немесе химиялық өңдеу арқылы алынады. Механикалық өңдеу кезінде ені 2530 мм дәнекерленген жиектер тегістеуішпен, шаблонмен және тот баспайтын сымнан жасалған металл щеткамен тазаланады. Тазалау тікелей дәнекерлеу алдында жүргізіледі.
Химиялық өңдеу 0,5-1 мин ішінде 1 литр суға 50 г каустикалық натрий мен 45 г фторлы натрийден тұратын реактивте жүргізіледі. Өңдеуден кейін ағынды суда жуу, содан кейін азот қышқылының 30-35% ерітіндісінде (алюминий және АМц типті қорытпалар үшін) немесе ортофосфор қышқылының 25% ерітіндісінде (АМг және В-95 типті қорытпалар үшін) ағарту керек. Қайта жуғаннан кейін ылғал толығымен буланғанша кептіру керек.
Алюминий Дәнекерлеу сымы дәнекерлеу алдында да өңделеді. Алдымен ол майсыздандырылады, содан кейін 60-70°C температурада 5-10 минут ішінде 15% каустикалық натрий ерітіндісінде өңделеді.
Сур. 29. Ағып кетуден қорғауға арналған төсемдер
Дәнекерлеуге дайындалған материалдар өз қасиеттерін 3-4 күн сақтайды. Содан кейін бетінде қайтадан оксид пленкасы пайда болады.
Дәнекерлеу режимінің параметрлерін таңдау Балқымайтын электродпен дәнекерлеу әдісі қалыңдығы 12 мм-ге дейін алюминий қорытпаларынан жасалған бұйымдар үшін қолданылады. Қалыңдығы 1-ден 6 мм-ге дейін металды дәнекерлеу кезінде диаметрі 1-ден 5 мм-ге дейін вольфрам электродтары қолданылады.
Доғаның қуаты айнымалы ток көзінен осциллятормен жүзеге асырылады, бұл тотықты пленканы бұзуға көмектеседі. Көздің бос кернеуі жоғарылауы керек. Доғаның және дәнекерлеу ваннасының газды қорғанысының сенімділігі қыздырғыш саптаманың диаметрі мен пішініне, дәнекерленген бұйымның бетінен саптаманың қашықтығына байланысты.
Саптамадан шығатын W-электродтың (шығарудың) ұзындығы 1-1,5 мм, ал таңбалы және бұрыштық қосылыстарды дәнекерлеу кезінде 4-8 мм болуы керек.
Доғаның ұзындығы 1,5-3 мм аралығында сақталады. Дәнекерлеу жылдамдығы сағатына 8-ден 12 м-ге дейін таңдалады.
Жиектері бар қосылыстарды қалыңдығы 0,8-2 мм металды дәнекерлеу кезінде қолданған жөн.
Дәнекерлеу техникасы Қолмен аргон доғалы дәнекерлеу W-электрод буындарды орындайды, бұрыштық және таңбалы қосылыстар.
Сур. 30.
Қалыңдығы 10 мм – ге дейінгі құрылымдар «Алға бұрышпен», ал 10 мм-ден астамы «артқа бұрышпен» дәнекерленген. Толтырғыш сым мен қыздырғыш арасындағы бұрыш 90°болуы керек. Сым қысқа қайтарылады- аударма қозғалыстарымен. W-электродтың көлденең тербелістеріне
жол берілмейді.
Қалыңдығы 4 мм-ге дейінгі бұйымдар болат төсемде бір өту үшін дәнекерленеді. Қалыңдығы 4-тен 6 мм-ге дейін, дәнекерлеу екі жағынан жүзеге асырылады, ал қалыңдығы 6-12 мм, шеттері V-тәрізді немесе Xтәрізді кесумен дайындалады.
Аргонды беру доғаның қозуына дейін 3-5 с-тан басталады және дәнекерлеу аяқталғаннан кейін 5-7 с-тан кейін тоқтатылады.
Металл тігістің тотығу ықтималдығын азайту үшін дәнекерлеу ваннасының өлшемдері минималды болуы керек.
Мыс және оның қорытпаларын дәнекерлеу технологиясы
Дәнекерлеу кезіндегі қиындықтар: - Мыстың жоғары жылу өткізгіштігі (темірден 6 есе жоғары) дәнекерлеу доғасын жоғары жылу қуатымен және дәнекерлеу аймағынан жылуды симметриялы түрде алып тастауды қажет етеді. Дәнекерленген қосылыстардың ұсынылған түрлері-бұл жылу өткізгіштің табиғаты бойынша оларға ұқсас және ұқсас (сурет. 30). Мыстың үлкен сұйықтығы (болатқа қарағанда 2-2,5 есе жоғары) тік және төбелік тігістерді дәнекерлеуді қиындатады. Бұл дәнекерлеу ваннасының минималды мөлшерімен және металдың сұйық күйде қысқа болуымен ғана мүмкін болады. Түйіспелі қосылыстарды кепілді ерітумен төменгі жағдайда дәнекерлеу кезінде күйдіруді болдырмау үшін графиттен, құрғақ асбесттен, флюс жастықтарынан және т. б. жасалған төсемдерді қолдану қажет.
газды (оттегі мен сутекті) еріту кезінде сіңірудің белсенді қабілеті тігістің кеуектілігі мен ыстық жарықтарға әкеледі, тігіс металын және дәнекерлеу материалдарын зиянды қоспалармен ластанудан сенімді қорғауды қажет етеді.
Мыстың отқа төзімді оксидтерді қалыптастыру үшін тотығуға бейімділігіне байланысты дезоксидтері бар толтырғыш материалды қолдану қажет, олардың негізгілері фосфор, кремний және марганец.
Мыстың сызықтық кеңеюінің үлкен коэффициенті (болатқа қарағанда 1,5 есе жоғары) айтарлықтай деформациялар мен кернеулерге, ыстық жарықтардың пайда болуына әкеледі. Оларды құрылымдарды алдын-ала жылыту арқылы жоюға болады: мыстан 250-300°C дейін, қоладан 500-600°C дейін.
Дәнекерлеуге дайындық Мыс немесе оның қорытпалары өлшеуіш дайындамаларға тегістеу машинасымен, құбыр кескіштермен, токарлық және фрезерлік станоктарда, сондай-ақ плазмалық-доғалық кесу арқылы кесіледі. Дәнекерлеуге арналған жиектер механикалық әдістермен дайындалады. Дәнекерленген бөлшектер мен толтырғыш сым оксидтер мен ластанудан металл жылтырына дейін тазаланады және майсыздандырылады. Жиектер ұсақ құмырамен, металл щеткалармен және т. б. өңделеді. Ірі дәнді абразивтерді қолдану ұсынылмайды. Жиектер мен сымдарды қышқыл ерітіндісінде маринадтауға болады:
Азот суының 1 литріне 75 см3;
1 литр күкірт суына 100 см3; 1 л тұзды суға 1 см3,
кейін сумен және сілтімен жуып, ыстық ауамен кептіреді. Қабырғасының қалыңдығы 10-15 мм болатын құрылымдар газ жалынымен, шашыраңқы доғамен және басқа әдістермен алдын ала қыздырылады. Шұңқырлардың бетін тазалап, беткі ыстық жарықтардың жоқтығына көз жеткізу керек.
Дәнекерлеу режимінің параметрлерін таңдау Дәнекерлеу тікелей полярлықтың тұрақты тогында жүзеге асырылады. Дәнекерлеу тогы (а) шамамен мынадай формула бойынша анықталады:
Ісв=100×S, мұндағы S – металдың қалыңдығы, мм.
Қорғаныс газдары аргон, гелий, азот және олардың қоспалары болуы мүмкін. Аргон мен гелийдегі доғаның ұзындығы 3 мм-ден аспауы керек. Азотта ол 12 мм-ге дейін артады. Сондықтан аргондағы дәнекерлеуге қарағанда доғадағы кернеу мен оның қуаты (3-4 есе) артады. Гелийде аргондағы Дәнекерлеумен салыстырғанда доғаның қуаты екі есе артады.
Қорғаныс газының шығыны:
аргон-8-10 л / мин гелий-10-20 л / мин азот-15-20 л / мин
Дәнекерлеу жылдамдығы қажетті геометриямен тігісті қалыптастыру жағдайынан таңдалады. Қалыңдығы 4-6 мм құрылымдар аргонда, ал гелий мен азотта 6-8 мм дейін алдын ала қыздырусыз дәнекерленген. Қалыңдығы үлкен металды дәнекерлеу үшін 200-ден 300°C-қа дейін алдын-ала қыздыру қажет.
Дәнекерлеу техникасы Аргондағы дәнекерлеу 5-7 мм электродты шығарған кезде" алға қарай бұрылады " (сурет. 31).
Толтырғыш сым ретінде қолданылады:
* қышқылдандырылған мыс
МТЖКТ мыс-никель қорытпасы-5-1-0,2-0,2
қола БрКМц 3-1, Бр ОЦ 4-3
тиімді дезоксидтендіргіштері бар арнайы қорытпалар.
Дәнекерлеу сымдары ыстық жарықтарға қарсы тігіс металының беріктігін арттыру үшін қолданылады: Сур. 31.
БР АЖНМн 8,5-4-5-1,5
Бр Мо АЖН 12-8-3-3
Мц 40
Балқытылған металл W электродының соңына түспеуі үшін толтырғыш сым доғаның бағанына енгізілмейді, бірақ дәнекерлеу ваннасының шетіне және бірнеше жағына беріледі.
Қола Қола-бұл мыс пен алюминий қорытпалары. Белгілеу мысалы: БрАЖМц 10-3-1, 5 қола құрамында 10% алюминий, 3% темір және 1,5% марганец бар. Кейбір маркаларды белгілеудің соңында "Л" (құю) әрпі қойылады.
Дәнекерлеудегі негізгі қиындық-алюминий оксидінің болуына байланысты қола сұйықтығының жоғарылауы. Сондықтан оларды дәнекерлеу әдістері мен технологиялары алюминиймен бірдей, ал режимдер мыс қорытпаларымен бірдей.