Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы

1.8.9 Дәнекерленетін металдар мен дәнекерленген жіктердің

Серпімділік дегеніміз – сыртқы күштер тоқтағаннан кейін оның пішіні мен көлемін (қатты заттар үшін) немесе көлемін (Сұйықтықтар мен газдар үшін) қалпына келтіру үшін материалдың қасиеті. Осы қасиеттері бар денелер серпімді деп аталады. Машина жасауда және құрал-саймандар өндірісінде қолданылатын металдар әртүрлі құнды қасиеттерге ие, бірақ олардың ең бастысы - беріктік пен қаттылық.

Техникада материалдың тұтқырлығы әдетте соққы тұтқырлығымен анықталады және сынғыштыққа қарсы болады. Динамикалық жүктемелер кезінде жұмыс істейтін тігіс металының, дәнекерленетін бөлшектердің тұтқырлығы соққы иілуіне тексеріледі. Кесіндісі бар белгілі бір мөлшердің үлгісі соққымен бұзылуға дейін жеткізіледі (1.48-сурет). Салмағы G Маятник биіктікке көтеріледі (α бұрышы) және өз салмағының астына түседі. Маятниктің құлау жолында үлгі орнатылады. Құлаған кезде маятник оны сындырып, түпнұсқадан кіші биіктікке (β бұрышы) көтеріледі.

1.9 Құбырларды дәнекерлеу

Дәнекерлеуді қолдана отырып салынған құбырларды шартты түрде екі топқа бөлуге болады: болаттан дәнекерленген құбырларға және дайын құбырлардан дәнекерленген құбырларға. Бірінші топтағы құбырлар бойлық және көлденең тігістермен дәнекерленген, олар алдын-ала парақтардан оралған.

а - қармауыштарды (1) және тігіс бөліктерін орналастыру орындары (А,Б,В,Г), б -
бөліктерде бірінші қабатты орындау А-Б және В-Г; в - түйісті бұру және бөліктерде бірінші қабатты орындау Г-А және В-Б, г - тігістің екінші қабатын орындау, д - тігістің үшінші қабатын орындау
1.49-сурет - Құбырлардың жіктерін бұра отырып дәнекерлеу тәртібі:
Дайын құбырлардан бу, газ, су және түрлі сұйықтықтар үшін дәнекерленген екінші топтағы құбырлар. Олар әдетте жоғары қысым мен жылу температурасында жұмыс істейді. Мұнай-химия өндірісінің құбырларында жұмыс қысымы 500...700 кгс/см2 жетеді. Магистральдық құбырдағы қысым 60...70 кгс / см2 құрайды. Мұндай құбырлар тек көлденең тігістермен дәнекерленген. Егер құбырлардағы жұмыс қысымы 0,7 кгс/см2ден кем болса, онда оларға Мемқалалықтехқадағалау ережесі қолданылмайды. 0,7 кгс/см2 жоғары қысымдағы құбырлардың жапсарларын тек осы жұмыс үшін аттестатталған дәнекерлеушілер ғана орындайды. Құбырларды дәнекерлеуге арналған электродтар уақытша кедергісі және аққыштық шегі негізгі металдың төменгі нормативтік шегінен кем емес балқыған металды қамтамасыз етуі тиіс, ал ыстық су және көміртекті болат үшін бу құбырлары үшін жік металының иілгіштік көрсеткіштері Мемқалалықтехқадағалау ережелері бойынша кемінде 1200 (доғалық және газды дәнекерлеуге арналған дәнекерлеу қосылысының иілу бұрышының ең төменгі нормалары бойынша) қамтамасыз етуі тиіс. Құбырлардың дәнекерленген жіктері әр түрлі сапа бақылауынан өтеді және әр дәнекерлеуші дәнекерлеген жіктер санынан 5-10% (бірінші тексеру) және 1025% (екінші тексеру) мөлшерінде іріктеп сәулелеуге міндетті.

а - құбырларды тұтқыштарда құрастыру; б - бірінші, екінші, үшінші қабаттарды орындау; А,Б,П - тігістің
бірінші қабаты бөліктерінің шекаралары, Т,К - тігістің екінші қабаты, 1,2,3,4,5 - бөліктердегі дәнекерлеу реті
1.50-сурет - Құбырдың бұрылмайтын түйіспелерін дәнекерлеу тәртібі:
Құбырлардың буындарын жабылған электродтармен қолмен дәнекерлеу тек тамыр тігісін дәнекерлеу үшін ғана емес, сонымен қатар механикаландырылған доғалық дәнекерлеу үшін ыңғайсыз жағдайларда құбырларды жасау және орнату кезінде де қолданылады: тізе тәрізді иілген құбырдың буындары, табиғи кедергілерден өтетін құбырдың буындары (су, тау және т. б.), секцияларды ұзын кірпіктерге қосу, ернемектерді, штепсельдерді дәнекерлеу және т. б. Бүкіл буынды қолмен дәнекерлеу кезінде оны бірнеше қабатта орындаған жөн: қабырға қалыңдығы 4...5 мм - екі қабатта ( тамырды есептемегенде), 10...12 мм - диаметрі 3...4 мм электродтармен төрт қабатта. Қолмен газды дәнекерлеу тек бір қабатта жүзеге асырылады. Құбырлардың түйіспелерін қолмен доғалық дәнекерлеу екі тәсілмен орындалады: жоғарыдан төмен және төменнен жоғары бұрылыстармен және бұрылусыз (1.49, 1.50-суреттер).

1.51-сурет - Күнқағарлы құбырлардың түйіспесін дәнекерлеу тәртібі:
Құбырлардың буындарын доғалық қолмен дәнекерлеу режимі электродтың маркасы мен диаметріне және тігіс қабатына байланысты таңдалады. Буынды айналмалы немесе төбелік күйде дәнекерлеу мүмкін болмаған кезде, 1.51суретте көрсетілгендей, қысқышпен дәнекерлеу қолданылады. Газ кескіш шаблонды пайдаланып, оң жақ құбырдың соңында контур (күнқағар) кесіп тастайды. Кесу жиектерін тазалағаннан кейін құбырлар бір-біріне жиналып, 2 мм саңылауы бар екі шұңқырда ұсталады.



1.52-сурет - Бұрыштық құбырларды жұптастыру:
Дәнекерлеуші пайда болған саңылау арқылы түйіспеге ішкі жағынан да, сыртқы жағынан да қол жеткізе алады. Фермаларды, тіреулерді, бағаналарды, тіректерді және басқа да құрылыстарды дайындау үшін қолданылатын құбырлар әртүрлі түйісу бұрыштарымен дәнекерленеді (1.52сурет). Бұл жағдайларда жиектерді құрастыру және дәнекерлеу үшін дайындау ең қиын және жауапты.
Құбырлардың ең берік байланысын құбырдың өзі арқылы берілетін үрленетін газбен дәнекерлеу арқылы қамтамасыз етуге болады. Бұл жағдайда (1.53-сурет) газ реттелетін мөлшердегі кері роликті құрайды және тігіс металының қалыңдығына бағытталған дендриттер түзе отырып, тігіс металын салқындатады. Бұл дәнекерленген қосылыстың беріктігін арттырады және ескі дәнекерлеу технологиясында қолданылған ішкі сақиналардың қажеттілігін жояды. Аргон, азот, олардың қоспасының көмірқышқыл газы және т. б. үрленетін газ ретінде қызмет ете алады.

1. 
   - кіріспе түтіктер; 2 - металл шайбалар; 3 - резеңкелі шайбалар; 4 - d=3мм болатын сымнан жасалған жалғағыш қапсырмалар; 5 - дәнекерленген құбырлар; 6 газ беруге арналған құбыршектер; 7 - желімделген қағаз;
   

1.53-сурет - Аргонды үрлеп дәнекерлеуге арналған құрылғы:
Технологиялық құбыр цех ішіндегі (байлау) және цехаралық болып бөлінеді. Құбырлар арқылы құбырға коррозиялық және эрозиялық әсер ететін өнімдер тасымалданады. -150⁰С -тан +700⁰С -қа дейінгі температурада 250 МПа қысымда жұмыс істейді. Құбырлардың шамамен 95% - ы өнеркәсіптік құрылыста қолданылады.

а - бұрандалы мойын; б и в - тегіс дәнекерленген, қиғашсыз және дәнекерлеуге арналған қиғаш шеттері бар; г - түйістіре дәнекерлеу;
1.54 – сурет - Ернемектерді құбырға дәнекерлеу әдістері (құбыр-деталь)

Құбыр келте құбырлардың (құбыр кесінділерінің) стандартты немесе нормаланған бөлшектерінен және жалпақ дәнекерленген ернемектерден немесе жалпақ дәнекерленген жапсарлы ернемектерден (1.54,г суретте) және басқа да бөлшектерден дайындалады. Оларды құбыр элементтері (құбыр бөлігі) деп атайды. Ернемектердің әртүрлі түрлерін құбырларға қолмен доғалық дәнекерлеу әдістері 1.54 (а,б,в,г) -суретте көрсетілген.

жүктеу/скачать 9,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: