Қазақстан республикасының денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі қожа ахмет ясауи атындағы халықаралық
жүктеу/скачать 10,61 Mb.
|
Novy gigiena000 (1) (1) (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- ЙОД (І 2 ) Йод (І 2 )
| ТЕМІР (Ғе)
Темір (Ғе) – адам ағзасында кең түрде кездесетін микроэлементтердің бірі. Бұршақтарда, қарақұмықта, бауырда, етте, жемістерде, көкөністерде, ұннан жасалған тағамдарда болады. Темір жетіспеу анемиялары ұзақ гипосидерозды көрінудің бірден бірі тілдің сілекейлі қабатының атрофиясы, Пламмера-Вильсон көрнісімен сипатталады. Тілдің сілекейлі қабатының атрофиясы жұтқыншақта, өңеш және дауыс байланысы (қырылдау және дауысты толық жоғалту) атрофиялық құбылыстың таралуымен анықталады. Пламмера-Вильсон көрінісі (немесе сидеропиялық дисфагия) 20% жағдайда кездеседі. Оның себебі жарғақшаның ошағының қабынуынан өңештің құрғауымен байланысты, ол өңештің бұлшықет қабатына таралуы мүмкін. Өңештің шырышты қабығы нәзік, түссіз, құрғақ, қан кетуі мүмкін. Темір препараттарымен емдегенде cидеропениялы дисфагия жоғалады. Сидеропениялы дисфагия ісік алды жағдайда болады және ісіктің 16% даму жағдайымен аяқталады. Темірдің жетіспеуі атрофиялы риниттің дамуымен байланысты болады. Кейде бұл фонның өзгеруінен тұмау пайда болады. ЙОД (І2) Йод (І2) – адамньң тіршілігі үшін қажетті микроэлемент. Адамның қалыпты ағзасында 20-30 мг. йод бар. Оның ішінде, 99%-і қалқанша безінің құрамына кіреді. Бүкіл әлемдік денсаулық ұйымы шешімі бойынша күнделікті адамның ағзасына тағаммен бірге 0.15-0.2 мг. йод түсіп тұру керек. Йодтың жетіспеуі – адамның ағзасында зоб ауруын тудырады. Hәтижесінде қалқанша безінің қызметі төмеңдейді. Ал балаларда йодтың жетіспеушілігі деменцияға (ақыл-парасат кемдігіне) ұшыратады. МЫС (Сu) Мыс (Сu) – ауыр металл, таза түрінде ашық қызыл түсті. Адамның тіршілігіне өте қажетті. Адамға тағам арқылы тәулік бойынша 5 гр. мыстың байланысты түрінде қабылдайды. Бала тағам арқылы 0.5-0.7 мг-нан артық емес түрде қабылдау керек. Мыс ұннан жасалған тағамдарда, еттерде, балықта, какао, картопта, көкөністерде, қызыл шарапта, бауырда, шәй жапырақтарында, жаңғақта, саңырауқұлақта, бұршақта, кофеде болады. Ағзада бауырмен сүйекте жиналады. Адамның өсуіне, дамуына әсер етеді, қан түзілуіне қатысады, гуморальдық иммунитет жасушаларды тыныс алуына әсер етеді. Одан басқа мыс жүйке жүйесінің жұмысына қатысады. Мыс – ферменттер мен ақуыздардың табылмайтын компоненті қышқылдану құбылыстарында ең маңызды рөль атқарады. Церулоплазминнің, мультифункционалдық ақуыз құрамына кіреді. Жарғақшаларды перекись қышқылынан қорғайды. Мыстың жетіспеуі мезгілінен бұрын туылған балаларда кездеседі, ұзақ уақыт парентеральды тамақтанудан ішек жұмысының бұзылуынан болады. Мыс жетіспегенде анемия, лейкопения, нейропатия, жүйке симптоматикасы сияқты аурулармен ауырады. Мыс жетіспеген жағдайда коллаген синтезі, сүйектің сынғыштығы, қаңқаның деформациясы (жануарларда анықталған), терінің созылуы, буындардын шығуы, адамда терінің құрылсында аномальды тыртықтану, Элерса-Данлос көрінісі, Вильсон ауруы пайда болады. Вильсон ауруының себебі: мыстың улылық әсері сульфгидрильді топтарының қышқылдану ферменттерінің блогымен байланысты, ол жасушаның тыныс алу, глюколиз құбылыстарының бұзылуына апарады. Коллаген III типі синтезінің бұзылуы әсіресе жылтыр (эластин) ірі артерия аневризмінің әлсіреуінің дамуына себеп болады. Адам ағзасында мыс шектен тыс болғанда гепатоцеребральды дистрофия – Вильсон ауруы пайда болады. Ол деген сөз – тұқымқуалайтын орталық жүйке жүйесінің ауруы, ірі түйінді бауыр шемені ауруының үдеуі. жүктеу/скачать 10,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|