Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі қр медициналық жоғары оқу орындарының ОҚУ-Әдістемелік бірлестігі
жүктеу/скачать 1,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бұрыш жалбыз
| Бұрыш жалбыз
Мята перечная Mentha piperita L. Тауқалақайлар тұқымдасы Lamiaceae Көпжылдық шөптесін өсімдік. Жабайы түрде кездеспейді. Краснодар өлкесінде, Украина мен Беларуссияда мәдени өсіріледі. Өсімдіктіңғ екі формасы белгілі – қара және ақ. Біріншісінің сабағы мен жапырағының түсі күңгірт, қызыл-күлгін түсті, екіншісі түссіз және едәуір нәзік хош иісі бар. Мәдени түрде кеңінен қара жалбызды өсіреді. Дәрілік шикізаты. Жапырақтары, гүлдері мен шанақтарының қоспасынан тұрады. Жапырақтарының шеттері сирек тісті, үстіңгі беті ұсақтүкті. Жапырақтарының түсі көгілдір-жасыл, күшті хош иісі бар, дәмі салқындатқыш. Химиялық құрамы. Жапырақтарының құрамында 2,26% дейін эфир майы бар, соның ішінде 39,7% ментол, 21% ментон, 13,2% пиперитон, 3,5% метилацетат және басқа компоненттер. Жапырақтарында эфир майынан басқа флавоноидтар (0,15-0,41%) лютеолин, апигенин, эриодиктиолдың, акацетиннің, кверцетиннің, геспаридиннің гликозидтері, сонымен қатар олеонол (0,2%), урсол (0,4%), эпиурсол, хлороген, кофе, розмарин қышқылдары, С, РР, Е витаминдері, каротиндер, антоциандар бар. Емдік қасиеті. Жалбыздың негізгі биологиялық белсенді заты ментол болып табылады. Теріге тигізгенде ол жүйке ұштарын салқын және шаншу сезімдерді тудырып тітіркендіреді. Бұл рефлекторлы реакция шақырады: жоғарғы қан тамырларын жіңішкертіп, ішкі тамырларды кеңейтеді. Сілекей қабаттарының рецепторларын тітіркендіре отырып ментол антисептикалық және жергілікті жансыздандыру әсер береді. Жалбыздың жапырақтарынан алынатын препараттардың ауырсынуды басатын, өт айдайтын, спазмолитикалық әсері бар, асқазан ішек жолдары мен бауырдың секрециясын қоздырып тәбетті ашады. Жүрек қан-тамырларының жұмысын жақсарту үшін, асқазан-ішек жолдарының спазмында, іш өткенде, жүрек айнығанда, құсқанда, сары ауруда. Бұрыш жалбыз және өт қапшығының тас ауруларында өт айдайтын дәрмек ретінде қолданады, бас ауруды басады. Медицинада қолданылуы. Жалбыз жапырақтарының тұнбасын (5,0:200,0) тыныштандырғыш, спазмолитик, құсқысы келгенде өт айдайтын ретінде, ішектің ауырсынуында ішеді. Жалбыздың тұндырмасын 90% спиртте 1,0:20,0 қатынаста бұрыш жалбыздың майын бірдей мөлшерде қосып дайындайды. 10-15 тамшыдан невралгиялық ауырсынуларда ауырсынуды басу үшін, жүрек айнуға және құсуға қарсы қолданады. Жалбыз тұндырмасы инсектицидті және репеллентті белсенділік көрсетеді, ағзаның қолайсыз ортаға төзімділігін арттырады. Жалбыздың препараттарын айқын гипотонияда қолдануға болмайды. жүктеу/скачать 1,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|