Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі 1 тарау

Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі 1 тарау

• Жалпы ережелер
• 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгi ұғымдар
• Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
• еңбек - адамдардың өмiрi үшiн қажеттi материалдық, рухани және басқа да құндылықтар жасауға бағытталған адам қызметi;
• еңбек қатынастары - тараптардың әдетте жеке еңбек және ұжымдық шарттар негiзiнде белгiлi бiр еңбек қызметiн жүзеге асыруы жөнiнде туындайтын жұмыс берушi мен қызметкер арасындағы қатынастар;
• жұмыс берушiнiң актiлерi - жұмыс берушiнiң (жұмыс берушiлер өкiлiнiң) шығаратын актiлерi (бұйрықтар, өкiмдер, нұсқаулықтар, iшкi еңбек тәртiбiнiң ережелерi);
• жеке еңбек шарты - қызметкер мен жұмыс берушiнiң арасында жазбаша нысанда жасалатын екiжақты келiсiм;
• зиянды (өте зиянды) еңбек жағдайлары - белгiлi бiр өндiрiс факторларының әсер етуi қызметкердiң жұмыс қабiлетi төмендеуiне немесе ауыруына;
• қауiптi (өте қауiптi) еңбек жағдайлары - белгiлi бiр өндiрiс факторларының әсер етуi еңбектi қорғау ережелерi;
• ауыр дене жұмыстары - қызметкердiң ауыр заттарды қолмен көтеруге немесе орнын;
• демалыс уақыты - қызметкердiң еңбек мiндеттерiн орындаудан;
• жалақы - еңбек үшiн оның күрделiлiгiне, саны мен сапасына сәйкес төленетiн сыйақы (табыс);
• iссапар - жұмыс берушiнiң өкiмi бойынша қызметкердi тұрақты жұмыс орнынан тыс жерге еңбек мiндеттерiн орындау үшiн жiберу;
• өтемақылар - жұмыс режимi мен еңбек жағдайларына;

2-бап. Еңбек туралы заңдар

• 2-бап. Еңбек туралы заңдар
• 1. Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңдары Қазақстан РеспубликасыныңКонституциясына негiзделедi.
• 3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы
• 1. Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағындағы еңбек қатынастарын реттейдi.
• 2. Егер Конституцияда, заңдарда және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, осы Заңның күшi Қазақстан Республикасының азаматтарына қолданылады.
• 4-бап. Еңбек саласындағы кемсiтушiлiкке тыйым салу
• 1. Әркiмнiң де өзiнiң еңбек құқықтарын iске асыруға тең мүмкiндiктерi бар.
• 2. Еңбек саласында кемсiтушiлiкке ұшырадым деп есептейтiн адамдар тиiстi арызымен сотқа жүгiне алады.
• 6-бап. Мәжбүрлi еңбекке тыйым салу
• Мәжбүрлi еңбекке тыйым салынған. Мәжбүрлi еңбекке тек сот үкiмi бойынша, не төтеншенемесе соғыс жағдайлары жарияланған кездерде ғана жол берiледi

7-бап. Қызметкерлердiң негізгi құқықтары мен мiндеттерi

• 7-бап. Қызметкерлердiң негізгi құқықтары мен мiндеттерi
• 1. Қызметкердiң:
• 1)жұмыс берушiмен осы Заңда белгiленген тәртiппен жеке еңбек шартын жасасуға, өзгертуге және бұзуға;
• 2) тең еңбегi үшiн қандай да болсын кемсiтусiз тең ақы алуға;
• 3) қауiпсiздiк пен гигиена талаптарына сай келетiн еңбек жағдайларына;
• 4) егер басқа заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, кәсiптiк одақтарға немесе басқа да қоғамдық бiрлестiктерге өз еркiмен мүше болуға;
• 2. Қызметкер:
• 1) жеке еңбек, ұжымдық шарттарда және жұмыс берушінің актiлерінде жазылған еңбек міндеттерін адал орындауға;
• 2) еңбек тәртiбiн сақтауға;
• 3) жұмыс процесiнде жұмыс берушiге мүлiктік зиян келтіруге жол бермеуге;
• 4) еңбек қорғау, өрт қауіпсіздігі және өндірістік санитария жөніндегі ережелердің талаптарын орындауға;

8-бап. Жұмыс берушiнiң негізгi құқықтары мен мiндеттерi

• 8-бап. Жұмыс берушiнiң негізгi құқықтары мен мiндеттерi
• 1. Жұмыс берушінің:
• 1) Осы Заңда белгiленген тәртіппен қызметкерлермен жеке еңбек және ұжымдық шарттарды жасасуға, өзгертуге және бұзуға;
• 2) жұмысқа қабылдау кезiнде қызметкерден осы Заңда көзделген, белгiлi бiр еңбек қызметімен айналысуға және (немесе) белгiлi бiр қызметтi атқаруға мүмкiндігін растайтын құжаттар берудi талап етуге;
• 3) өз өкілеттігі шегінде жұмыс берушінің актілерін шығаруға.
• 4) қызметкерлердi көтермелеуге, оларды осы Заңда және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерде белгiленген тәртіппен тәртіптiк және материалдық жауапкершілiкке тартуға;
• 2. Жұмыс беруші:
• 1) қызметкерлерді Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңнамасына, жеке еңбек, ұжымдық шарттарға сәйкес еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге;
• 2) қызметкерлер өкілдерінің ұсынысын қарауға, келіссөздер жүргізуге және ұжымдық шарт жасасуға;
• 3) қызметкерлерді өз қаражаты есебінен өздерінің еңбек міндеттерін орындауы үшін қажетті құралдармен және материалдармен қамтамасыз етуге;
• 4) қызметкерді жұмысқа қабылдаған кезде онымен жеке еңбек шартын жасасуға, қызметкерді ұжымдық шартпен және жұмыс берушінің актілерімен таныстыруға;

11-бап. Жұмысқа қабылдауға жол берiлетiн жас

• 11-бап. Жұмысқа қабылдауға жол берiлетiн жас
• 1. Жеке еңбек шартын он алты жасқа толған адамдармен жасасуға жол берiледi.
• 2. Орта бiлiм алған не жалпы бiлiм беретiн оқу орнын тастап кеткен жағдайда он бес жасқа толған адамдар.
• 3. Ата-анасының бiрiнiң (қорғаншысының, қамқоршысының) келiсiмiмен жеке еңбек шарты мүмкiн.
• 4. Ата-ананың (қорғаншының, қамқоршының) келiсiмi жазбаша нысанда (өтiнiш) берiледi.
• 5. Он сегiз жасқа толмаған адамдарды ауыр дене жұмыстары мен еңбек жағдайлары.

13-бап. Қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттар

• 13-бап. Қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттар
• Еңбек кітапшаларының нысанын, оларды жүргізу және сақтау тәртібін еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.

• 14-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық
• Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының бұзылуына кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.