-БӨЛІМ. ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ

жұмыс берушінің қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған 

басқа да қаржыландыру көздері есебінен жүзеге асырылады.

 

      Жұмыскерлер бұл мақсаттарға арналған шығыстарды көтермейді.

 

      Қаражат көлемі жұмыс берушінің актісінде немесе ұжымдық шартта айқындалады.

 

   18-тарау. ЖҰМЫСКЕРЛЕРДІҢ ЖӘНЕ ЖҰМЫС БЕРУШІНІҢ ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ 

ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 

      181-бап. Жұмыскердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті

 

                қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері

 

      1. Жұмыскердің:

 

      1) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға сәйкес жабдықталған 

жұмыс орнына;

 

      2) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға, сондай-ақ еңбек, 

ұжымдық шарттарға сәйкес санитариялық-тұрмыстық үй-жайлармен, жеке және ұжымдық қорғаныш 

құралдарымен қамтамасыз етілуге;

 

      3) еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға өз жұмыс орнындағы еңбек 

жағдайларына және еңбекті қорғауға тексеру жүргізу туралы өтініш білдіруге;

 

      4) еңбек жағдайларын, еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды жақсартуға 

байланысты мәселелерді тексеруге және қарауға өзі немесе өз өкілі арқылы қатысуға;

 

      5) жұмыс беруші жұмыскерді жеке және (немесе) ұжымдық қорғаныш құралдарымен 

қамтамасыз етпеген жағдайда және денсаулығына немесе өміріне қатер төндіретін ахуал 

туындаған кезде бұл жөнінде тікелей басшысына немесе жұмыс берушіге жазбаша түрде 

хабарлай отырып, жұмысты орындаудан бас тартуға;

 

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен еңбек міндеттерін 

қауіпсіз орындау үшін қажетті білім алуға және кәсіптік даярлыққа;

 

       7) жұмыс берушіден жұмыс орнының сипаты мен ұйымның аумағы, еңбек жағдайларының 

жай-күйі, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы, денсаулығына зақым келу 

тәуекелі туралы, сондай-ақ оны зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың 

әсерінен қорғау жөніндегі шаралар туралы анық ақпарат алуға; 

 

      8) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға сәйкес келмеуіне 

байланысты ұйымның жұмысы тоқтатыла тұрған уақытта орташа жалақысының сақталуына құқығы 

бар.

 

       2. Жұмыскер: 

 

       1) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нормалардың, қағидалардың 

және нұсқаулықтардың талаптарын сақтауға; 

 

       2) жұмыскерлердің әрбір өндірістік жарақаты және денсаулығының өзге де 

зақымдануы, кәсіптік аурудың (уланудың) белгілері туралы, сондай-ақ адамдардың өмірі мен 

денсаулығына қатер төндіретін ахуал туралы жұмыс берушіге немесе жұмысты ұйымдастырушыға 

дереу хабарлауға; 

 

      3) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен міндетті 

алдын ала және мерзімдік медициналық қарап тексеруден, сондай-ақ ауысым алдындағы, 

ауысымнан кейінгі және өзге де медициналық куәландырудан өтуге;

 

      4) жұмыс берушінің талабы бойынша жұмыс берушінің актісінде көзделген жағдайларда, 

сондай-ақ басқа жұмысқа ауысқан кезде профилактикалық медициналық қарап тексеруден 

өтуге;

 

      5) мүгедектіктің белгіленгені немесе денсаулық жағдайының еңбек міндеттерін 

жалғастыруға кедергі келтіретіндей өзге де нашарлауы туралы жұмыс берушіге хабарлауға;

 

       6) жұмыс беруші беретін жеке және ұжымдық қорғаныш құралдарын мүлтіксіз қолдануға 

және оларды мақсат бойынша пайдалануға; 

 

       7) мемлекеттік еңбек инспекторының, еңбекті қорғау жөніндегі техникалық 

инспектордың, ішкі бақылау мамандарының талаптарын және медициналық мекемелер ұсынған 

емдік және сауықтыру іс-шараларын орындауға; 

 

      8) жұмыс беруші айқындаған және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген 

тәртіппен еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша оқытудан, нұсқау алудан және 

білімдерін тексеруден өтуге міндетті.

 

      182-бап. Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті

 

                қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері

 

      1. Жұмыс берушінің:

 

      1) жұмыскерлерді жұмыс орындарында қолайлы еңбек жағдайларын жасауға 

жәрдемдескені, қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау жөніндегі рационализаторлық ұсыныстары 

үшін ынталандыруға;

 

      2) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптарды бұзатын 

жұмыскерлерді осы Кодексте белгіленген тәртіппен жұмыстан шеттетуге және тәртіптік 

жауаптылыққа тартуға;

 

      3) жұмыскерден өндірісте жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жөніндегі талаптарды 

мүлтіксіз сақтауды талап етуге;

 

      4) жұмыскерлерді Қазақстан Республикасының заңнамасында және жұмыс берушінің 

актісінде көзделген жағдайларда профилактикалық медициналық қарап тексерулерге меншікті 

қаражаты есебінен жіберуге құқығы бар.

 

       2. Жұмыс беруші: 

 

       1) профилактика жүргізу, өндірістік жабдықтар мен технологиялық процестерді 

неғұрлым қауіпсіз түрлерімен ауыстыру арқылы жұмыс орындарында және технологиялық 

процестерде кез келген тәуекелдерді болғызбау жөніндегі шараларды қабылдауға; 

 

      2) жұмыскерлерге еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша 

оқытуды, оларға нұсқау беруді және білімдерін тексеруді өткізуге, сондай-ақ меншікті 

қаражаты есебінен өндірістік процесс пен жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жөніндегі 

құжаттармен қамтамасыз етуге;

 

      3) жұмыс берушінің актісімен бекітілген тізімге сәйкес, еңбек жөніндегі уәкілетті 

орган белгілеген тәртіппен, кадрлардың біліктілігін арттыруды жүзеге асыратын ұйымдарда 

үш жылда бір реттен сиретпей мерзімділікпен басшы жұмыскерлер мен еңбек қауіпсіздігі 

және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігін және 

еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытуды және олардың білімдерін тексеруді 

ұйымдастыруға;

 

      4) жұмыскерлерге қажетті санитариялық-гигиеналық жағдайлар жасауға, еңбек 

жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нормаларға

 

сәйкес жұмыскерлердің арнайы 

киімі мен аяқкиімін беруді және жөндеуді, оларды профилактикалық өңдеу, жуу және 

дезинфекциялау құралдарымен, медициналық қобдишамен, сүтпен немесе бірдей тамақ 

өнімдерімен және (немесе) диеталық (емдік және профилактикалық) тамақтануға арналған 

арнайы өнімдермен, жеке және ұжымдық қорғаныш құралдарымен жабдықтауды қамтамасыз етуге;

 

       5) 

алып тасталды - ҚР 06.04.2016 

№ 483-V

 Заңымен (алғашқы ресми жарияланған 

күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

 

      6) он сегіз жасқа толмаған жұмыскерлердің өздері үшін белгіленген шекті 

нормалардан асатын ауыр заттарды тасуына және қозғалтуына жол бермеуге;

 

      7) әйелдердің өздері үшін белгіленген шекті нормалардан асатын заттарды қолымен 

көтеруіне және жылжытуына жол бермеуге;

 

      8) еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар мен кәсіптік ауруларды тіркеуді, 

есепке алуды және талдауды жүзеге асыруға;

 

       9) еңбек жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органға және еңбек инспекциясы жөнiндегi 

жергілікті органға, жұмыскерлердiң өкiлдерiне олардың жазбаша сұрау салуы бойынша еңбек 

жағдайлары, еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау жай-күйiнің мониторингі үшін қажеттi 

ақпаратты тоқсанына бір рет беруге; 

 

       10) еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды Қазақстан Республикасының 

заңнамасында белгіленген тәртіппен тергеп-тексеруді қамтамасыз етуге; 

 

       11) мемлекеттік еңбек инспекторларының нұсқамаларын және қорытындыларын 

орындауға; 

 

      12) еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен қағидаларға сәйкес 

өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша мерзімдік аттестаттауды жұмыскерлер 

өкілдерінің қатысуымен бес жылда бір реттен сиретпей өткізуге;

 

       13) өндiрiстiк объектiлердi еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау нәтижелерiн 

еңбек инспекциясы жөнiндегi тиісті жергілікті органға бiр ай мерзiмде қағаз және 

электрондық жеткiзгiштерде ұсынуға; 

 

       14) жұмыскер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым 

оқиғалардан сақтандыруға; 

 

      15) авариялық ахуалдың өршуін және жарақаттайтын факторлардың басқа адамдарға әсер 

етуін болғызбау жөніндегі шұғыл шараларды қабылдауға;

 

      16) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтарды еңбек 

жөнiндегi уәкiлеттi орган бекіткен тәртіппен әзірлеуді, бекітуді және қайта қарауды 

жүзеге асыруға;

 

      17) келісімде, ұжымдық шартта, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген 

жағдайларда, сондай-ақ еңбек жағдайларының өзгеруіне байланысты не кәсіптік аурудың 

белгілері пайда болғанда басқа жұмысқа ауыстыру кезінде жұмыскерлерді міндетті, 

мерзімдік (еңбек қызметі барысында) медициналық қарап-тексеруден және ауысым алдындағы, 

ауысымнан кейінгі медициналық куәландырудан меншікті қаражаты есебінен өткізуге 

міндетті.

 

      

Ескерту. 182-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 06.04.2016 

№ 483-V

 Заңымен (алғашқы 

ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

 

   19-тарау. ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІН ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ 

      183-бап. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша

 

                аттестаттау

 

      1. Өндірістік объектілер еңбек жағдайлары бойынша міндетті мерзімдік 

аттестатталуға жатады.

 

      2. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауды өндірістік 

объектілерді аттестаттаудан өткізу жөніндегі мамандандырылған ұйымдар бес жылда бір 

реттен сиретпей мерзімділікпен жүргізеді.

 

      3. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша мерзімді міндетті 

аттестаттаудан өткізу тәртібін еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

 

      4. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауды жүргізу тәртібін 

бұзу анықталған кезде, еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды мемлекеттік бақылау 

және қадағалау органының талап етуі бойынша өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары 

бойынша кезектен тыс аттестаттау жүргізіледі.

 

      Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша кезектен тыс аттестаттау 

нәтижелері өндірістік объектіні еңбек жағдайлары бойынша алдыңғы аттестаттау 

материалдарына қосымша түрінде ресімделеді.

 

      5. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауды жүргізуді 

ұйымдастыру үшін жұмыс беруші құрамында төраға, мүшелер және өндірістік объектілерді 

еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау жөніндегі құжаттаманы жасауға, жүргізуге және 

сақтауға жауапты хатшы бар аттестаттау комиссиясын құру туралы тиісті бұйрық шығарады.

 

      6. Аттестаттау комиссиясының құрамына басшы не оның орынбасары, еңбек қауіпсіздігі 

және еңбекті қорғау қызметтерінің және келісу бойынша өзге де бөлімшелерінің мамандары, 

сондай-ақ жұмыскерлердің өкілдері кіреді.

 

      Жұмыскерлер өкілдерінің аттестаттау комиссиясына қатысудан бас тартуы өндірістік 

объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттауды жүргізбеу үшін негіз болып 

табылмайды.

 

      7. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау аяқталғаннан кейін 

өндірістік объектілерді аттестаттауды жүргізу жөніндегі мамандандырылған ұйым оның 

нәтижелері туралы мәліметтерді еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органға 

ол белгілеген тәртіппен күнтізбелік он күн ішінде жібереді.

 

      8. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау нәтижелері 

өндірістік объектіні аттестаттау актісі шығарылған кезден бастап күшіне енеді.

 

      9. Өндірістік объектілерді аттестаттауды жүргізу тәртібінің сақталуын бақылауды 

мемлекеттік еңбек инспекторлары жүзеге асырады.

 

      184-бап. Жұмыс орындарының қауіпсіздік талаптары

 

      1. Жұмыс орындары орналасқан ғимараттар (құрылыстар) құрылысы жағынан өздерінің 

функционалдық мақсатына және еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сәйкес 

болуға тиіс.

 

      2. Жұмыс жабдығы осы жабдық түрі үшін белгіленген қауіпсіздік нормаларына сәйкес 

келуге, онда тиісті техникалық паспорттары (сертификат), ескерту белгілері болуға және 

жұмыскерлердің жұмыс орындарындағы қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қоршаулармен немесе 

қорғау құрылғыларымен қамтамасыз етілуге тиіс.

 

      3. Авариялық жолдар мен жұмыскерлердің үй-жайдан шығатын жолдар белгіленуге, бос 

болуға және ашық ауаға не қауіпсіз аймаққа шығаруға тиіс.

 

      4. Қауіпті аймақтар нақты белгіленуге тиіс. Егер жұмыс орындары жұмыстың сипатына 

қарай жұмыскерге қауіп-қатер төндіретін немесе құлайтын заттар бар қауіпті аймақтарда 

болса, онда мұндай орындар бұл аймақтарға бөгде адамдардың кіруін бөгейтін 

құрылғыларымен жабдықталуға тиіс.

 

      Жаяу жүргіншілер мен технологиялық көлік құралдары ұйымның аумағында қауіпсіз 

жағдайларда жүріп-тұруға тиіс.

 

      5. Жұмыс орындары орналасқан үй-жайдағы температура, жарық, сондай-ақ желдеткіш 

жұмыс уақыты кезінде санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес болуға тиіс.

 

      185-бап. Жұмыскерлерді міндетті медициналық қарап-тексеру

 

      1. Жұмыс беруші ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті 

жұмыстарда істейтін жұмыскерлерді Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген 

тәртіппен мерзімдік медициналық қарап-тексеруден және зерттеп-қараудан өткізуді меншікті 

қаражаты есебінен ұйымдастыруға міндетті.

 

      2. Қаупі жоғары жұмыстарда, машиналармен және механизмдермен байланысты жұмыстарда 

істейтін жұмыскерлер ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі медициналық куәландырудан 

өтуге тиіс. Ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі медициналық куәландырудан өту талап 

етілетін кәсіптердің тізімін денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

 

   20-тарау. ЕҢБЕК ҚЫЗМЕТІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАТАЙЫМ ОҚИҒАЛАРДЫ 

ТЕРГЕП-ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ 

      186-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды

 

                тергеп-тексерудің жалпы ережелері және оларды

 

                есепке алу

 

      1. Жұмыскерлердің, сондай-ақ:

 

      1) кәсіптік практикадан өтіп жүрген кезде оқу орындарында оқитын адамдардың;

 

      2) әскери қызмет, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерумен байланысты емес 

жұмыстарды орындауға тартылған әскери қызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар 

қызметкерлерінің;

 

      3) бас бостандығынан айыру орындарында және сот үкімі бойынша еңбекке тартылған 

адамдардың;

 

      4) азаматтық қорғау саласындағы әскерилендірілген және өзге де мамандандырылған 

кәсіби авариялық-құтқару қызметтері мен құралымдарының, әскерилендірілген күзеттің жеке 

құрамының, авариялардың, дүлей зілзаланың салдарларын жою жөніндегі, адам өмірін және 

мүлікті құтқару жөніндегі ерікті командалар мүшелерінің еңбек қызметіне байланысты және 

еңбекке қабілетсіздігіне не қайтыс болуына әкеп соққан денсаулығының зақымдану 

жағдайлары осы Кодекске сәйкес тергеп-тексерілуге жатады.

 

      2. Жұмыскерлер денсаулығының еңбек міндеттерін орындауға байланысты зақымдануы не 

еңбекке қабілетсіздікке не қайтыс болуға әкеп соққан, жұмыс берушінің мүддесі үшін өз 

бастамасы бойынша басқа да әрекеттер жасау, егер олар:

 

      1) жұмыс уақыты басталар алдында немесе аяқталғаннан кейін жұмыс орнын, өндіріс 

құрал-жабдықтарын, жеке қорғаныш құралдарын дайындау және ретке келтіру және басқа да 

әрекеттер кезінде;

 

       2) жұмыс орнында болған жұмыс уақыты ішінде, жұмысы қызмет көрсету объектілері 

арасында жүріп-тұрумен байланысты жұмыскер бара жатқан жолда, оның ішінде жұмыс 

берушінің тапсырмасы бойынша бара жатқан жолда, сондай-ақ еңбек міндеттерін орындау 

кезінде іссапар уақытында; 

 

      3) жұмыс беруші ұсынған көлік құралымен жұмысты орындау орнына бара жатқанда 

немесе жұмыстан келе жатқанда;

 

       4) жеке көлік құралын қызмет бабында пайдалану құқығына жұмыс берушінің жазбаша 

келісімі болған кезде өзінің жеке көлік құралымен; 

 

       5) жұмыс берушінің мүддесі үшін өз бастамасы бойынша әрекеттер жасау кезінде; 

 

      6) вахталық әдіспен жұмыс істейтіндердің жиналу орнынан (вахта кезеңінде тұратын 

жерінен) жұмыс беруші ұсынған көлік құралымен жұмысқа бара жатқанда немесе келе жатқанда 

орын алған болса, еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар ретінде есепке алынады.

 

      3. Тергеп-тексеру барысында жұмыскерлер денсаулығының зақымдануы:

 

      1) жұмыскердің функционалдық міндеттеріне кірмейтін және жұмыс берушінің 

мүддесімен байланысты емес жұмыстарды немесе өзге де әрекеттерді зардап шеккен адам өз 

бастамасы бойынша орындаған, оның ішінде вахталық әдіспен жұмыс істеу кезінде 

ауысымаралық демалыс, тынығу мен тамақтануға арналған үзіліс кезінде орындаған кезде;

 

      2) зардап шеккен адамның алкогольдік масаң күйде болуы, оның уытқұмарлық және 

есірткі заттарды (оларға ұқсас заттарды) пайдалану негізгі себеп болған жағдайда;

 

      3) өз денсаулығына әдейі (қасақана) зиян келтіру нәтижесінде, сондай-ақ зардап 

шеккен адам қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кезде;

 

      4) медициналық қорытындымен расталған, зардап шеккен адам денсаулығының өндірістік 

факторлардың әсерімен байланысты емес кенеттен нашарлауынан болғаны объективті түрде 

анықталса, олар еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар ретінде есепке алынуға 

жатпайды.

 

       4. Кәсіптік аурулар жағдайларын тергеп-тексеруді жұмыс беруші халықтың 

санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен бірлесіп 

жүргізеді. 

 

      5. Денсаулық сақтау ұйымдарының жауапты лауазымды адамдары жұмыскерлердің 

өндірістік жарақат алуына немесе денсаулығының еңбек қызметіне байланысты зақымдануына 

орай бастапқы жүгінген әрбір жағдай туралы жұмыс берушілерге және еңбек инспекциясы 

жөніндегі жергілікті органға, сондай-ақ кәсіптік қатты ауру (улану) жағдайлары туралы 

халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органды екі 

жұмыс күнінен кешіктірмей хабардар етуге тиіс.

 

      6. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды және өндірістегі кәсіптік 

ауруларды тергеп-тексеруді ұйымдастыру және тіркеу үшін жұмыс беруші жауапты болады.

 

      187-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды

 

                тергеп-тексеру кезіндегі жұмыс берушінің

 

                міндеттері

 

      1. Жұмыс беруші:

 

      1) зардап шеккен адамға алғашқы медициналық көмек көрсетуді және қажет болған 

кезде оны денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыруға;

 

      2) еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиға орнындағы жағдайды (жабдықтар мен 

механизмдердің, еңбек құрал-жабдықтарының жай-күйін), егер бұл басқа адамдардың өмірі 

мен денсаулығына қатер төндірмесе, ал өндірістік процестің үздіксіздігін бұзу аварияға 

әкеп соқпайтын болса, оқиға болған кездегі күйде сақтауға, сондай-ақ жазатайым оқиға 

болған жерді фотосуретке түсіруге;

 

      3) зардап шеккен адамның жақын туыстарын жазатайым оқиға туралы дереу хабардар 

етуге және осы Кодексте, өзге де нормативтік-құқықтық актілерде айқындалған мемлекеттік 

органдар мен ұйымдарға хабар жіберуге;

 

      4) арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия мүшелерін еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру үшін оқиға орнына жіберуге міндетті.

 

      2. Жұмыс беруші еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиға туралы бір тәулік 

ішінде еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша:

 

      1) еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға;

 

      2) қауіпті өндірістік объектілерде болған жазатайым оқиғалар кезінде өнеркәсіптік 

қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне;

 

      3) кәсіптік ауру немесе улану жағдайлары туралы халықтың санитариялық-

эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесіне;

 

      4) жұмыскерлердің өкілдеріне;

 

      5) жұмыскер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан 

сақтандыру шартын жасасқан сақтандыру ұйымына;

 

      6) жазатайым оқиға болған жердегі құқық қорғау органына және арнайы тергеп-

тексеруге жататын жағдайларда өндірістік және ведомстволық бақылау мен қадағалаудың 

уәкілетті органдарына хабарлайды.

 

      3. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру кезінде комиссияның 

талабы бойынша жұмыс беруші меншікті қаражаты есебінен:

 

      1) техникалық есеп-қисаптардың орындалуын, зертханалық зерттеулердің, сынақтардың, 

басқа да сараптама жұмыстарының жүргізілуін және осы мақсаттарда сарапшы мамандардың 

тартылуын;

 

      2) оқиға орнын және зақым келтірілген объектілерді фотосуретке түсіруді, 

жоспарлар, эскиздер, схемалар жасауды;

 

      3) тексеру жүргізу үшін қажетті көлік, қызметтік үй-жай, байланыс құралдарын, 

арнайы киім және басқа да жеке қорғаныш құралдарын беруді;

 

      4) мыналарды:

 

      жұмыс орнының жай-күйін, қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік факторлардың бар-

жоғын сипаттайтын құжаттарды (жоспарларды, эскиздерді, схемаларды, ал қажет болғанда 

оқиға орнының фото- және бейнематериалдарын және басқаларды);

 

      нұсқауларды тіркеу журналдарынан және зардап шеккен адамдардың еңбек қауіпсіздігі 

және еңбекті қорғау жөніндегі білімін тексеру хаттамаларынан, еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиға куәгерлері мен лауазымды адамдардан жауап алу хаттамаларынан, зардап 

шеккен адамдардың түсініктемелерінен, мамандардың сараптамалық қорытындыларынан үзінді 

көшірмелерді;

 

      зертханалық зерттеулер мен эксперименттердің нәтижелерін;

 

      зардап шеккен адамның денсаулығына келтірілген зақымның сипаты мен ауырлық 

дәрежесі немесе оның қайтыс болуының себебі туралы, алкогольдік, есірткілік немесе 

уытқұмарлық масаңдық белгілерінің бары (жоғы) туралы медициналық қорытындыны;

 

      зардап шеккен адамға арнайы киім және басқа да жеке қорғаныш құралдары берілгенін 

растайтын құжаттардың көшірмелерін;

 

      көрсетілген өндірісте (объектіде) мемлекеттік еңбек инспекторлары мен аумақтық 

мемлекеттік қадағалау органының лауазымды адамдарының (егер еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиға осы органның бақылауындағы ұйымда немесе объектіде орын алса) бұрын 

берілген нұсқамаларынан үзінді көшірмелерді;

 

      комиссияның қалауы бойынша істің қаралуына қатысы бар басқа да құжаттарды беруді 

қамтамасыз етеді.

 

      188-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды

 

                тергеп-тексеру жөніндегі комиссияны құру тәртібі

 

                және оның құрамы

 

      1. Арнайы тергеп-тексерілуге жататын жағдайларды қоспағанда, еңбек қызметіне 

байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді өндірістік жарақаттың ауырлық дәрежесі 

туралы қорытынды алған кезден бастап жиырма төрт сағат ішінде жұмыс берушінің актісімен 

құрылатын, мынадай құрамдағы комиссия жүргізеді:

 

      1) төраға – ұйымның (өндірістік қызметтің) басшысы немесе оның орынбасары, ал олар 

болмаған кезде жұмыс берушінің уәкілетті өкілі;

 

      2) мүшелері – ұйымның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің басшысы 

және жұмыскерлердің өкілі.

 

      2. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиға болған тиісті учаскедегі еңбек 

қауіпсіздігіне тікелей жауап беретін лауазымды адам тергеп-тексеруді жүргізу кезінде 

комиссия құрамына енгізілмейді.

 

      3. Арнайы тергеп-тексеруге:

 

      1) ауыр немесе адам өлімімен аяқталған еңбек қызметіне байланысты жазатайым 

оқиғалар;

 

      2) зардап шеккен адамдардың өндірістік жарақаттарының ауырлық дәрежесіне 

қарамастан, бір мезгілде екі және одан да көп жұмыскерлер ұшыраған еңбек қызметіне 

байланысты топтық жазатайым оқиғалар;

 

      3) қатты уланудың топтық оқиғалары жатады.

 

      4. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны арнайы тергеп-тексеруді еңбек 

инспекциясы жөніндегі жергілікті орган өндірістік жарақаттың ауырлық дәрежесі туралы 

қорытындыны алған кезден бастап жиырма төрт сағат ішінде мынадай құрамда құрған комиссия 

жүргізеді:

 

      1) төраға – мемлекеттік еңбек инспекторы;

 

      2) мүшелері – жұмыс беруші және жұмыскерлердің өкілі.

 

       Екі адам қайтыс болған еңбек қызметіне байланысты топтық жазатайым оқиғаларды 

тергеп-тексеруді облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бас мемлекеттік 

еңбек инспекторы басқаратын комиссия жүргізеді. 

 

       Үштен бес адамға дейін қайтыс болған еңбек қызметіне байланысты топтық жазатайым 

оқиғаларды тергеп-тексеруді – еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган, ал бес 

адамнан көп қайтыс болғанда Қазақстан Республикасының Үкіметі құратын комиссия 

жүргізеді. 

 

      5. Қауіпті өндірістік объектідегі аварияның салдарынан техногендік сипаттағы 

төтенше жағдайлар кезінде болған еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-

тексеру кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның немесе оның 

аумақтық бөлімшесінің өкілі комиссия төрағасы болып тағайындалады. Бұл жағдайда 

мемлекеттік еңбек инспекторы комиссия мүшесі болады.

 

      6. Комиссия құрамына сондай-ақ мыналар кіреді:

 

      1) қауіпті өндірістік объектілерде, сондай-ақ электр энергетикасы саласы 

ұйымдарында болған еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар кезінде – өнеркәсіптік 

қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспектор және 

мемлекеттік энергетикалық қадағалауды және бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адам;

 

      2) қатты улану жағдайында – халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы 

саласындағы мемлекеттік органның өкілдері;

 

      3) басқа ұйымның аумағында орналасқан және жұмыс жүргізіп жатқан ұйымның 

жұмыскерімен немесе өндірістік тапсырманы (қызметтік немесе шарттық міндеттерді) орындау 

үшін басқа ұйымға жіберілген жұмыскермен болған, еңбек қызметіне байланысты жазатайым 

оқиға кезінде – аумағында жазатайым оқиға болған ұйымның жауапты өкілі.

 

      7. Комиссияның жұмысына жұмыс берушімен немесе зардап шеккен адаммен тиісті 

шарттық қатынастары бар сақтандыру ұйымының өкілі қатысуға құқылы.

 

      8. Жұмыс беруші жеке тұлғада болған еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны 

тергеп-тексеруге жұмыс беруші немесе оның уәкілеттік берілген өкілі, жұмыскерлердің 

өкілі, жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруге шарт негізінде де тартылуы мүмкін еңбекті 

қорғау жөніндегі маман қатысады.

 

      9. Сараптамалық қорытындыны талап ететін мәселелерді шешу үшін арнайы тергеп-

тексеру жөніндегі комиссияның төрағасы ғылыми-зерттеу ұйымдарының және бақылау-қадағалау 

органдарының мамандары арасынан сараптамалық кіші комиссияларды жұмыс берушінің қаражаты 

есебінен құруға құқылы.

 

      189-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды

 

                тергеп-тексеру тәртібі

 

        1. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру мерзімі комиссия 

құрылған күннен бастап он жұмыс күнінен аспауға тиіс. 

 

      Тергеп-тексеруді белгіленген мерзімде аяқтауға объективті кедергі келтіретін мән-

жайлар туындаған кезде тергеп-тексеру мерзімдері комиссияның хаттамалық шешімімен он 

жұмыс күніне екі реттен асырмай ұзартылуы мүмкін.

 

      2. Еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органдарға уақтылы хабарланбаған еңбек 

қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар зардап шеккен адамның немесе оның өкілетті 

өкілінің өтініші бойынша өтініш тіркелген күннен бастап он жұмыс күні ішінде тергеп-

тексеріледі.

 

       3. Комиссия әрбір тергеп-тексеру жағдайында оқиға куәгерлерін, еңбек қауіпсіздігі 

және еңбекті қорғау жөніндегі талаптардың бұзылуына жол берген адамдарды анықтайды және 

олардан жауап алады, жұмыс берушіден қажетті ақпарат және мүмкін болса, зардап шеккен 

адамнан түсініктеме алады. 

 

       4. Арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия төрағасының келісімінсіз куәлардан, 

куәгерлерден жауап алуды, сондай-ақ ресми тағайындалған комиссия жұмыс істеп жатқан 

күндерде кез келген біреудің немесе өзге де комиссияның осы еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаға қатысты қатар тергеп-тексерулер жүргізуіне үзілді-кесілді тыйым 

салынады. 

 

      5. Комиссия жиналған құжаттар мен материалдар негізінде еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаның мән-жайлары мен себептерін айқындайды, жазатайым оқиғаның жұмыс 

берушінің өндірістік қызметімен байланысын және тиісінше, зардап шеккен адамның оқиға 

орнында болуы оның еңбек міндеттерін орындауы екені түсіндірілгенін анықтайды, жазатайым 

оқиғаны еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиға ретінде немесе еңбек қызметіне 

байланысты емес жазатайым оқиға ретінде сыныптайды, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті 

қорғау талаптарының бұзылуына жол берген адамдарды айқындайды және өндірістегі еңбек 

қызметіне байланысты жазатайым оқиғалардың себептерін жою және алдын алу жөніндегі 

шараларды белгілейді.

 

      6. Ауыр зардаптарға әкеп соққан немесе адам өлімімен аяқталған еңбек қызметіне 

байланысты жазатайым оқиғаны, зардап шеккен адамдардың өндірістік жарақаттарының ауырлық 

дәрежесіне қарамастан, бір мезгілде екі және одан көп жұмыскер ұшыраған топтық жазатайым 

оқиғаны және жұмыскерлердің топтық қатты улану жағдайын тергеп-тексеру еңбек жөніндегі 

уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша арнайы тергеп-тексеру актісімен 

ресімделеді.

 

      7. Көлік құралдарының авариясы салдарынан болған еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі 

уәкілетті органның тергеп-тексеру материалдары негізінде жүргізіледі.

 

      8. Жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті орган еңбек 

қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссия төрағасының 

талабы бойынша тергеп-тексеру материалдарының көшірмелерін көлік оқиғасы болған күннен 

бастап бес күн мерзімде беруге міндетті.

 

       9. Режимдік объектілердегі еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды 

тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның жұмыс жағдайлары осы объектілерде болуға арналған 

рұқсаттың ерекшеліктері ескеріле отырып айқындалады. 

 

      10. Ұйым объектілеріндегі жарылыстың, авариялардың, қираудың, өрттің және басқа да 

жағдайлардың салдарынан зардап шеккен адамды (зардап шеккен адамдарды), жоғалған адамды 

(жоғалған адамдарды) іздеудің аяқталуын арнайы тергеп-тексеру жөніндегі комиссия 

авариялық-құтқару қызметі немесе құралымы басшысының және сарапшы мамандардың 

қорытындысы негізінде айқындайды.

 

      190-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды

 

                тергеп-тексеру материалдарын ресімдеу тәртібі

 

                және оларды есепке алу

 

      1. Жұмыскердің (жұмыскерлердің) еңбекке қабілеттілігін жоғалтуына әкеп соққан және 

еңбек қызметіне байланысты әрбір жазатайым оқиға медициналық қорытындыға (ұсынымға) 

сәйкес тергеп-тексерілуге жатады.

 

      Ауыр зардаптарға әкеп соққан, адам өлімімен аяқталған және еңбек қызметіне 

байланысты топтық жазатайым оқиғалар арнайы тергеп-тексерілуге жатады.

 

      Тергеп-тексеру, арнайы тергеп-тексеру актілерінің нысандарын және еңбек қызметіне 

байланысты жазатайым оқиға, кәсіптік ауру туралы актілердің нысандарын еңбек жөніндегі 

уәкілетті орган белгілейді.

 

      2. Акт тергеп-тексеру материалдарына сәйкес ресімделуге тиіс.

 

      Егер комиссия еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру кезінде 

өрескел абайсыздық зиянның туындауына немесе оның ұлғаюына себеп болғандығын анықтаса, 

комиссия тараптардың сабақтас жауаптылығын қолданады және жұмыскер мен жұмыс беруші 

кінәсінің дәрежесін пайызбен айқындайды.

 

      Егер еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру жөніндегі 

комиссия мүшелерінің біреуі комиссияның (көпшіліктің) қорытындыларымен келіспеген 

жағдайда, ол өзінің уәжді пікірін тергеп-тексеру материалына қосу үшін жазбаша түрде 

ұсынады. Ол арнайы тергеп-тексеру актісіне «ерекше пікірге қара» деген ескертпемен қол 

қояды.

 

      3. Тергеп-тексеру нәтижесімен келіспеген немесе еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиға туралы акт уақтылы ресімделмеген жағдайда, зардап шеккен адамның немесе 

оның сенім білдірілген адамының, жұмыскерлер өкілінің жұмыс берушіге жазбаша түрде 

жүгінуге құқығы бар, ол олардың өтінішін он күн мерзімде қарауға және мәні бойынша шешім 

қабылдауға міндетті.

 

      4. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру, ресімдеу және 

тіркеу мәселелері бойынша жұмыс берушінің, жұмыскердің және мемлекеттік еңбек 

инспекторының не қауіпті өндірістік объектілерде болған оқиғалар кезінде өнеркәсіптік 

қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспектордың 

арасында туындаған келіспеушіліктерді тиісті жоғары тұрған бас мемлекеттік еңбек 

инспекторы бағыныстылық тәртібімен қарайды және (немесе) сот тәртібімен қаралады.

 

      Жоғары тұрған бас мемлекеттік еңбек инспекторының еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру мәселелері бойынша шешімі еңбек жөніндегі уәкілетті 

мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша қорытынды түрінде ресімделеді.

 

      5. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру материалдарында 

тергеп-тексеру актісімен қатар:

 

      1) зардап шеккен адамның еңбекті қорғау бойынша оқытудан өткені және нұсқау 

алғаны, сондай-ақ алдын ала және мерзімдік медициналық қарап тексеруден өткені туралы 

мәліметтер;

 

      2) еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша жауап алу 

хаттамалары және оқиға куәгерлерінің, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау 

талаптарының сақталуына жауапты лауазымды адамдардың түсініктемелері;

 

      3) оқиға орнының жоспарлары, схемалары мен фотосуреттері;

 

      4) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарын регламенттейтін 

нұсқаулықтардан, ережелерден, бұйрықтардан және басқа да актілерден үзінді көшірмелер, 

өндірістегі саламатты және қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге жауапты лауазымды 

адамдардың міндеттері мен жауаптылығы және басқалар;

 

      5) зардап шеккен адамның денсаулығына келтірілген зақымның сипаты мен ауырлығы 

(қайтыс болу себебі) туралы медициналық қорытынды;

 

      6) зертханалық және басқа зерттеулердің, эксперименттердің, сараптамалардың, 

талдаулардың нәтижелері және басқалар;

 

      7) бас мемлекеттік еңбек инспекторының қорытындысы (ол бар болған кезде);

 

      8) жұмыс берушіге келтірілген материалдық нұқсан туралы мәліметтер;

 

      9) жұмыс берушінің зардап шеккен адамға (отбасы мүшелеріне) оның денсаулығына 

келтірілген нұқсанды өтеу және жол берілген оқиғаға кінәлі лауазымды адамдарды 

жауаптылыққа тарту туралы бұйрығы;

 

      10) қоса берілетін құжаттардың тізбесі қамтылуға тиіс.

 

      6. Жұмыс беруші еңбек қызметіне байланысты әрбір жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру 

аяқталғаннан кейін, тергеп-тексеру материалдарына сәйкес үш жұмыс күнінен кешіктірмей 

жазатайым оқиға туралы актіні ресімдеуге міндетті.

 

      7. Белгіленген нысан бойынша кәсіптік ауру актісін сараптамалық кәсіптік-

патологиялық комиссияның қорытындысы негізінде жұмыс беруші толтырады.

 

      8. Жазатайым оқиға туралы акт толтырылып, оған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті 

қорғау қызметінің және ұйым бөлімшесінің басшылары, ұйым жұмыскерлерінің өкілі, улану 

жағдайларында халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы 

мемлекеттік органның өкілі де қол қояды.

 

      Жазатайым оқиға туралы актіні жұмыс беруші бекітеді және ұйымның мөрімен (болған 

кезде) куәландырылады.

 

      Егер жұмыс беруші жеке тұлға болса, онда жазатайым оқиға туралы актіні жұмыс 

беруші толтырып, оған қол қояды және нотариат куәландырады.

 

      9. Тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін үш жұмыс күнінен кешіктірілмей жазатайым 

оқиға туралы актінің бір данасы зардап шеккен адамға немесе оның сенім білдірілген 

адамына беріледі, бұдан басқа мыналарға:

 

      1) жұмыскер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан 

сақтандыру шартын жасасқан сақтандыру ұйымына;

 

      2) еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға қағаз және электрондық 

жеткізгіштерде;

 

      3) улану жағдайында халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы 

саласындағы мемлекеттік органға жіберіледі.

 

      10. Жұмыс беруші еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны арнайы тергеп-

тексеру материалдарының көшірмелерін еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға 

жібереді. Мемлекеттік еңбек инспекторы еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны 

тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін арнайы тергеп-тексеру материалдарының көшірмелерін 

жергілікті ішкі істер органына жеті күн мерзімде жібереді, ол Қазақстан Республикасының 

заңнамасына сәйкес тиісті шешім қабылдап, қабылданған шешім туралы жиырма жұмыс күнінен 

кешіктірмей хабарлайды.

 

      11. Зардап шеккен адамның немесе жұмыскерлер өкілінің еңбек қызметіне байланысты 

жазатайым оқиғаны тергеп-тексерудің барлық материалдарымен танысуға және қажетті үзінді 

көшірмелер жасауды жүзеге асыруға құқығы бар.

 

      12. Жұмыс беруші актімен ресімделген әрбір жазатайым оқиғаны еңбек қызметіне 

байланысты жазатайым оқиғаларды және өндірістегі денсаулыққа келтірілген өзге де 

зақымдануларды тіркеу журналына енгізеді. Журнал еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік 

орган белгілеген нысан бойынша жүргізіледі. Еңбекке уақытша қабілетсіздік және 

өндірістік жарақаттану туралы алғашқы статистикалық деректер мемлекеттік статистика 

саласындағы уәкілетті орган бекіткен статистикалық әдіснамаға сәйкес беріледі.

 

      13. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру материалдары 

ұйымда (жұмыс берушіде) қырық бес жыл бойы сақталуға тиіс, ұйым таратылған жағдайда 

жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру материалдары міндетті түрде сол ұйым жұмыс істеген жер 

бойынша мемлекеттік архивке тапсырылуға тиіс.

 

      14. Жұмыс беруші немесе оның өкілі уақыт өте келе ауыр немесе адам өліміне әкеп 

соққан жазатайым оқиғалар санатына ауысқан еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар 

туралы – еңбек инспекциясы жөніндегі тиісті жергілікті органға, ал сақтандыру жағдайлары 

туралы сақтандыру ұйымына хабарлайды.

 

жүктеу/скачать 0,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: