ТДМ-ға қол жеткізудің проблемалары

96 
Қазақстанда статистикамен 3-мақсаттың 3.9-міндетін шешу үшін ауаның ластануынан 
болатын өлім-жітім мен сырқаттанушылық бақыланбайды. Респираторлық аурулардан, тыныс 
алу органдарының басқа да ауруларынан, жүрек-қан тамырлары ауруларынан, демікпеден және 
т.б. болатын өлім-жітім статистикамен бақыланып, темекі шегумен және басқа да әлеуметтік 
факторлармен байланысты болуы мүмкін. Бірақ ауаның қатты бөлшектермен (PM) ластануы ең 
маңызды фактор болып табылады, белгілі бір үлесті басқа да компоненттер (NO
2
, SO
2
, ПАУ, 
O
3
) қосады. 
Қазақстанда сондай-ақ қатты бөлшектермен және парк аймақтарымен ластануға 
байланысты 11.6 және 11.7-міндеттерге қол жеткізуді халықаралық көрсеткіштермен қадағалау 
және салыстыру қажет. 
Қазақстанда 11-мақсаттың 11.6-міндетін шешу үшін "бақылау жүргізілетін (жан басына 
шаққанда) қалаларда атмосфералық ауадағы (мг/м3) РМ2,5 және РМ10 өлшенген бөлшектерінің 
орташа жылдық шоғырлануы" көрсеткіші бақыланады. Қазақстанның көптеген қалаларында ауа 
сапасы жөніндегі ДДҰ нұсқауында белгіленген PM10 құрамының орташа жылдық деңгейінің 
нормативтік мәндерінен асып түсті, сол сияқты ауа сапасының стандарттары да бар. 
Дүниежүзілік Банктің 2013 жылғы бағалауына сәйкес, жыл сайын ауаның қатты 
бөлшектермен ластануы Қазақстанда мезгілсіз өлімнің шамамен 2800 оқиғасының себебі болып 
табылады және денсаулық сақтау шығындарының ұлғаюы есебінен экономикаға 1,3 млрд. 
АҚШ доллары мөлшерінде шығын әкеледі. «Жасыл экономикаға» көшу жөніндегі 
тұжырымдамаға сәйкес, ауаның ластануы жылына 6000-ға дейін мезгілсіз өлімнің себебі болып 
табылады. 2013 жылғы «Қазақстандағы ауаның ластануынан туындаған денсаулық сақтау 
саласындағы шығындар» зерттеу қорытындыларына сәйкес ауаның ластануы есебіне 
жатқызылатын өлім тәуекелінің орташа бағалау көрсеткіштері 25500-ден аспайтын 95% сенімді 
интервалмен жылына шамамен 16000 жағдайды құрайды.
Сондықтан Қазақстанда 3-мақсат бойынша толыққанды бағалау үшін оларды бөліп, 
бақылау қажет.
1.6.6-кесте. Ауаның ластану мәселелерімен байланысты ТДМ-ға қол жеткізу 
проблемалары
ТДМ мақсаттары мен 
міндеттері 
Халықаралық 
көрсеткіштер 
Қазақстандағы 
көрсеткіш 
Қол 
жеткізу 
проблемаларының болуы 
Көрсеткішті жүргізу 
қажеттілігі 
ТДМ 3. Салауатты өмір салтын қамтамасыз ету және кез келген жастағы барлық адамдарға қолайлы жағдай жасау
3.9-міндет. 
2030 
жылға қарай қауіпті 
химиялық заттардың 
әсері мен ауаның, 
судың 
және 
топырақтың ластануы 
мен 
улануы 
нәтижесінде өлім мен 
ауру жағдайларының 
санын 
айтарлықтай 
қысқарту 
3.9.1 Тұрғын 
үй-
жайлардағы 
ауаның және 
атмосфералы
қ 
ауаның 
ластануынан 
болатын 
өлім-жітім 
Бақыланбайды 
Респираторлық 
аурулардан, 
тыныс 
алу 
органдарының 
басқа 
да 
ауруларынан, жүрек-
қан 
тамырлары 
ауруларынан, 
демікпеден және т.б. 
болатын 
өлім-жітім 
статистикамен 
бақыланып, 
темекі 
шегумен және басқа 
да 
әлеуметтік 
факторлармен 
байланысты 
болуы 
мүмкін. 
Дүниежүзілік 
Банктің 
2013 жылғы бағалауына 
сәйкес, 
жыл 
сайын 
ауаның 
қатты 
бөлшектермен ластануы 
Қазақстанда 
мезгілсіз 
өлімнің шамамен 2800 
оқиғасының 
себебі 
болып табылады және 
денсаулық 
сақтау 
шығындарының ұлғаюы 
есебінен экономикаға 1,3 
млрд.АҚШ 
доллары 
көлемінде 
шығын 
келтіреді. 
Экологиялық 
факторларға 
байланысты 
ауруларды анықтау 
және 
қадағалау 
қажет. 
ТДМ 11. Қалалар мен елді мекендердің ашықтығын, қауіпсіздігін, өміршеңдігі мен экологиялық тұрақтылығын 
қамтамасыз ету
11.6-міндет 
2030 
жылға 
қарай 
11.6.2 
Қалалар 
Бақылау жүргізілетін 
қалаларда 
Мониторинг қажет 
Халықтың 
жан 
басына 
шаққанда 

97 
халықтың жан басына 
шаққанда, 
оның 
ішінде ауа сапасына 
ерекше көңіл бөлу 
және қалалық және 
басқа да қалдықтарды 
жою 
арқылы 
қалалардың 
теріс 
экологиялық 
әсерін 
азайту 
атмосферасы
ндағы (халық 
санына қайта 
есептегенде) 
ұсақ 
қатты 
бөлшектер 
құрамының 
орташа 
жылдық 
деңгейі 
(мысалы, 
PM2.5 
және 
PM10 
класстары) 
атмосфералық 
ауадағы (мг/м3) РМ 
2,5 
және 
РМ10 
өлшенген 
бөлшектерінің 
орташа 
жылдық 
шоғырлануы 
қайта есептеу және 
халықаралық 
көрсеткіштермен 
салыстыру қажет 
11.7-міндет. 
2030 
жылға қарай барлық 
жасыл аймақтар мен 
қоғамдық орындарға, 
әсіресе әйелдер мен 
балаларға, 
қарттар 
мен 
мүгедектерге 
арналған 
қауіпсіз, 
қолжетімді 
және 
ашық 
жерлерге 
жалпыға 
бірдей 
қолжетімділікті 
қамтамасыз ету 
11.7.1 
Жынысы, 
жасы 
және 
мүгедектік 
белгісі 
бойынша 
бөлінген 
қолжетімділі
кті 
көрсете 
отырып, 
барлық 
қоғамдық 
орындарға 
ашық 
жататын 
салынған 
қала 
аумағының 
орташа үлесі 
Қадағаланбайды 
Мониторинг қажет 
Елді 
мекендердің 
жалпы 
ауданына 
қатысты 
саябақ 
аймақтарының саны 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: