Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі Ы. Алтынсарин Ұлттық білім академиясы
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Ресурс 6.1.3.1. Мектеп директор ротациялау-каз
| 3.
Орта білім беру ұйымдарының басшыларын ротациялау тетіктерін іске асыру жөніндегі ұсынымдар Ротация-бұл облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының қарамағында тұрған мемлекеттік білім беру ұйымдарының бірінші басшылары арасындағы лауазымдық ауысулар. Ротация (лат. rotatio-айналмалы қозғалыс) - қызметкерлерді (мемлекеттік қызметшіні) оңтайлы пайдалану мақсатында оларды тұрақты ауыстыруды жүзеге асыру тәртібімен қызметкерді (мемлекеттік қызметшіні) бір лауазымнан екінші лауазымға көлденеңінен ауыстыру процесі. Ротация-ұжымды және қызметкерлердің мансабын басқару тетігінің маңызды құрамдас бөлігі. Оның мәні қызметкердің біліктілігін, оның кәсіби дағдыларын арттыру мақсатында көлденең лауазымдық ауысулардан тұрады. 24 Ротацияның мақсаттары перспективалы мамандардың кәсібилік деңгейін арттыру және басқару қызметінің стилін жетілдіру болып табылады. Көлденеңінен жылжу процесінде мамандар кең профильді біліктілікке ие болады, бұл лауазымдық мансаптық өсу мен басқарушылық әлеуетті дамыту үшін негізгі негіз жасайды. Осылайша, ротацияны кең профильді менеджерлерді даярлау, олардың функционалды шектеулерін жеңу және жаңа білімді игеру әдісі ретінде қарастырған дұрыс. Ротация XIX ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында жүйелі түрде қолданыла бастады, стандартталған өнімдердің үлкен көлемін өндірудің конвейерлік процесіне негізделген жаппай өндіріс енгізілген кезде, ротация жұмыс күші мен монотондылықты, қызметкердің шаршауын азайту әдісі ретінде қолданылды. Персоналды басқарудың дамуымен рәсім ретінде ротация кеңінен қолданыла бастады және көптеген функциялардың арқасында кәсіби қызметтің мазмұнын байыту құралы ретінде және әр түрлі деңгейдегі болашақ менеджерлерді даярлау әдістерінің бірі ретінде қарастырылды [24]. Нұсқаулықты жаңарту әрдайым қиын. Бұл әсіресе жеке байланыстардың рөлі өте үлкен біздің елге қатысты. Бұдан басқа, егер қатардағы педагогтарды ротациялау білім беру ұйымдары басшыларының бастамасы бойынша жүргізілсе, онда мектеп директорларын ротациялау үшін жеке көзайымы себебінен өзгертуге болмайтын, Мұқият регламенттелген рәсімді енгізу қажет. Бұл қажет, өйткені басқарудың жоғары деңгейлерінде кадрлардың "тоқырауы" әсіресе қауіпті. Қазақстанда бір ұйымда 10-15 және одан да көп жыл жұмыс істейтін бірінші басшылар аз емес. Олардың арасында ұзақ уақыт бойы орындықты алып, бастаманы, мотивацияны және дамуға деген ұмтылысын жоғалтқандар бар. Бұл мотивацияның төмендеуіне, жұмыста жаңа тәсілдердің болмауына және барлық кемшіліктері бар заттардың жағдайына үйренуге әкелуі мүмкін [25]. Қызметкерлердің барлық санаттарының ішінен ұйымдардың басшылық құрамы басқарылатын ротацияны қажет етеді. Әдетте, персоналды ротациялауды басқару жүйесі жоқ ұйымдарда ұйымдардың басшылығы бюрократиялық (процестер мен құрылымдарды консервациялау) және олигархиялық (жеке құрамды консервациялау) нысандарды қабылдайды. Олигархия өз құрамын жаңартқысы келмейді және ескіреді: басшылар ешқашан өз еркімен биліктен кетуге немесе оны шектеуге келіспейді. Кәсіби дайындық пен білім берудің белгілі бір деңгейіндегі қызметкерлерді ауыстыру айтарлықтай материалдық шығындарсыз кадрлық әлеуетті ашуға мүмкіндік беретінін, қызметкерлерді алға жылжытуға байланысты қате шешімдердің алдын алатындығын және ұжымдағы қақтығыстардың дамуына жол бермейтінін атап өткен жөн. Сонымен қатар, бұл әдіс көшбасшы қызметінің тиімділігін арттыру үшін таңдалған жолдың тиімділігін, команданы басқару әдістемесін тексеруге мүмкіндік береді [26]. Орта білім беру жүйесін жетілдіру орта білім беру ұйымдары басшыларының сапалы құрамымен, оларға жүктелген функцияларды іске асыруға олардың кәсіби-іскерлік және моральдық дайындығымен айқындалады. 25 Білім беру ұйымдары басшыларының бәсекеге қабілеттілігін арттыру, сапалы білім беруге тең қолжетімділікті қамтамасыз етудің ажырамас шарты ретінде лайықты, барынша даярланған кандидаттарды таңдау жалпы білім беру ұйымдарының директорларын тағайындау рәсімінің өзін өзгертуді талап етеді. Сондықтан білім беру жүйесін одан әрі жетілдірудің, елдегі сапалы білімге тең қолжетімділікті қамтамасыз етудің басты міндеттерінің бірі білім беру ұйымының әрбір басшысының кәсібилік пен құзыреттілік деңгейін арттыру негізінде өзінің лауазымдық міндеттерін тиімді орындауына қол жеткізу қажеттілігі болып табылады. Осы проблеманы шешуге бұрын қолданылмаған кәсіптік дамудың қазіргі, дәстүрлі түрлерін (мысалы, қосымша кәсіптік білім беру) өзге де нысандармен толықтыру ықпал етуі мүмкін. Осындай формалардың бірі-кадрларды ауыстыру. Ротация проблемалары бойынша әдістемелік әдебиеттерде бар қызметкерді ротацияға немесе лауазымдық ұтқырлықтың басқа механизмдеріне ерікті түрде ауыстыру туралы келіспеушілікті атап өткен жөн. Мәселен, мысалы, тек міндетті, яғни басшының еркіне байланысты емес, басқа жұмыс орнына ауысуды ротация ретінде қарастыруға болады деген пікір бар. Сонымен бірге, бұл терминнің кеңейтілген түсіндірмесі бар, осыған байланысты ротацияның екі негізгі түрін бөлу ұсынылады: міндетті түрде немесе ротацияға жататын басшының өтініші бойынша жүзеге асырылады. Мұндай тәсіл халықаралық практикаға сәйкес келеді, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы тетік ретінде ғана емес, сондай-ақ білім беру ұйымдары басшыларының кәсіби дамуын қамтамасыз ететін тетік ретінде де осы Кадрлық технологияның мәні мен алуан түрлілігін неғұрлым толық көрсетуге мүмкіндік береді. ҚР Білім және ғылым министрлігі жаңа оқу жылынан бастап мектеп директорларын ротациялау бағдарламасын жүргізуде (кесте 2) [27]. Кесте 2. Өңірлер бойынша мектеп директорларын ротациялау (2022 жылғы шілдеге дейінгі мәлімет) жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|