Қазақстан Республикасының Тәуел- сіздігін жариялаған күн – біздің

Қазіргі таңда республика жұртшы-

лығы айтулы шараға жаппай дайындық 

үстінде. Осыған орай жеке кәсіпкер, 

қолөнер шебері, Алматы облысы, Сары-

бастау ауылының тұрғыны Гүлбаршын 

Мәтниязовамен кездесіп әңгімелескен 

едік.

2017» халықаралық көрмесіне дайындық 

жүргізу үстіндемін. Күні-түні көз ілмей, 

қойдың жүнін өңдеп, қазақтың ою-

2000 жылдан бастап  кафед ра мең-

ге ру шісі болып психология ғылымы-

ның докторы, профессор С.Жақыпов 

тағайындалды. Қысқа мерзім ішінде 

аталмыш кафедраның сандық әрі 

сапалық тұрғыда биік деңгейге шығуы 

персоналдық-тұлғалық факторларға 

байланысты екендігіне көз жеткізуге 

болады. Кафедраның меңгерушісі 

р е т і н д е   п р о ф е с с о р   С . Ж а қ ы п о в -

тың ұйымдастырушылық қабілеті 

мен ғылыми беделі этнопсихология 

және педагогикалық психология ка-

федрасын философия және саясат-

тану факультетінде жетекші орынға 

шығарды. 

Жалпы этнопсихология мәселелерін 

ғылыми тұрғыда зерттеу тәуелсіздігін 

жаңадан алған мемлекеттер үшін 

Марқұмды ауылдастары атымен ата-

май Қақан деп кеткен болатын. Елдің 

алдындағы абыройы мен қадірі бөлекше 

еді-ау! Жүрегіне кір жасырмайтын. Адам 

баласына жан дүниесін ағынан ақтарыла 

жайып салатын. Анасы Қаныша да дәл сон-

дай адам еді. Халыққа жақсылық тілеуден 

басқаны білмейтін. Аналық ақ ниетімен 

бала көтермей жүрген келіншектерге кіш-

кен тай сәбидің шұлығын тоқып, «сәбилі 

болса екен» деп құлдық ұратын. Оның 

тілеуінің қабыл болып, талай жандарды 

қуан тып, бастарын шадыман шаттыққа 

бөле геніне талай куә болғанымыз да бар.

Мұқаметқали сол кезде аудандық де-

зинфекцияда нұсқаушылық жұмыста 

жүргенінде мектептегі танымал суретші 

Болат Сырғабаев, ақындар әрі журналистер 

Рысбек Сүгірбеков, Батық Мәжитұлы, 

Алдаберген Жандаралов, Әбітай Әденов, 

Қанат Біржансалов, Иемберді Тастанов, 

Жұмабек Тұрдиевтармен өнердің сан саласы 

жайлы шешіле әңгімелесетін. Замандастары 

мен құрдастарының алдында өзінің тегін 

адам емес екендігін көрсетіп тастайтын. 

Өлең де жазатын. Бірақ газет-журналдарға 

жиілетіп жіберуді жаны сүймейтін. Атақ-

даңқ қа құштарлығы жоқтың қасы еді. 

Жора-жолдастарының айтуымен ғана 

өлең дерін газет-журналдарға жіберуші 

еді. Атақты ақын Еркін Ібітановтың оның 

өлең дерін келістіре кереметтей мақтағанын 

талай естіген де едік.

Жақында Мұқаметқали Ибраимовтың 

«Ан Арыс» баспасынан 12 баспа табақтық 

«Жүрегім менің жырласын» атты кітабы 

жарық көрді. Аталған кітапқа өлең-

жырларымен қатар, балаларға арналған 

тақпақтары, қанатты сөздері, сатиралық 

шығармалары, прозалық шығармалары 

және аяқталмай қалған өлеңдері топтасты-

Соған сай Қазақстанда барлық ұлттар мен ұлыс өкілде-

рінің өз тілдерін, мәдениеті мен дінін сақтап, дамуына толық-

қанды жағдай жасалған. Ассамблея Қазақстан азаматта рын 

отансүйгіштік рухта тәрбиелеуге, халықтар арасындағы дос тық 

пен бірлікті нығайту ісіне өлшеусіз үлесін қосып келеді. 

Осы орайда Алматы облысы, Жамбыл ауданының Құрметті 

азаматы, Алматы облысының Ассамблея мүшесі Ансар Эюбов-

пен әңгімелескен едік. 

«Менің атақонысым – Грузия мемлекетінде. 1944 

жылы қараша айында жер аударылып, әулетім осы ауданға 

қоныстанды. Әкем Қажы сол уақытта майданда болған 

екен. Соғыстан кейін отбасын Ұзынағаштан іздеп тауып-

ты. Содан бері осы киелі топырақты мекен етіп келеміз. 

Ол анам Мавимен отау құрып, бес бала тәрбиелеп өсірді. 

Бәріміз өз қабілетімізге қарай, несібемізді арқалап жүрміз. 

Ақындар мен батырлар елінде ұл-қызымыз ержетті. Қазір 

немеренің қылығына бөленіп отырған жайымыз бар. Қазақтың 

мейірімділігінің арқасында бұл өлкеге тез сіңісіп кеттік. Әкем 

марқұм: «Қазақтың жақсылығын ешқашан ұмытпаңдар, біз 

бұл ұлтпен нан бөлістік. Олар кезінде бізді құшақ жая қарсы 

алған. 1944 жылы алғаш көшіп келгенімізде Жамбыл атамыз 

науқастанып жүрген кезі екен. «Көңіл сыйса, бәрі сыяды» деп, 

25 отбасын үйіне паналатты. Оның ішінде менің отбасым да 

бар» деген еді. Әкемнің айтуынша, Жамбыл ата біздің ұлтты 

жақсы білген. Ол Шота Руставелидің тойына келгенде Омар 

Файк деген ақынымызбен жақын танысып, кейіннен жақсы 

араласыпты. Негізі түрік пен қазақтың тілі де, діні де ұқсас. Егер 

Ресейге, Сібірге жер аударылғанымызда өзіміздің кім екенімізді 

білмес едік қой деп кейде өз ойымнан өзім шошимын. Тари-

хын білмеген ұлт бақытсыз. Сондықтан дәм-тұзымызды қазақ 

жерінен бұйыртқан Аллаға шүкіршілік етемін. 1990 жылы Сей-

дахмет Бердіқұлов атындағы орта мектебінен құрылған түрік 

орталығына 2012 жылға дейін жетекшілік еттім.

2007 жылы Елбасының Ұзынағашқа келген сапарында оның 

алдында сөз сөйлеу бақыты бұйырды. Әуелі Ассамблея туралы 

қазақша, орысша баяндама жасадым. Ақырында өз тілімде 

лебізімді жеткіздім. Ол маған: «ташакур» деп түрік тілінде 

ризашылығын білдірді. Сонда аудан тұрғындары таң-тамашаға 

бөленіп еді. Бұл Нұрсұлтан Әбішұлының көптілді меңгерген, 

нағыз ұлт көшбасшысы екенін дәлелдей түсті. 

Біздің елде еңбек еткен адамға жұмыс бар. Тек соғыс болма-

сын. Ел аман, жұрт тыныш болсын! Қазақ елі жасай берсін» деп 

Ансар ақсақал сөзін түйіндеді.

Жүзден астам ұлыс өкілдері ұйып отырған қазақ еліндегі 

татулыққа қазір талай жұрт сүйсіне қарайды. Лайым, бірлігіміз 

бен ынтымағымыз үндесіп, жарасым таба берсін деп тілейміз.

Алматы облысы

деңгейге көтеру. Шетел мамандарымен 

ой бөлісу, олардың біздің ел туралы 

пікірін біліп, зерттеу бағыттарына жол 

сілтеу. Осы алға қойған мақсаттарды 

барған делегация мүшелері шама-

шарқына қарай орындады.

 – Конференцияны ЮНЕСКО-ның 

координаторы Кристиан Морел ханым 

құттықтау сөзбен ашты. Сонымен қатар 

Қазақстанның ЮНЕСКО  жанын дағы 

тұрақты өкілінің орынбасары Саты-

балды Бұршақов та өзінің ыстық ықы-

ласын білдірді. Францияның Пальма 

сыйлығының иегері, ҚР Бейбітшілік 

пен келісім сыйлығының лауреаты, 

құрметті профессор Альберт Фишлер 

Қазақстанның халықаралық беделі өсіп 

келе жатқандығына тоқталып, Қазақстан 

Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 

бастамасымен әр үш жыл сайын Астана-

да Әлемдік діндер көшбасшыларының 

саммиті өтетіндігін үлгі аларлық оқиға 

ретінде атап өтті. Конференцияда 

елімізден барған тарихшы-ғалымдар, 

журналистер және профессорлар өз 

баян дамаларын жасады. Баяндамалар 

синхронды түрде француз тіліне ауда-

рылып отырды. Бұл ретте бізге Парижде 

тұратын қандастарымыз көмек көрсетті. 

–Біз Парижге келе сала жанымыз-

дан табылған, әрине, біздің жергілікті 

қандастарымыз. Атилла  Абдулменеф 

Чокбилен, Әбдуахап Түк өз ағаларымыз, 

Н ә д і р   С е ф и к   А п а к   б а у ы р ы м ы з 

конференцияға өз уақыттарын бөліп 

қатысып, қазақ деп соққан жүректерінен 

шыққан лебіздерін білдірді. Керек 

жерінде тілмаш та болып жол сілтеп, 

 бауыр да болып қол алысып жатты! 

Қазақи салт-дәстүрді ұстанған, діні міз 

бен ділімізді құрметтейтін қандас та-

өрнегін бастырып, түс киіздер, пима, 

сырт киім, бас киім, сөмке, түрлі-түсті 

моншақтар, сондай-ақ Өзбекстаннан 

жібек мата алдырып әйелдерге арналған 

сәнді көйлектер тігіп жатырмын. 

Кәсібімнің ерекшелігі бұйымдарды вой-

локпен, яғни иленген қойдың жүнінен 

мата өндіріп тігіссіз дайындаймын. Жал-

пы, қазіргі уақытта ұлттық бұйымдарға 

тапсырыс өте жоғары. Соңғы бес жылда 

Қытай, Франция, Үндістан елдерінде 

өткен көрмелерге де мен дайындаған 

бұйымдар қойылды.

Жуырда Қазақстан Ұлттық арна-

өте өзекті әрі маңызды тақырып еді. 

Өйткені, отарлауға ұшыраған халықтарға 

тән ортақ тағдырды қазақтар да ба-

сынан кешірді. Ана тілін білмейтін 

қан дастарымыз пайда болды. Лин-

гвистикалық сәйкестіліктің  болмауы 

тұлғадағы мәдени-психологиялық 

айырмашылыққа әкелетіні байқалды 

(«маргинал тұлға» мәселелері туындады). 

Тәуелсіздік алған соң ғана қазақтардың 

реэтностену үдерісі жүре бастады. Мұның 

өзі этнопсихологиялық  зерттеулерге 

қатысты үлкен қоғамдық сұраныс ту-

дырды. Кафедра сол сұраныстарды қана -

ғаттандыруға тырысты. С.М.Жақыпов-

тың жетекшілігімен аталмыш оқу орны-

нан қаншама жас түлектер қанат жайып, 

өз саласының тәжірибелі мамандарына 

айналып үлгерді.

ры мызға разы болдым. Өз жерімізде 

жүріп қазақша сөйлей алмай жүрген 

жерлестерімізді көргенде еріксіз ойға осы 

азаматтар оралады. Қалың француздар 

мен өзге ұлт өкілдерінің арасында жүріп, 

өз тілін, ата-баба салтын сақтап қалған 

қандастарыма қайран қаламын.

Ә р и н е ,   і с с а п а р ғ а   ш ы ғ а р д а   ө з 

еліңді таныту мақсатында сол елге 

бір базарлық апаруды ойлайсың. 

Биыл өздеріңіз білесіздер, «Қазақ 

хандығының – 550 жылдығымен» қатар 

Жыр атасы Сүйінбай Аронұлының да 

200 жылдық мерейтойы аталып өтті. 

Ұлы бабамыздың рухы разы болсын 

деп, мен жолға шығар алдында өзім 

туып-өскен Жамбыл ауданына келіп, 

аудан әкімі Жандарбек Далабаевтың 

қабылдауында болдым. Сәт-сапар тілеп, 

тілегімен қатар Жандарбек Ермекұлы 

маған Сүйінбай Аронұлының екі 

томдық шығармалар жинағын сыйға 

тартты. Мен бұл құнды кітаптарды 

Парижге апарып, кейін конференция 

барысында оларды ЮНЕСКО-ның 

кітапханасына табыс еттім. Өйткені 

жыр атасы Сүйінбай бабамыздың 

шығармалары ЮНЕСКО-ның төрінде 

тұруға лайық деп білемін! Сондай-ақ 

«Алаш» тарихи-зерттеу орталығының 

президенті Хайролла Ғабжалел мырза 

да қырық томдық қазақ шежіресінің 

жинағын, Ерлан Алшынбаев мырза 

Қарасай ауданы әкімдігі аманат еткен 

«Біздің Президент» кітабын табыс етті. 

Жалпы бұл сапардан түйген ойым – әр 

адам өзінің шыққан өлкесін, туған жерін 

қадірлеп, сол елдің тарихын білуі тиіс. 

Өткеніңді білмей болашағыңды сара-

лау мүмкін емес! Осы орайда аталмыш 

конференцияны ұйымдастырушыларға 

алғысымды білдіргім келеді!

сының «Айтуға оңай», «Таңшолпан» 

бағдарламасының түсіру тобы үйіме 

келіп жұмысыммен танысты. Олар да 

тігіссіз жасалған киімдерге таңғалды. 

Шынымен таңдандыратын іс. Әрбір 

адам өз еңбегінің жемісін көрсем дейді. 

Осы мақсатта жарғақ құлағым жастыққа 

тимей еңбектенудемін. Әлемнің түпкір-

түпкірінен келген қонақтарды қазақтың 

төл өнерімен таңғалдырып, елімнің да-

муына, өркендеуіне өз үлесімді қоссам 

деймін, – деп Гүлбаршын өз ойын 

жеткізді.

Ұшқан құстың қанаты талар қазақ да-

ласы қазба байлықтарымен бірге, көнеден 

сыр шерткен ескерткіш жәдігерлерден, 

қолөнер бұйымдарынан да кенде емес. 

Біздің егемен еліміз осындай мол мұра-

ларымен, елдігімен, кеңдігімен Астана 

қаласында өтетін «EXPO – 2017» ха-

лықара лық көрмесінде әлем халықтарын 

ри зашы лыққа бөлейді деген сенімдеміз.

М.ӘБіШЕВА

 Қазіргі уақытта кәсіптік мәселелерді 

нәтижелі шеше алатын кәсіби білім 

берудің мазмұны мен технологиясын 

құрастыру белсенді түрде жүруде. Оқу жо-

спары мен бағдарламалары мемлекеттік 

білім беру стандартының талаптары 

негізінде талдау білім берудің теориялық 

және тәжірибелік мазмұны арасындағы 

өзара байланыстың  болуын талап етеді. 

Демек, осы мәселенің шешімі дәстүрлі 

а к а д е м и я л ы қ   ж ә н е   п р а к т и к а л ы қ 

бағыттар ортасында орналасқан, осының 

негізінде психологтарды теориялық 

және практикалық тұрғыдан даярлау 

мақсатында ортақ шешімге келе алады. 

Осы негізгі мәселелерді қарастыра оты-

рып болашақ мамандардың заман тала-

бына лайық білікті де білімді болуына 

кафедра көп еңбек етіп келеді.  

...Шешем болса, келмей ме,

Баласын бір көрмей ме, 

Мейірлене құшақтап,

Өрік-мейіз бермей ме, – деп келетін 

жетім зарының шырқалғанына отыз 

жылға жуық уақыт өтсе де олардың 

қ а т а р ы   к е м і г е н   ж о қ .   А л   ә н н і ң 

жазылуындағы түп мақсаты бұл емес еді 

ғой! Өкінішке орай, ән – ән күйінде ғана 

қала берді. Тас жүректер жіби ме деген 

үміт оты біртіндеп сөніп, бұл жағдай одан 

бетер ушыға түсті. Осындайда ұлттық сөз 

өнері зергерлерінің бірі атанған Орал-

хан Бөкейдің Таған кейіпкері секілді 

«НЕГЕ БІЗ ОСЫ?..» деген сауалға жауап 

іздейсің. Бұрын-соңды қазақ даласын-

да Жетімдер үйі болмаған. «Қарты бар 

ел – қазыналы ел» дейтін халық үшін 

Қарттар үйі деген ұғым тіптен жат еді. 

Жесірдің өзін қаңғыртпай «әмеңгерлік» 

салтына сүйенгені де кешегі шындық. 

Ал қазір ана жылуын аңсаған көптеген 

сәби дүниеге келе сала ешбір мейірім 

мен құшақ жылуын сезінбестен сәбилер 

үйіне оп-оңай аттанып кете баруда. 

Бұдан соң бала тағдырының жетімханада 

жалғасатыны айтпаса да түсінікті. Сон-

да бауыр еті баласын аямаған, үлкенін 

құрметтей алмаған елдің болашағынан 

не үміт күтеміз? Азғындықтың белгілері 

басым заманда мейірімге шөлдеп жүрген 

жандардың қатары күн санап арта 

түсуде. Көптеген бала ата-ананың ыстық 

жақын танысқан соң ол райымнан 

қайттым. Қазір өзімді еркін ұстаймын. 

Оқу үлгеріміміз де жақсара түсті. Сіңлім 

«Анамды сағындым! Саша көке, қашан 

үйге қайтамыз, анамыз қашан келеді?!» 

деп қатты жылағанда: «Болды! Біздің 

үй енді осы. Бұл жер мейірімге толы. 

Мұнда біз тәрбие алып, ертең дұрыс жол 

таба аламыз» деп үйреттім. Кей сәттері 

мен де «Анамды сағындым» деп жыла-

сам, сіңлім: «Сіз өзіңіз маған не айтқан 

едіңіз?» деп қайта тәубеме келтіреді. 

Кейде өзімді әлі бала сезінемін, – дейді 

(бір күліп алып) 8-сынып оқитын Алек-

сандра. Сіңлісіне қамқорлық танытып 

жүрген оның арманы көп. Мамандығын 

да таңдап қойған. Келешекте өзін ұстаз 

не артис ретінде елестетеді. Қазірдің 

өзінде түрлі рөлдерді сомдап, актерлік 

қырымен танылып жүр. 

Қос қыздың аналарының аяусыздық-

пен жасаған бұл ісін біз сөге алмас-

пыз. Бірақ материалдық жағдайдың 

төмендігін алға тартып, ес біліп қалған 

екі бірдей баласын Жетімдер үйіне өткізіп 

кете баруы ешбір ақылға сыймайды. Алла 

сынақ ретінде жіберген әрбір қиындыққа 

бірге төтеп бермей, аяқ-қолымыз сау 

бола тұра жақындарымыздан бас тартып 

жатсақ, хайуаннан қай жеріміз артық 

болмақ?! Біздің бұл пікірімізбен толық 

келісетін «Экомед» Адам ұрпағын өрбіту 

емханасының ғылыми директоры, био-

Таңның атысымен қазақ радиосын қосу ұзақ жылдан бергі үйреншікті дағдым. 

Осы әдетіме орай бүгін тағы радио сымын тоққа қостым. Жұрт ұйқыдан оянғанша 

тек әуезді әуен қойылатын толқында санаға салмақты ой салар ән орындалуда. 

«Бозторғай». Талай қазақтың көзіне жас алдырған жетімнің анасын жоқтау жыры 

жаныңды аяздай қарып, көңілге кірбің ұялатады. Сол сәтте  жанардан мөлдір 

тамшы сырғып түсті...  

құшағын аңсаса, қазыналы қарттарымыз 

баласы мен немересін бір көруге зар. 

Біріне бала қамқорлығы жетіспейді, енді 

бірі ананың аялы алақанына зәру... 

Жаңағы әннің әсері бізді облыс 

орталығындағы «Айналайын» балалар 

үйіндегі жағдаймен танысуға жетеледі. 

Жетімдер үйіне ат басын бұрмас бұрын 

облыстық перинаталдық орталықтың 

директоры Қанат Қалиқанұлымен 

тілдестік. Жасыратыны жоқ, ол жақтағы 

жағдай да мәз емес болып шықты. Оны 

естіп еңсеміз тағы түсті. Директордың 

айтуынша, босана сала баладан бас тар-

тып, тастандылардың қатарын еселеп 

жатқандардың 60-70 пайызы студент 

қыздар. Туған баласын перзентханада-

ақ тастап жатқандар саны өткен жылмен 

салыстырғанда 10-12 оқиғаға артқан. 

Дәрігерлердің ашынатыны сол, бала-

ны керек етпейтіні бар, жүктіліктің 

алдын алудың түрлі әдістерін неге ер-

терек ескермейді?! «Жастар сақтық 

шараларына ерекше көңіл бөлсе, Алла 

кешірмейтін, өмір бойы ары мазалайтын 

іске бармас» дегенді алға тартқан Қанат 

Қалиқанұлы өз тәжірибесінде түрлі 

жайтқа куә болған. 

– Айтуға оңай түспейтін жағдайларды 

көрдік. Сирек болса да мектеп жасындағы 

қыздардың да босану дерегі кездесуде. 

Көбінде ізін жасыру үшін өзге өңір жас-

тары бізге, біздікі басқа облысқа барып 

босанып, балаларын перзентханаға тас-

тап кетіп жатыр. Дегенмен, уақыт өте 

оларды ар-намыс мазаламайды емес, ма-

залайды! Соны ескеру керек. Құдай жаза-

сыз қалдырмайды. Осыдан 17 жыл бұрын 

осы перзентханаға баласын тастап кет-

кен келіншек жуықта қызын іздеп бізге 

келді. Бүгінгі таңда ол әйелдің күйеуі, 

екі қызы бар, материалдық жағдайы да 

жақсы, қызметі де өскен. Бірақ әлі күнге 

дейін оны ары мазалап келеді. Жолдасы 

да түсіністікпен қарап, 17 жасқа толған 

тастанды қызын іздеуге келісім берген. 

Бірақ оны кімнің асырап алғандығы 

туралы дерек заң бойынша жасырын 

ұсталатындықтан, ешкім баланы тауып 

бере қоймайды. «Ана жүрегім сезеді. 

Қызым осы облыста. Барлық керегім 

болса да сол қызымды ойлағандықтан 

жа ным тыныш табар емес. Өз-өзімді 

кешіре алмаймын» – дейді ол. Кезіндегі 

қа телігі үшін өкініштен өртеніп жүрген 

бұл келін шек енді өзінен өзгені жазғыра 

алмасы анық. Сондықтан әр істің сұрауы 

бо ларын естен шығармайық, – дейді 

тастанды сәбилер тағдырына алаңдаған 

дәрігер.

Не қызды, не одан туған өз бала-

сын іздемей жауапкершіліктен тайып 

тұратын намыссыз жігіттер де бейжай 

жүре бермеуі керек. Солардың ой-

ланбай істеген ісінен неге жазықсыз 

бала, тұтас бір мемлекет зардап шегуі 

керек. Жетімдер санының көбеюі 

мемлекетімізге мақтаныш емес, ол – 

үлкен кемшілік. Облыс дәрігерлері 

өз қызметтерінде бір жігіттің мектеп 

жасындағы қызды екіқабат күйінде тас-

тап кеткен жағдайымен де ұшырасқан. 

«Мектеп жасында» деген сөзге ерекше зер 

салсақ, жыныстық қатынас тұрмақ, жігіт 

қыздың қолын ұстамайтын кезең еді ғой 

Тағдыр тәлкегі кімді де болса аяй 

қоймасы рас. Дегенмен, жауапкерші ліктің 

жоқтығынан өмірді өзіміз қиындатып 

алатын кездердің жиі болатыны тағы 

шындық. Әрбіріміз жалған дүниенің 

қызығына алданып, нәпсіні тыя алмай, 

пендешілікке салынып жүре берсек қоғам 

не болмақ?! Алла алдындағы жүзіміз ше, ол 

қандай болатынын ойладық па? Балала-

рымыз жетім қалса, қыз-келіншектеріміз 

бедеуліктен арыла алмаса, жеңілтек 

қыздардың жүрісі үшін өзгелер де жаман 

атқа қалса – нағыз қасірет осы. Күдік бар 

жерде таза сезім қайдан болмақ! Мұның 

елдігімізді ақсатып, тұтас ұлтымызға 

қара дақ түсіретінін ой елегінен өткізіп 

жатқанымыз шамалы. 

«Айналайын» балалар үйінің қақпа-

сына ене бергенде 7-8 жасар баланы 

көзіміз шалды. Доп ойнап жүрген топтан 

оқшау қалып, тас үстінде отырған оның 

мөлдір қара көзінен терең мұң бірден 

аңғарылды. Сөзге тарту мақсатында 

әдейі «Балақай, «Айналайын» балалар 

үйі осы ма?» деп сұрадық. Кірпігін бір 

қақпастан, қараған нүктесінен көз алмай 

ол «Иә» деп жауап қатты. Осы сәтте «...

Тас жетім боп қалғаным

Туа біткен арға мін.

Бір иіскесем анамды,

Болмас еді арманым», – деген өлең 

жолдары ойға орала берді, орала берді. 

Бұл балақай анасын аңсап, шынымен бір 

иіскеуді, көңілдегі мұңын шағуды аңсап 

отырған болар. Не десек те өзгенің жы-

луы ана мейірімін алмастыра алмас деген 

ой жанға батып, бала көңілі үшін қайта-

қайта қарайлаған біз де алаң. Алайда  

қолдан келер шара жоқ. Мұндайда демеу 

сөз де аузыңа түсе қоймайды екен. 

120 орындық бұл үйде қазір 4 жас пен 

18 жас аралығындағы 125 тәрбиеленуші 

бар. Оның 30-ы жетім, 95-і ата-анасының 

қамқорлығынсыз қалғандар. «Айна-

лайын» балалар үйінің директоры 

Жадыра Сейсембаеваның айтуынша, 

биылғы жылдың өзінде мұндағы 15 бала 

қамқоршы мен қорғаншыға, ал 9 бала 

патронаттық тәрбиеге берілген. Оларға 

мемлекет тарапынан белгілі мөлшерде 

ақы да төленеді. Бұдан бөлек, 5 бала туған 

отбасына қайтарылған. 

«Бір шанырақ астында тату тұрамыз» 

деген балалар заманауи және халық 

би үйірмесінен бөлек домбыра мен 

бейнелеу өнері, «Алтын қол», «Ал-

тын қасық» сынды үйірмелерге де 

қатысады. Олардың үйдегі тәрбиесі 

мен оқу үлгерімі жолында 53 педа-

гог маман барын салып қызмет етуде. 

Мұндағы бауырмашылдық сондай, 

ең кішкентай сәбилер үйінен келген 

«Бөбек» тобындағы бүлдіршіндерге 

үлкен топтағы балалар да қарайласады. 

«Айналайын» үйінің табалдырығын 

өткен жылы бірге аттаған апалы-сіңлі 

Снежана мен Александра Беланосова 

алғашқы күндері көз жасын тыя ал-

май, бірін-бірі жұбатумен күнелткен. 

Қазақ тілінде сайрап тұрған олар ана-

сы мен туған-туысының көбі қазақ 

болғандықтан мемлекеттік тілде оқыған. 

– Бірінші күні бұл жер жаман деп 

қатты қорықтық. Сіңліме қосылып екі 

күн жыладым. Бірақ мұндағылармен 

логия ғылымының докторы, репродук-

тор-эмбриолог Салтанат Байқошқарова 

алдына келетін келіншектердің ісіне 

күйінеді. 

– Қатты айтсам халқым кешірсін! 

Бірақ мен баласын тастап кететін қыз-

келін шектерді мүлдем түсіне алмаймын. 

Тіпті мал да, аң екеш аң да баласын 

аяқтандырмайынша қараусыз қалдыр-

майды. Сонда олардың санасының мал-

дан да төмен болғаны ма?! Барып тұрған 

азғындық қой бұл! Баланы туып, тастап 

кететіндердің жалған намысына қарап 

ашынасың. Өз баласына жаны ашымаған 

әйел кімге опа береді?! «Бір перзентке 

зар болып отырмын» деп менің алдыма 

келетіндердің 70-80 пайызы кезінде 

түрлі себептермен түсік жасатқандар. 

Түсік жасату дегеннің өзі баланы та-

стап кетумен тең. Айырмашылығы, 

тек сәбиді көзбен көрмей, темірмен 

өлтіртуінде.  «Жатырдағы баланың 

жүрегі соғып жатыр-ау» деп те ойла-

майды ғой олар. Қанша бала іштен 

алынып, қан-жын болып қоқысқа 

лақтырылуда. Немесе «Жетімдер үйінде 

жетімсіреп жүреді-ау» деген ой оларға 

үрей туғызбайды ма? – деп ойын ашық 

жеткізген Салтанат Байқошқарова да 

жазықсыз шарананың өміріне қиянат 

келтіргенше, бала көтеріп қалмаудың 

жолын алдын алса дейді.

Түрлі жағдайға куә болып жатқан-

дықтан алдағы күндерге алаңдаушылық 

көп. Қандай қиын жағдай болмасын, 

шешесі тірі кезде, мына бейбітшілік 

заманда бірде-бір сәби ана жылуынан 

айырылмаса дейміз. Ақ пен қара қатар 

жүретін өмірде көз жасын көл етіп ана-

сын сағынған жетімдер қатарының азай-

май тұрғаны жанды қынжылтады. 

Александраның әңгімесінен соң 

«Бөбек» тобының бүлдіршіндерімен 

танысып қайтпаққа бел будық. Бәрінен 

ауыр тигені де сол. Кіріп барғаннан 

жетімдіктің кермек дәмін ерте татқан 

балақайлар жарыса тақпақ оқи жөнелді. 

Тәп-тәтті қаракөз қазақ қызы. Таңдайы 

тақылдап тұр. Оның арғы жағындағы 

қазақтың «батыры» да қалыс қалмауға 

тырысады. Кішкентай ғана қорғансыз 

қолымен қарындашты икемге келтіріп 

отырған тағы бірі алтын балық салға-

нымен мақтанды. Балдай тәтті тілдерімен 

бірінен-бірі асып түсуге ұмтылады. Олар-

дың бөлмесінен теріс бұрылып шығып 

кетудің өзі бізге оңай соққан жоқ...   

 Ата-анасының қамқорлығынсыз 

қалған балаларға мемлекет пен қайырым-

ды да жомарт жандар тарапынан қолдау 

көрсетілуде. Алдағы күнде пайдасына 

жарар деген оймен жеке есепшот ашы-

лып, оған қаражат салынуда. Балалар 

үйіндегі күтім де жақсы. Бірақ қанша 

жасырғанымен «балалы үйдің ұрлығы 

жатпас» дейміз. Ата-анасын сағынады, 

бір көруді арман етіп, өзгеге қызыға да 

қызғана қарайды. Оңашада «Мүмкін 

емес болмауы, мені туған ананың» деп 

көз жасын көл ететіндер де жоқ емес 

шығар сәрі.