Қазақстан тарихы бойынша түсіндірме жазба
жылы Қазақстанда болған толқулар мен ереуілдерге талдау жасаңыз
жүктеу/скачать 1,1 Mb.
|
o aza stan-tarikhy -2018
| 2. 1989 жылы Қазақстанда болған толқулар мен ереуілдерге талдау жасаңыз.
Жаңаөзен оқиғалары. 1989 жылдың маусым айында Маңғыстау облысының Жаңаөзен қаласында халық бұқарасының ірі бас көтеруі болды. Жылдар бойы қордаланып қалған әлеуметтік мәселелер адамдарды ашық наразылыққа шығуға мәжбүр етті.Мұнда тұрғын үй бөлуде өрескел бұрмалаушылыққа жол берілді. Мектепте дейінгі балалар мекемелеріне кезек те баяу жылжыды. Жастар арасында жұмыссыздық көбейді. Оның себебі, мұнай мен газ өнімдерін өндіретін Одақтық министрліктің жергілікті тұрғындар арасынан кадрлар дайындамай, жұмыс күшін республикадан тыс жерден әкеліп, жаңа пәтерлерді соларға таратуынан болды. Сауда, қоғамдық тамақтандыру, тұрмыстық қызмет мекемелерін билеп алушылар да өздерінің қолайына жаққанын істеп бақты.Өнеркәсіп тауарларын бөлуде де әділеттік ұстанымдар сақталмады. Әлеуметтік қақтығыстың шығуына вахталық әдіспен жұмыс істеуге келіп, бар игілікті иемденіп алғандардың жергілікті халықтың дәстүрлерімен санасқысы келмеуі, оларды дөрекі түрде кемсітуі түрткі болды. Жаңаөзен оқиғалары сырттай қарағанда ұлтаралық қақтығыс сипатында өтті.Жанжал алдымен жергілікті ұлт өкілдері мен Кавказдан келушілер арасындағы қарама-қайшылықтан басталды. Қалада қантөгіске дейін жеткен жаппай тәртіпсіздіктер басталды.Бұл оқиғалар құқық қорғау органдарының және арнайы тапсырмамен әрекетке қосылған әскер күшімен басылды. Вахтамен жұмыс істейтіндердің көпшілігі қаладан кетуге мәжбүр болды.Дегенмен осындай ірі әлеуметтік қақтығыстардан кейін де мәселе шешіліп, жағдай оңала қойған жоқ.Өйткені саяси жанжалдың шығу төркіні қазақтар мен кавказдықтардың арасындағы ұлт араздығынан емес,әлеуметтік мәселелердің дұрыс және әділ шешім таппағандығында еді.Қарағанды шахтерлерінің ереуілі. 1989 жылы шілде Ресейдегі Кузбасс, Украинадағы Донбасс кеншілерінің ереуілге шығуы Қарағанды көмір бассейнінде істейтін жұмысшылардың бас көтеруіне ықпал етті. Кеншілер алғашында экономикалық талаптар қойды: еңбекақыны көбейтуді, шахтадағы жұмыс жағдайын жақсартуды, азық-түлік түрлерін молайтуды алға тартты. Кейннен бұларға саяси талаптар қосылды. Семей полигонындағы ядролық жарылыстарды тоқтату, Одақтық министрліктердің монополиясын жою мәселелерін көтерді. Бұл талаптар көпшіліктен қолдау тапты. Кеншілер ереуіл комитеттерін құрып (Д.Тегісов, П.Шлегель, М.Рамазанов, В. Перебойнос басқарды) ұйымдасқан түрде бас көтерулерін жалғастырды. Ереушілерді тыныштандыру үшін Қарандыға келген КСРО көмір өнеркәсібі министрі М.Шадовтың уәделеріне олар қанағаттанбады. Осы кезде Қазақстан КП Орталық Комитінің бірінші хатшылығына таяуда сайланған Н.Назарбаев шұғыл ұшып келіп, кеншілермен бірнеше кездесулер өткізді. Екі жа та орталық ведомстволардың монополиялық биліктеріне наразықтарын білдіріп, экономикалық дербестікті жақтады.Республика басшылығы кеншілермен тізе қоса отырып, халық бұқарасының мүдделерін қорғау бағытында жұмыс жүргізуге уағдаласты. Республика басшыларының кеншілердің әділ қойылған талаптарын орындауға уәде беруінен соң ереуілдер тоқтатылды. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|